100 năm ra đời báo Thanh Niên - Tờ báo Cách mạng đầu tiên của Việt Nam

Phát biểu tại tọa đàm khoa học, TS Lê Hoàng Dũng, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH KHXH&NV TP Hồ Chí Minh cho biết, vai trò của báo chí là một thành tố quan trọng trong giai đoạn hiện nay. Hơn nữa, lịch sử phát triển của báo chí cách mạng Việt Nam đã góp phần vào việc gìn giữ, phát huy các giá trị của lịch sử, văn hóa, giá trị nhân văn dân tộc. Từ đó, bồi đắp vững chắc cho sự nghiệp phát triển của đất nước trong giai đoạn hiện nay.

Cũng theo TS Lê Hoàng Dũng, hiện nay báo chí cách mạng Việt Nam đang bước vào giai đoạn sắp xếp, tinh gọn, để bước vào kỷ nguyên mới của dân tộc. Do đó, việc phân tích, nghiên cứu các giá trị lịch sử 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam, sẽ góp phần quan trọng cho định hình về vai trò, vị trí của báo chí trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Trước khi Thanh Niên ra đời vào 21/6/1925, báo chí Việt Nam đã hình thành được 60 năm. Trong tình thế người Pháp kiểm soát nghiêm ngặt các hoạt động báo chí bằng hệ thống pháp luật và bộ máy bạo lực như mật thám, chỉ điểm, cảnh sát và nhà tù, báo chí cách mạng không thể ra đời trong nước mà phải ở ngoài biên giới rồi tìm cách đưa vào trong nước.

Trong bối cảnh đó, nhà cách mạng Nguyễn Ái Quốc bằng kinh nghiệm làm báo xuyên suốt từ 1919 - 1925, trong khi huấn luyện thanh niên yêu nước trong Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Quảng Châu (Trung Quốc), đã cho ra đời tờ tuần báo Thanh Niên.

Tại buổi tọa đàm, ThS Đoàn Hữu Hoàng Khuyên, giảng viên Khoa Báo chí - Truyền thông - Trường ĐH KHXH&NV TP Hồ Chí Minh cho biết, tờ báo Thanh Niên ra đời, đánh dấu là tờ báo cách mạng đầu tiên của Việt Nam, xuất bản mỗi tuần một kỳ, thường ra 4 trang, nhưng có khi chỉ có 2 trang hoặc lên đến 5 trang. Khổ báo không đều nhau, nhưng thường là 18x24 cm. Trang báo chia làm hai cột, đăng tải các bài nghị luận, tin tức, vấn đáp, khẩu hiệu, minh họa…

Các bài viết trên báo Thanh Niên thường ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề, có tính thuyết phục cao. Các bài viết thường là 300 - 500 chữ. Tờ báo lên án chính sách khai thác thuộc địa, nô dịch dân tộc Việt Nam của người Pháp, kêu gọi người yêu nước Việt Nam làm cách mạng theo đường lối vô sản, tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lê nin, phổ biến phương pháp, cách thức tập hợp lực lượng và tổ chức lực lượng… Báo Thanh Niên không chỉ là phương tiện thông tin, mà còn là công cụ giác ngộ chính trị cho thanh niên và quần chúng yêu nước ở Việt Nam.

Theo ThS Đoàn Hữu Hoàng Khuyên, tờ báo Thanh Niên ra đời, mở đường cho sự ra đời của khoảng 100 tờ báo cách mạng khác từ năm 1926 tới trước Cách mạng tháng Tám 1945. Sự xuất hiện của báo chí cách mạng đã làm cho nền báo chí ở Việt Nam thời Pháp thuộc xuất hiện tình trạng phân tầng: báo chí công khai và báo chí bí mật với những khác biệt rất lớn về nội dung, hình thức, phương pháp ấn loát, phát hành,…

Báo cách mạng xuất hiện cũng phá vỡ thế độc quyền về báo chí mà người Pháp đã cố gắng duy trì trong suốt 60 năm thiết lập nền cai trị ở Việt Nam. Cái mới đã phát sinh trong lòng cái cũ, từ sau Cách mạng tháng Tám 1945, báo chí cách mạng ra hoạt động công khai, trở thành nền báo chí chính thống của nước ta cho tới nay.

Cũng tại buổi tọa đàm, các chuyên gia, nhà nghiên cứu, giảng viên chuyên ngành báo chí cũng đã tham luận, chia sẻ quá trình lịch sử ra đời, hình thành và phát triển của báo Thanh Niên và các tờ báo cách mạng Việt Nam trong giai đoạn đầu phát triển của đất nước, nhất là các đóng góp quan trọng trong hai cuộc kháng chiến kiến quốc trường kỳ của dân tộc.

Tại buổi tọa đàm, đại diện Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP Hồ Chí Minh cũng thông tin về quá trình sắp xếp, quy hoạch lại các cơ quan báo chí của TP Hồ Chí Minh và những vấn đề đặt ra hiện nay.

Với vai trò đầu tàu cả nước về kinh tế - truyền thông, TP Hồ Chí Minh được xem là điểm nhấn mô hình cho cả nước về phát triển hệ sinh thái báo chí – truyền thông chuyên nghiệp, tích hợp, hiện đại và bền vững.

Do đó, thành phố đang tập trung chỉ đạo giải pháp, định hướng chiến lược trong việc sắp xếp, kiện toàn hệ thống cơ quan báo chí tại thành phố theo chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy, sắp xếp lại các đơn vị sự nghiệp công lập theo tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW, cũng như bối cảnh chuyển đổi số và yêu cầu bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay.