45 năm chiến thắng 'Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không': Những người lính sinh viên

Xác B52 ở hồ Hữu Tiệp (Nguồn: Thế giới & Việt Nam).

“Gác bút nghiên theo nghiệp binh đao”

Chiếc B-52 bị bắn hạ ở hồ Hữu Tiệp là chiến công chung của Tiểu đoàn 72 Đoàn Nam Triệu (E285-F363 ), nhưng những người trực tiếp điều khiển tên lửa bắn hạ máy bay này gồm: Tiểu đoàn trưởng Phạm Văn Chắt, sỹ quan điều khiển Nguyễn Văn Dựng, ba trắc thủ gồm: cự ly Nguyễn Văn Tuyền; góc tà Nguyễn Đức Chiêu (điều khiển lên xuống của đạn tên lửa); góc phương vị Trương Đăng Khoa (điều khiển đạn sang phải sang trái) họ đều là những sinh viên “gác bút nghiên theo nghiệp binh đao” theo tiếng gọi của Tổ quốc.

Chẳng hạn, tiểu đoàn trưởng Phạm văn Chắt quê Thanh Hóa, học trường sỹ quan thông tin, khi binh chủng tên lửa thành lập, anh về làm sỹ quan điều khiển. Qua chiến đấu, trưởng thành, từ sỹ quan điều khiển lên trưởng xe, đại đội trưởng… rồi tiểu đoàn trưởng khi tham gia chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ trên không.

Anh Chắt đã cùng D72 bắn rơi 35 máy bay Mỹ các loại trong đó có 1 chiếc RB66 là máy bay trinh sát điện tử hiện đại, tiêu diệt và bắt sống 6 giặc lái (ngày 20/7/1966), đây là chiếc RB66 đầu tiên và duy nhất E285 bắn rơi và chiếc B-52 xác còn ở hồ Hữu Tiệp.

Nếu coi anh Chắc là một sinh viên cũng không sai, bởi anh đang học trường thông tin, khi thành lập đơn vị mới, anh đã tới đơn vị ngay.

Với sỹ quan điều khiển Nguyễn Văn Dựng anh là lớp sinh viên nhập ngũ đầu tiên (năm1966).

Các trắc thủ cự ly Nguyễn Văn Tuyền, trắc thủ góc tà Nguyễn Đức Chiêu, trắc thủ phương vị Trương Đăng Khoa, cả 3 đều là sinh viên khoa luyện kim Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội.

Họ cùng nhập ngũ một ngày (26-8-1970) và về D72 thành lập kíp điều khiển tên lửa... Sau hòa bình các anh lại về các trường đại học học tiếp, tiếp tục đóng góp cho đất nước ở nhiều lĩnh vực.

Trận đánh để đời

Năm 1972, Mỹ mở rộng quy mô chiến tranh phá hoại miền Bắc lần thứ hai. Chúng đánh phá Hà Nội, Hải Phòng ác liệt, hòng gây sức ép ta trên bàn đàm phán.

Sau khi máy bay Mỹ ồ ạt đánh phá một số nơi ở miền Bắc, ta nhận đinh: Chúng sẽ đánh Hà Nội ác liệt và quy mô lớn.

Tiểu đoàn 72 (E285) cùng một số tiểu đoàn khác được tăng cường về bảo vệ Hà Nội. 13 giờ 30 phút ngày 17/8/1972 kíp 1 dưới sự chỉ huy của sỹ quan điều khiển Vũ Văn Bút hạ tại chỗ 1 máy bay F4.

Hai ngày sau, lập thành tích chào mừng Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9 tại trận địa Kép Hạ, D72 lại bắn rơi 1 chiếc RF4C.

Chiến thắng đã khích lệ tinh thần chiến đấu của đơn vị ra sức tập đánh B52. Sau hai ngày hành quân cơ động đơn vị đã chiếm lĩnh và triển khai khí tài, các bệ phóng sẵn sàng chiến đấu tại trận địa Đại Chu (Bắc Ninh)

13h35 ngày 26/12/1972, D72 đã bắn rơi 1 chiếc F4. Trong ngày Mỹ huy động lực lượng đông.

50 lần chiếc máy bay vào đánh phá các trận địa và mục tiêu phía bắc Hà Nội, trận địa D72 chỉ còn lại 2 quả đạn. Được sự động viên của cấp trên và cũng là mệnh lênh: Phải bắn rơi B-52 bằng những quả đạn cuối cùng.

23h ngày 27/12/1972, Mỹ cho 105 lần chiếc B-52 và 90 lần máy bay chiến thuật đi bảo vệ vào đánh phá Hà Nội, Thái Nguyên, Hải Phòng.

Từ chiều 27/12, kíp chiến đấu Dựng -Tuyền - Chiêu - Khoa ra trực thay kíp một đã chiến đấu từ hôm trước về tuyến 2 sẵn sàng chiến đấu theo nhận định của cấp trên.

D72 được phân công chặn đánh phía Đông - Nam. Khi mở máy thu nhiễu, theo kinh nghiệm và phương án đã tập, trên màn hiện sóng của sỹ quan điều khiển và ba trắc thủ đã xuất hiện nhiễu của B52, tiểu đoàn trưởng Chắt lệnh bám sát giải nhiễu.

Sỹ quan điều khiển Dựng trao tay quay cho ba trắc thủ. 3 trắc thủ đều hô to dõng dạc: Bám sát tốt! Khi tiêu đồ thông báo mục tiêu đã vào vùng phóng theo phương án, tiểu đoàn trướng Chắt lệnh nâng cao thế! Khi xe thu phát phát sóng, Khoa hô: Mục tiêu! Tuyền bật công tắc màn hình về màn phương vị. Hai trắc thủ đều hô to: Mục tiêu! Tiểu đoàn trưởng ra lệnh theo phương án hỗn hợp...

Khi đạn nổ cả kíp im phăng phắc. Sau này anh Chắt có nói rằng, lúc nghĩ lại toát mồ hôi dù là tháng 12 trời lạnh, cả kíp ngồi trong xe điều khiển.

Khi giây phút căng thẳng cũng qua đi, trinh sát báo về máy bay cháy rồi, lửa to lắm thì cả trận địa vỡ òa, các xe gọi loa sang chúc mừng. Lúc đó kíp trắc thủ mới hết lo.

Sau khi được biết chiếc máy bay đó là B-52D 6 phi công, 2 bị chết, còn 4 nhảy dù và bị quân dân ta bắt sống. Xác máy bay rơi trên đường Hoàng Hoa Thám, mảnh lớn rơi vào làng Ngọc Hà và hồ Hữu Tiệp.

Nhân kỷ niệm 25 năm chiến thắng B52, Đại tướng Võ Nguyên Giáp gặp kíp trắc thủ và đại diện D72. Đại tướng nói: “Đây là chiến công đặc biệt xuất sắc, vì bắn rơi tại chỗ, bắt sống giặc lái, xác rơi ngay trên đường phố Hà Nội và chúng chưa kịp cắt bom gây tội ác”.

Còn anh em trong đơn vị nói: “Sinh viên bắn rơi B-52 của Mỹ”. Năm 2013 Tiểu đoàn 72 được Nhà nước phong đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

...Kỷ niêm 45 năm Điện Biên Phủ trên không, tôi xin kể lại kỷ niệm và cũng là niềm tự hào của những người lính sinh viên chúng tôi, những sinh viên nhập ngũ theo tiếng gọi của Tổ quốc.