Bảo tồn văn hóa truyền thống đồng bào Khmer qua thông Chương trình Mục tiêu quốc gia 1719
Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, Chương trình MTQG 1719 đã trở thành động lực quan trọng giúp tỉnh An Giang bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào Khmer. Cùng với sự phối hợp chặt chẽ với các cấp, ngành và MTTQ, đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào được nâng cao rõ rệt.
Chương trình MTQG 1719 không chỉ đóng vai trò là nguồn lực tài chính quan trọng hỗ trợ phát huy di sản văn hóa vật thể và phi vật thể mà còn đảm bảo quyền tiếp cận, sáng tạo và thụ hưởng văn hóa cho đồng bào Khmer. Qua đó giúp giảm bớt khoảng cách phát triển giữa các vùng miền và bảo tồn bản sắc dân tộc.
An Giang có diện tích hơn 9.888 km2 với gần 5 triệu dân, trong số đó có khoảng 8% là đồng bào Khmer, sinh sống xen kẽ với nhiều dân tộc khác. Theo đó, toàn tỉnh có 142 chùa Nam Tông. Đây vừa là nơi sinh hoạt tôn giáo vừa là không gian văn hóa lưu giữ những di sản dân tộc quý báu của bà con. Các chùa đóng vai trò trung tâm trong việc duy trì và truyền dạy ngôn ngữ, chữ viết cũng như các nghệ thuật dân gian đặc trưng của đồng bào Khmer.
Đặc biệt, từ khi Dự án 6 thuộc Chương trình MTQG 1719 khởi động, nhiều địa phương đã được hỗ trợ kinh phí mở lớp truyền dạy nghệ thuật dân gian do nghệ nhân trực tiếp hướng dẫn. Đồng thời, tỉnh An Giang cũng đầu tư thiết chế văn hóa để tạo ra môi trường tập luyện nghệ thuật, tổ chức các Ngày hội văn hóa, thể thao mang đậm sắc thái Khmer, từ đó thúc đẩy sự giao lưu, biểu diễn. Tỉnh còn hỗ trợ phục dựng các loại hình văn hóa tiêu biểu như đua ghe ngo, nhạc Ngũ âm, các điệu múa truyền thống, hội diễn văn nghệ quần chúng Khmer… Bên cạnh đó, thiết bị văn hóa cơ sở cũng được đầu tư bài bản nhằm nâng cao mức hưởng thụ văn hóa, liên kết phát triển du lịch cộng đồng nguồn gốc dân tộc.
Việc đồng bào Khmer được học, được diễn và được thực hành các loại hình nghệ thuật dân gian giúp bảo tồn nghệ thuật này một cách bền vững. Đây là minh chứng rõ nét cho chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước đối với việc bảo tồn di sản văn hóa các DTTS, trong đó có đồng bào Khmer. Tiếng nói, chữ viết gắn liền với bản sắc dân tộc cũng được tỉnh An Giang gìn giữ hiệu quả nhờ chính sách đặc thù kết hợp với nguồn vốn từ Chương trình MTQG 1719. Nhiều lớp học chữ Khmer được duy trì tại các chùa và trường phổ thông dân tộc nội trú, giúp con em đồng bào vừa học chữ vừa củng cố truyền thống ngôn ngữ dân tộc.
Ngoài bảo tồn văn hóa, tỉnh còn thực hiện đồng bộ các chính sách về giáo dục, đào tạo nghề, y tế, an sinh xã hội dành cho đồng bào DTTS. Điển hình là chương trình dạy tiếng DTTS được tổ chức bài bản, chính sách cử tuyển và đào tạo giáo viên dạy tiếng Khmer được triển khai nghiêm túc theo Quyết định 1587/QĐ-UBND năm 2024. Nhiều trường Phổ thông Dân tộc nội trú đã được xây mới, nâng cấp đạt chuẩn quốc gia, tạo điều kiện học tập tốt nhất cho học sinh dân tộc thiểu số.
Theo ông Danh Tha, Phó giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh An Giang, đến nay toàn tỉnh có 26 điểm trường phổ thông các cấp dạy tiếng Khmer cho học sinh DTTS cùng khoảng 60 điểm chùa tổ chức dạy chữ Khmer trong dịp hè với 240 lớp học và gần 6.000 học sinh tham gia. Tỉnh cũng vận dụng cơ chế tài chính đặc thù, hỗ trợ khoảng 600 triệu đồng hàng năm mua sách giáo khoa song ngữ Khmer và đảm bảo kinh phí cho đội ngũ dạy chữ Khmer dịp hè. Từ nguồn vốn của Chương trình MTQG 1719, An Giang đã xây mới, sửa chữa 15 nhà văn hóa ấp; hoàn thành 34 thiết chế văn hóa, thể thao; nâng cấp 5 trường PTDT nội trú THCS, cho thấy sự quan tâm thiết thực của Nhà nước dành cho đồng bào các dân tộc.
Khi thực hiện chương trình này, vai trò quan trọng của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội tại địa phương trong việc phối hợp triển khai hiệu quả các dự án và hoạt động văn hóa. Qua đó, MTTQ đã tích cực tập hợp, vận động đồng bào Khmer tham gia giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời làm cầu nối truyền tải các chủ trương, chính sách hỗ trợ đến tận hộ gia đình đồng bào. Qua đó góp phần tạo nên sức lan tỏa sâu rộng, giúp đồng bào hiểu và thực hiện tốt quyền văn hóa của mình.
Từ chính sách đến hành động, từ cấp Nhà nước đến địa phương, chương trình MTQG 1719 và các chính sách văn hóa - xã hội đã góp phần làm giàu kho tàng văn hóa truyền thống, nâng cao đời sống tinh thần và mở rộng cơ hội phát triển của đồng bào Khmer tỉnh An Giang. Công cuộc bảo tồn di sản văn hóa cho đồng bào DTTS không chỉ là nhiệm vụ của từng địa phương, từng dân tộc mà còn là trách nhiệm quốc gia nhằm đảm bảo quyền văn hóa, quyền được phát triển cho đồng bào, góp phần khẳng định vị trí quan trọng của công tác nhân quyền tại Việt Nam trong thời kỳ hội nhập quốc tế.
