Âm nhạc kết nối di sản với du lịch

PV: Thưa ông, trong bối cảnh ngành du lịch đang tìm kiếm những sản phẩm đặc thù, ông đánh giá như thế nào về tiềm năng của các sự kiện âm nhạc trong việc gia tăng giá trị điểm đến và kéo dài thời gian lưu trú của du khách?

Ông Bùi Văn Mạnh: Trong xu thế hiện nay, khi du khách ngày càng tìm kiếm những trải nghiệm “đa tầng” – vừa giải trí, vừa khám phá, vừa cảm nhận bản sắc – thì các sự kiện âm nhạc mang tính sáng tạo, được tổ chức tại các không gian văn hóa – thiên nhiên đặc sắc như Ninh Bình có tiềm năng rất lớn để trở thành sản phẩm du lịch đặc thù.

Thực tiễn tại Ninh Bình cho thấy, các sự kiện âm nhạc quy mô như Forestival 2025 – tổ chức tại đảo Khê Cốc, Tràng An – đã chứng minh sức hút vượt trội. Hàng nghìn du khách đổ về, không chỉ để nghe nhạc, mà để hòa mình vào cảnh quan di sản, cảm nhận chiều sâu của âm nhạc trong không gian linh thiêng – cổ kính – nguyên sơ của Tràng An. Điều này giúp gia tăng giá trị cảm xúc điểm đến, làm cho Ninh Bình không chỉ là nơi "đến để tham quan", mà là nơi "ở lại để cảm thụ".

Sự kiện cũng giúp kéo dài thời gian lưu trú rõ rệt. Trước đây, khách đến Ninh Bình thường lưu trú 1 ngày 1 đêm. Nhưng với các sự kiện như Forestival, Festival Tràng An, khách ở 2–3 đêm, kết hợp tour khám phá thiên nhiên – văn hoá – nghỉ dưỡng. Công suất phòng tại các khu lưu trú tăng lên đến 95–100% trong các dịp này, đóng góp trực tiếp vào doanh thu du lịch, kích cầu tiêu dùng, dịch vụ, vận tải và cả hoạt động văn hoá bản địa.

Việc kết hợp âm nhạc với quảng bá văn hóa địa phương đang được nhiều nơi áp dụng. Theo ông, làm thế nào để mô hình này không chỉ hiệu quả nhất thời mà phát triển bền vững, có chiều sâu?

Để mô hình kết hợp âm nhạc – văn hóa – du lịch phát triển bền vững, không chỉ tạo hiệu ứng nhất thời mà phải xây dựng được một hệ sinh thái văn hóa – nghệ thuật gắn với du lịch, cụ thể trên 3 phương diện:

Cần xây dựng được câu chuyện và bản sắc riêng cho từng sự kiện. Một lễ hội âm nhạc ở Tràng An không thể giống lễ hội ở Hội An hay Sa Pa. Sự khác biệt nằm ở việc chúng ta đưa vào các yếu tố bản địa như hát xẩm, chèo cổ, nghệ nhân làng nghề, nghi lễ truyền thống. Forestival 2025 đã thử nghiệm thành công khi đưa nghệ nhân hát xẩm trình diễn cùng DJ hiện đại, tạo sự giao thoa văn hóa hấp dẫn, có chiều sâu và không bị "lai căng".

Phải có lộ trình phát triển dài hạn, gắn với định hướng phát triển du lịch sáng tạo và kinh tế ban đêm. Không chỉ tổ chức một vài lễ hội mang tính “hiện tượng”, mà cần xây dựng các chuỗi sự kiện quanh năm: mùa xuân có Lễ hội Tràng An – Chèo Xẩm; mùa hè có Forestival – Du lịch xanh, Lễ hội sắc vàng Tam Cốc; mùa thu có Festival Di sản; mùa đông có lễ hội Âm nhạc…

Gắn sự kiện với cộng đồng, tạo ra việc làm, thu nhập cho người dân địa phương – từ nghệ sĩ truyền thống, người làm homestay, xe điện, đến nông dân cung cấp nông sản sạch, các hợp tác xã làm dịch vụ. Khi cộng đồng được thụ hưởng và đóng vai trò chủ thể, mô hình sẽ có tính bền vững thật sự.

Để âm nhạc kết hợp di sản thực sự trở thành một “sản phẩm du lịch” hấp dẫn du khách, Việt Nam cần chuẩn bị những điều kiện gì?

Để âm nhạc thực sự trở thành một sản phẩm du lịch chiến lược, Việt Nam và cụ thể là các địa phương như Ninh Bình cần đồng thời chú trọng ba yếu tố cốt lõi: nhân lực, hạ tầng và chính sách.

Về nhân lực, cần đào tạo đội ngũ làm sự kiện chuyên nghiệp, đủ năng lực tổ chức chương trình trong không gian di sản, thiên nhiên độc đáo như đảo, hang động hay khu bảo tồn; đồng thời khuyến khích nghệ sĩ sáng tác nhạc phẩm gắn với bản sắc văn hoá địa phương. Song song với đó là phát triển nguồn nhân lực sáng tạo trẻ trong các lĩnh vực đạo diễn sân khấu, thiết kế âm thanh – ánh sáng, công nghệ số và truyền thông quốc tế.

Về hạ tầng, các không gian biểu diễn chuyên biệt – từ bãi đất đảo, vườn ngoài trời đến nhà hát trong hang động – cần được quy hoạch, đầu tư bài bản. Bên cạnh đó, hệ thống lưu trú, vận chuyển, vệ sinh, an ninh, điện lực phải đáp ứng được các sự kiện quy mô lớn, nhưng vẫn đảm bảo sự hài hòa với môi trường và bảo tồn di sản. Đặc biệt, việc đầu tư vào công nghệ trình chiếu, âm thanh và truyền thông số sẽ giúp các sự kiện âm nhạc tại địa phương được lan tỏa và kết nối toàn cầu.

Về cơ chế chính sách, cần ban hành các quy định khuyến khích tổ chức sự kiện âm nhạc theo hướng kết hợp truyền thống – sáng tạo – xanh, hỗ trợ về địa điểm, logistic và quảng bá. Đồng thời, tạo điều kiện để doanh nghiệp xã hội, tổ chức nghệ thuật phi lợi nhuận tham gia, huy động tài trợ, bán vé có kiểm soát và tái đầu tư cho cộng đồng. Việc xây dựng quỹ phát triển du lịch sáng tạo từ nguồn ngân sách và xã hội hoá sẽ là bệ đỡ quan trọng cho các dự án âm nhạc có giá trị nghệ thuật, gắn kết cộng đồng. Thực tế cho thấy, Ninh Bình đang tiên phong trong việc kết hợp âm nhạc – di sản – du lịch một cách sáng tạo, coi âm nhạc không chỉ là giải trí, mà là chìa khóa mở rộng không gian văn hoá, kéo dài thời gian lưu trú, gia tăng chi tiêu của du khách và kết nối cộng đồng. Với tầm nhìn và sự chuẩn bị đúng hướng, âm nhạc hoàn toàn có thể trở thành một “thương hiệu du lịch mới” của Ninh Bình cũng như của Việt Nam.

Trân trọng cảm ơn ông!