Báo động mất cân bằng giới tính

Một bức tranh cổ động tuyên truyền về mất cân bằng giới tính.

45 tỉnh, thành phố có tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh

Vợ chồng anh Nguyễn Văn Cường và chị Hoàng Thu Nga, 30 tuổi ở quận Cầu Giấy, Hà Nội đã có 2 con gái xinh xắn, khỏe mạnh, một cháu 6 tuổi và một cháu 3 tuổi nhưng do anh Cường là con trai duy nhất trong gia đình nên ông bà nội vẫn muốn vợ chồng anh sinh thêm con với mong mỏi có cháu trai “nối dõi tông đường”. Ông bà cho vợ chồng anh một khoản tiền lớn nhờ y học can thiệp để sinh được con theo ý muốn.

“Để có thêm cậu con trai tôi đến một phòng khám tư làm, thai được 6 tuần rưỡi thì tôi đi siêu âm, bác sĩ bảo có tim thai thì tôi đi xét nghiệm máu và biết luôn được kết quả là trai hay gái. Bây giờ khoa học hiện đại, chúng tôi cũng muốn “có nếp có tẻ” nên chúng tôi đã tìm hiểu, lựa chọn những cơ sở mà có thể đáp ứng được yêu cầu của chúng tôi”- chị Nga chia sẻ.

Không chỉ lựa chọn các cơ sở y tế trong nước, thời gian gần đây, nhiều cặp vợ chồng có điều kiện kinh tế còn tìm đến các bệnh viện ở ngoài để can thiệp sinh con theo ý muốn với hy vọng tỷ lệ thành công cao hơn so với các bệnh viện ở trong nước. Nhiều gia đình được tư vấn, hỗ trợ sinh con chọn lọc theo các phương pháp hiện đại. Hình thức phổ biến là khi thai nhi được khoảng 12 tuần, cha mẹ siêu âm thấy giới tính thai nhi không được như mong muốn thì có thể loại bỏ, chờ cơ hội tiếp theo. Đây là lý do khiến số bé trai sinh ra nhiều hơn bé gái.

Theo thống kê của Cục Dân số-Kế hoạch hóa gia đình, năm 2016, tỷ số giới tính khi sinh ở Việt Nam là 112,2/100, tức là cứ hơn 112 bé trai mới có 100 bé gái, thậm chí có nơi tỷ lệ này là 130 bé trai/100 bé gái. Trong khi đó mức bình thường là từ 103/100 đến 106/100. Con số này cho thấy vấn đề đáng báo động bởi tư tưởng trọng nam khinh nữ vẫn còn tồn tại phổ biến ở nước ta. Hiện có 45 tỉnh, thành phố có tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh gia tăng và ở mức cao, đáng báo động. Trong đó cao nhất là Hưng Yên, Hải Dương, Bắc Ninh, Bắc Giang, Nam Định, Hòa Bình, Hải Phòng, Vĩnh Phúc, Quảng Ninh và Quảng Ngãi. Nếu tình trạng này không được giải quyết thì đến năm 2050 Việt Nam sẽ có từ 2,3 đến 4,3 triệu nam giới trong độ tuổi trưởng thành không có cơ hội lấy được vợ.

Bác sĩ Nguyễn Mạnh Thắng (khoa Đẻ, Bệnh viện Phụ sản Trung ương) cho biết, khoa học kỹ thuật ngày càng phát triển đã tạo thuận lợi cho việc sớm xác định được giới tính của thai nhi, thậm chí khi thai mới chỉ từ 1 đến 2 tuần tuổi. Tuy nhiên, việc cố tình lựa chọn giới tính thai nhi đồng nghĩa với đình chỉ thai nghén, gia tăng tình trạng nạo phá thai và tiềm ẩn những hệ lụy khôn lường về sau cho người mẹ. “Việc đình chỉ thai nghén, thai nhỏ thì hút, thai lớn thì phá thai. Phải trải qua nhiều đợt như thế mới đạt được giới tính mong muốn sẽ dẫn đến hậu quả là chất lượng tử cung của người mẹ sẽ kém đi và sức khỏe của sản phụ không đảm bảo trong cuộc đẻ. Người mẹ có khỏe thì mới sinh ra đứa con khỏe mạnh”- bác sĩ Nguyễn Mạnh Thắng cho biết.

Tăng cường truyền thông, vận động

Việc lựa chọn giới tính thai nhi là hành vi vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt hành chính theo quy định. Thế nhưng, tại các phòng khám tư nhân, thậm chí bệnh viện, các bác sĩ sản khoa vẫn tìm cách lách luật để công bố giới tính thai nhi. Việc làm này rất khó phát hiện và kiểm soát, bởi bác sĩ siêu âm có thể dùng ám hiệu để thông báo cho người mẹ biết, do đó không có cơ sở để xử phạt. Ông Nguyễn Văn Tân- phó tổng cục trưởng phụ trách Tổng cục- Dân số Kế hoạch hóa gia đình cho biết, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh gia tăng sẽ dẫn đến việc phải “nhập khẩu cô dâu”, đảo lộn về hôn nhân, dẫn đến buôn bán phụ nữ, trẻ em gái, làm gia tăng tình trạng mua bán dâm và đe dọa trật tự và an ninh xã hội… Do đó, rất cần có giải pháp quyết liệt để giải quyết dứt điểm tình trạng này:

Cũng theo ông Tân, giải pháp cơ bản, căn cơ và lâu dài phải là truyền thông, vận động để thay đổi nhận thức của toàn xã hội về bình đẳng giới, về những hệ lụy về mất cân bằng giới tính khi sinh. Trên cơ sở đó, mỗi người tự nhận thức để điều chỉnh hành vi và thói quen. Thứ hai là tăng cường công tác thanh tra kiểm tra, thực thi pháp luật về nghiêm cấm chẩn đoán giới tính khi sinh và lựa chọn giới tính thai nhi. Thứ ba là xây dựng những chính sách hỗ trợ cho phụ nữ và trẻ em gái để nâng cao tính độc lập và vị thế của phụ nữ trong mọi mặt của đời sống xã hội”.

Nhiều chuyên gia dân số cho rằng, muốn giảm tình trạng mất cân bằng giới tính, hạn chế việc sinh con theo ý muốn, trước hết cần phải vận động người dân thay đổi tư tưởng “trọng nam”, không áp đặt hay ép buộc người vợ phải sinh con “nối dõi tông đường”. Điều quan trọng không phải chỉ thay đổi nhận thức của một số người, mà cả xã hội cần nhìn nhận đúng hơn về vấn đề bình đẳng giới. Cần xây dựng các chương trình thiết thực để tuyên truyền cho mọi người thấy được hậu quả nghiêm trọng của việc mất cân bằng giới tính.