Bệnh lao gia tăng vì xung đột

Đánh giá độ nghiêm trọng

“Bệnh lao là căn bệnh truyền nhiễm và là kẻ giết người lớn nhất thế giới hiện nay, cướp đi sinh mạng của khoảng 4.400 người mỗi ngày trên khắp thế giới, trong đó có 700 trẻ em” - Tiến sĩ Lucica Ditiu, Giám đốc điều hành của Tổ chức Stop TB Partnership (Tổ chức đối tác ngăn chặn bệnh lao) - cho biết trước phiên điều trần hôm đầu tuần này để chuẩn bị cho cuộc họp cấp cao thường niên vào ngày 22/9 của các nhà lãnh đạo thế giới tại Đại hội đồng Liên hợp quốc (LHQ).

Phó Tổng Thư ký LHQ cho biết, các nỗ lực ứng phó toàn cầu đối với bệnh lao đã cứu sống 74 triệu người kể từ năm 2000, tuy nhiên vẫn có hơn 10,5 triệu người mắc bệnh và ước tính 6,1 triệu người đã chết vào năm 2021 và hiện đây là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu cho những người nhiễm HIV.

Theo bà Mohammed, dịch bệnh lao được thúc đẩy bởi một loạt các yếu tố như nghèo đói, suy dinh dưỡng, HIV và ảnh hưởng không cân xứng đến những người dễ bị tổn thương nhất ở tất cả các quốc gia. Bà Mohammed nhấn mạnh rằng, những nguyên nhân gây bệnh này phải được giải quyết.

Đề cập đến dịch bệnh này, Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết, trong 3 năm qua, Covid-19 đã “làm đảo lộn thế giới của chúng ta”. Bên cạnh cái chết của hàng triệu người, nó còn tước đi sức khỏe cơ bản của hàng triệu người khác, trong đó có cả bệnh lao.

Ông Tedros cho biết: “Các cuộc xung đột trên khắp châu Âu, châu Phi và Trung Đông đã khiến các dịch vụ cứu sinh thậm chí còn khó tiếp cận hơn đối với những người mắc bệnh lao. Những thách thức này là một trở ngại trong cuộc chiến chống lại bệnh lao, làm đảo ngược một số thành tựu đáng kể mà chúng ta đã đạt được trong 20 năm qua trong việc mở rộng khả năng tiếp cận phòng ngừa, xét nghiệm và điều trị căn bệnh này”.

Bà Ditiu cho biết, tổn thất kinh tế từ Covid-19 và các cuộc xung đột, trước hết là ở Ukraine và bây giờ là ở Sudan, đang có “tác động rất lớn” đến nỗ lực điều trị cho những người mắc bệnh lao và chẩn đoán các ca bệnh mới.

Theo bà Ditiu, ước tính, Ukraine có số lượng người mắc bệnh lao cao nhất ở khu vực châu Âu, với 34.000 người và cũng là quốc gia có số lượng người mắc bệnh lao kháng thuốc cao.

“Người dân Ukraine đang thực sự thể hiện khả năng phục hồi đáng kinh ngạc trong việc cố gắng hết sức để duy trì các dịch vụ điều trị bệnh lao. Những nỗ lực lớn đã được thực hiện để tìm ra những người mắc bệnh, nhưng điều khiến mọi người lo lắng là làm thế nào để đảm bảo rằng người dân ở Ukraine được tiếp cận với phương pháp điều trị” – bà Ditiu nói.

Trong khi đó, theo một số liệu thống kê mới nhất, 18.000 người ở Sudan đã được điều trị vào năm 2021. Tuy nhiên, bà Ditiu cho biết, hiện nay, đối với những người mắc bệnh lao ở Sudan, tình hình “có lẽ giống như một quả bom hẹn giờ”, cuộc nội chiến đang diễn ra dẫn đến sự sụp đổ của hầu hết hệ thống y tế.

Đầu tư sản xuất vaccine mới

Người đứng đầu WHO cho biết, cuộc họp cấp cao vào tháng 9 phải là một bước ngoặt trong việc thúc đẩy tiến bộ của cuộc chiến chống bệnh lao, không chỉ bằng cách mở rộng các công cụ hiện có mà còn phát triển các công cụ mới bao gồm vaccine lao mới. Đó là lý do tại sao WHO “đã đề xuất thành lập một hội đồng tăng tốc vaccine lao để tạo điều kiện phát triển, cấp phép và sử dụng vaccine lao mới” - ông Ghebreyesus nói.

Bà Mohammed cho biết, cần 22 tỷ USD để cung cấp cho tất cả những người được chẩn đoán mắc bệnh lao khả năng tiếp cận điều trị có chất lượng vào năm 2027 cùng với khả năng tiếp cận các nguồn phúc lợi xã hội và y tế để họ không gặp khó khăn về tài chính. Bên cạnh đó, thế giới cũng cần thêm 5 tỷ USD mỗi năm cho nghiên cứu và đổi mới về bệnh lao.

“Chúng tôi có thể phát triển vaccine lao an toàn và hiệu quả cũng như cửa hàng một cửa đơn giản để kiểm tra chất lượng và chăm sóc. Đây sẽ là một yếu tố thay đổi cuộc chơi” - bà Mohammed nói.

Tiến sĩ Özlem Türeci - Giám đốc Y tế của BioNTech, công ty đã phát triển một trong những loại vaccine phòng Covid-19 chính Pfizer bằng cách sử dụng công nghệ RNA thông tin - cho biết, họ đã bắt đầu thử nghiệm một ứng cử viên vaccine mới cho bệnh lao từ cách đây vài tuần.

Bà Ditiu cho biết, vaccine phòng Covid-19 đã được phát triển trong vòng chưa đầy 1 năm trong khi phải mất 19 năm để đưa 3 hoặc 4 loại vaccine phòng bệnh lao khác vào thử nghiệm giai đoạn 3 vì thiếu kinh phí.

“Trước Covid-19 - căn bệnh có cơ chế lây truyền qua không khí giống như bệnh lao - chúng tôi không ghi nhận những trường hợp mắc bệnh lao nghiêm trọng. Nhưng sau Covid-19, chúng tôi thấy một loại bệnh lao mà thường chỉ thấy trong … những bộ phim, trong đó mọi người bệnh ho ra máu và có sức khoẻ rất yếu...” - bà Ditiu lo lắng nói.

Tổ chức Y tế thế giới mới đây cho biết, lần đầu tiên sau hơn 10 năm, số người chết vì bệnh lao đã tăng trở lại vào năm 2022, do những gián đoạn y tế gây ra bởi đại dịch Covid-19, xung đột và các cuộc khủng hoảng khác. WHO cũng đưa ra thông báo sẽ mở rộng phạm vi của Sáng kiến của Tổng Giám đốc Tedros Ghebreyesus, hướng đến loại bỏ căn bệnh truyền nhiễm giết người hàng đầu thế giới này vào năm 2030.