Béo phì gây ra hàng trăm loại bệnh

Bên cạnh việc tập luyện, thể dục thể thao hàng ngày thì một chế độ dinh dưỡng lành mạnh, hợp lý đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị và dự phòng béo phì.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thống kê, mỗi năm có ít nhất 2,8 triệu người tử vong do thừa cân hoặc béo phì, ước tính 35,8 triệu người (2,3%) trở thành gánh nặng bệnh tật toàn cần do thừa cân hoặc béo phì. Thống kê tại Hoa Kỳ, khoảng 90% người mắc bệnh đái tháo đường type 2 bị thừa cân hoặc béo phì (BMI ít nhất là 25kg/m2).

Trong khi đó, một nghiên cứu về bệnh không lây nhiễm, ăn uống và dinh dưỡng ở Việt Nam trong giai đoạn từ năm 1975 – 2015 cho thấy tần suất thừa cân, béo phì trên người lớn ở Việt Nam là 2,3% vào năm 1993 và tăng lên đáng kể 15% vào năm 2015, tỷ lệ ở thành thị gấp gần 2 lần so với nông thôn. Trong đó nhiều trường hợp bị bệnh đái tháo đường, tim mạch, tăng huyết áp, gan nhiễm mỡ, thoái hóa khớp…

Đáng lưu ý, theo các chuyên gia y tế, béo phì đang dần trở thành một “đại dịch” ở thời hiện đại, với ước tính khoảng 1 nửa dân số có thể mắc tình trạng này vào năm 2035 và 200 loại bệnh mà nó có thể gây ra cho sức khỏe con người.

Theo TS.BS Nguyễn Trọng Hưng - Viện Dinh dưỡng Quốc gia, bệnh béo phì làm cơ thể mất cân đối, nặng nề, chậm chạp, đi lại khó khăn dẫn tới việc người mắc dễ mắc bệnh trầm cảm, tự ti, khó hòa nhập cộng đồng... Người béo phì thường đi kèm với cholesterol cao, gây xơ hóa lòng mạch máu, dẫn đến tăng huyết áp, đột quỵ, nhồi máu cơ tim. Ở người béo phì tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu đi nuôi cơ thể và lâu dài gây quá tải cho tim do đó ở người béo phì dễ mắc các bệnh về tim mạch. Người bệnh béo phì cũng dễ mắc bệnh tiểu đường, các bệnh về đường tiêu hóa như gan thoái hóa, rối loạn chuyển hóa mỡ sinh ra sỏi mật. Ngoài ra, người béo phì thường bị rối loạn nhịp thở, ngáy, khó thở khi gắng sức, ngừng thở khi ngủ, béo phì càng nặng rối loạn nhịp thở càng nhiều. Người thừa cân, béo phì dễ bị thoái hóa khớp, loãng xương, cong xương đùi, đau nhức triền miên do trọng lượng cơ thể gây áp lực lên xương khớp, dễ mắc bệnh gút....

Một ca bệnh cụ thể, bà N.T.L. (58 tuổi, ở TPHCM) cao 1m55, nặng 72kg, khám tổng quát phát hiện gan nhiễm mỡ độ 2 không do rượu bia, bác sĩ cho biết tình trạng này chủ yếu do thừa cân. Ngoài ra, bà L. còn bị thoái hóa khớp, đi lại khó khăn, phải dùng nạng hỗ trợ di chuyển. Việc này do trọng lượng cơ thể làm tăng áp lực lên xương, gây đau và căng giãn, khó chịu, đặc biệt là khớp đầu gối, hông và bàn chân, hạn chế khả năng vận động và dễ bị chấn thương khớp.

BSCKII Trương Thị Vành Khuyên - Đơn vị Nội tiết – Đái tháo đường (Trung tâm giảm cân Tâm Anh) lý giải: Mô mỡ trải dài khắp cơ thể, với thành phần chủ yếu là các tế bào mỡ. Mô mỡ thường xuất hiện phổ biến dưới da (mỡ dưới da), trong các cơ quan nội tạng (mỡ nội tạng) hoặc thậm chí tồn tại bên trong các khoang xương (mỡ tủy xương). Loại mô này đóng vai trò như một lớp cách nhiệt giúp giữ ấm và ngăn cản nguy cơ mất nhiệt quá nhanh của cơ thể. Ngoài đóng vai trò như một lớp đệm cách nhiệt, loại mô này còn giúp cơ thể dự trữ năng lượng dưới dạng lipid.

Tuy nhiên, tích tụ quá nhiều mô mỡ có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe như thừa cân, béo phì, tiểu đường, bệnh về tim mạch, bệnh hô hấp… Cụ thể, tình trạng dư thừa mô mỡ làm tăng tình trạng viêm toàn thân, dẫn đến đề kháng insulin, rối loạn chuyển hóa, xơ vữa động mạch và suy giảm khả năng miễn dịch…

Chuyên gia cho biết thêm, béo phì là một bệnh lý phức tạp có nhiều nguyên nhân, nhiều yếu tố gây ra, trong đó có cả yếu tố sinh học (bệnh lý), tâm lý xã hội, lối sống, dinh dưỡng. Do đó, để điều trị thừa cân, béo phì không chỉ giảm cân đơn thuần mà cần giảm nguy cơ các biến chứng và cải thiện sức khỏe. Điều trị tốt thừa cân, béo phì, giảm mỡ nội tạng có thể làm giảm tình trạng bệnh đồng mắc, thậm chí đẩy lùi bệnh.

“

TS.BS Nguyễn Trọng Hưng - Viện Dinh dưỡng Quốc gia khuyến cáo, điều chỉnh chế độ ăn uống kết hợp các hoạt động thể lực là cách điều trị béo phì tốt nhất. Người bệnh nên ăn theo thực đơn dinh dưỡng của bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng. Nên ăn nhiều rau xanh, quả chín ít ngọt. Giảm bớt gạo thay bằng khoai, ngô là những thực phẩm cơ bản giàu chất xơ. Khi chế biến thức ăn hạn chế các món xào, rán, nên ăn các món luộc, hấp. Nên ăn đều đặn, không bỏ bữa, không để quá đói, vì nếu quá đói sẽ ăn nhiều các bữa sau sẽ gây tích lũy mỡ nhanh hơn. Nhai kỹ và chậm khi ăn, kết hợp khẩu phần ăn ít chất béo, uống nhiều nước lọc và ăn vừa đủ không quá no. Bên cạnh việc cải thiện chế độ dinh dưỡng, các hoạt động thể lực cũng là một trong những yếu tố góp phần giảm cân và hạn chế thừa cân, béo phì…