AI vẫn thua… nhà thơ?

“Nhà văn phải cạnh tranh gay gắt với AI, còn nhà thơ chưa phải cạnh tranh nhiều vì AI chưa làm được thơ, có thể nói AI viết thơ rất dở”, nhà thơ Trần Đăng Khoa nói, trong buổi tọa đàm “Thơ ca trong thời đại công nghệ số và phương thức đưa sáng tác đến công chúng” diễn ra chiều 25/10 tại Hà Nội.

Tham gia sự kiện, bên cạnh nhà thơ Trần Đăng Khoa, còn có nhà thơ Trần Kim Hoa và nhà thơ Lữ Mai. Các diễn giả khẳng định sự phát triển của công nghệ thông tin, công nghệ số mang đến nhiều thành tựu cũng như thách thức cho sáng tác, xuất bản. Đặc biệt, sự ra đời của AI đã thay đổi cách sáng tác và quảng bá tác phẩm văn học đến công chúng.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa - Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cho biết, ông đã sử dụng công nghệ để phục vụ công việc từ lâu. Trong chiếc điện thoại của ông có tới 175.000 cuốn sách điện tử.

“Tôi thích đọc sách điện tử bởi nó nhẹ, nhanh, đọc thuận tiện, trong khi cầm cuốn sách giấy nó nặng quá”, nhà thơ Trần Đăng Khoa cho biết.

Theo tác giả “Góc sân và khoảng trời”, sách truyền thống in tốn kém, đến tay độc giả rất vất vả, trong khi sách điện tử chỉ mấy giây đã đến tay người đọc.

Tuy nhiên, ông khẳng định, sách giấy vẫn có chỗ đứng riêng, vẫn mang một giá trị đặc biệt mà không thể thay thế. Sách giấy là kho tàng lưu giữ giá trị tinh thần. Các nhà xuất bản vẫn in lại rất nhiều sách của ông, thậm chí cuốn “Góc sân và khoảng trời” đã tái bản lần thứ 161.

Bước vào thời của AI “lên ngôi”, các nhà văn, nhà thơ không nên chủ quan, lơ là. Theo ông Khoa, các nhà văn bây giờ phải trăn trở nhiều hơn với những sáng tạo của mình, để viết ra được những tác phẩm mà AI không thể bắt chước được, không thể với tới được. Chỉ có như thế, con người mới giữ được vai trò kiểm soát và điều khiển máy móc, nếu không thì sẽ bị trí tuệ nhân tạo lấn lướt.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa dẫn ví dụ cá nhân: ông lấy cốt truyện, miêu tả nhân vật của một nhà văn viết truyện thiếu nhi để yêu cầu AI viết một tác phẩm mới. Và chỉ vài giây sau, AI trả về một tác phẩm có cốt truyện, nhân vật gần giống tác phẩm gốc nhưng hay hơn rất nhiều.

“Tôi đã lấy phần AI viết đưa cho nhà văn có tác phẩm gốc và nói đây là văn robot viết, giờ ông viết thua cả robot thì không nên in. Nhà văn nghe tôi và bỏ cuốn sách đó", nhà thơ Trần Đăng Khoa kể. Cũng thao tác này nếu “sai AI” làm thơ, kết quả mang lại không mấy khả quan. “Nhà văn phải cạnh tranh gay gắt với AI, còn nhà thơ chưa phải cạnh tranh nhiều vì AI chưa làm được thơ, có thể nói AI viết thơ rất dở”, nhà thơ Trần Đăng Khoa chia sẻ.

Đồng quan điểm, nhà thơ Lữ Mai cũng khẳng định, một trong những thách thức với AI là sáng tác thơ. Theo nhà thơ thế hệ 8X này, một người giỏi về ngôn ngữ không có nghĩa họ là một nhà thơ, nhưng mà một nhà thơ phải có năng lực điều khiển ngôn ngữ, để ngôn ngữ có thể biểu đạt đúng nhất cảm xúc của tác giả. Cảm xúc của con người lại vô cùng phức tạp, tinh tế và chỉ có ngôn ngữ mới có thể biểu lộ thay.

Đề cập khía cạnh một khi nhà thơ sử dụng bài do AI tạo ra và ký tên mình, Lữ Mai nói, việc dùng AI để sáng tác một tác phẩm mới rồi tác giả ký tên cũng bị coi là “ăn cắp”. “AI chỉ nên là công cụ trợ giúp cho tác giả. Nếu sao chép lại toàn bộ câu trả lời của AI rồi ghi vào tác phẩm của mình có thể coi là ăn cắp trí tuệ nhân tạo”, nhà thơ Lữ Mai nêu.

Nhà thơ Trần Kim Hoa - Giám đốc Bảo tàng Báo chí Việt Nam, cũng cho rằng, có nhiều con đường để thơ ca đến với độc giả. Những con đường “truyền thống” như xuất bản sách, xuất bản trên báo chí và các phương tiện thông tin đại chúng thì đã quen thuộc với mọi người. Có con đường trực tiếp thông qua các buổi gặp gỡ, tiếp xúc đọc thơ trực tiếp cho độc giả nghe thì cũng không còn mới mẻ.

“Thời nay, nhiều người, đặc biệt là giới trẻ tiếp cận thơ ca qua công nghệ, trên Facebook, Zalo, qua các nền tảng mạng xã hội, sách điện tử…”, nhà thơ Trần Kim Hoa nói.

“Với sự ra đời và tiếp cận thơ ca nói riêng, văn chương nói chung của AI, chúng ta phải đồng hành cùng với nó. Trí tuệ nhân tạo có công lớn để sáng tạo tác phẩm trong thời đại mới, tuy nhiên, các tác giả không nên lạm dụng AI. AI chỉ nên là công cụ hỗ trợ tác giả trong việc tổng hợp kiến thức”, nhà thơ Trần Kim Hoa chia sẻ, đồng thời khẳng định: “Nếu con người cứ mờ nhạt, để những sáng tạo văn chương na ná nhau, không có dấu ấn cá nhân đặc biệt, chắc chắn các tác phẩm đó sẽ không có giá trị trước sự thông minh, siêu phàm của AI”.