Bờ sông Chu 'kêu cứu'

Mở hội trên bờ

Chiều 1/9, tại khu vực sông Chu (thuộc thôn Vân Lộ, xã Xuân Hồng), có hơn 20 người cùng các phương tiện khai thác cát trái phép tại bờ sông. Theo quan sát, điểm khai thác này nằm ẩn khuất sau những rặng cây cao hơn đầu người, cộng với việc đang trong kỳ nghỉ lễ, vì vậy, mọi hoạt động đều diễn ra rất công khai, tấp nập như trên một công trường. Chốt chặn ở lối vào, luôn có sẵn một “chim mồi” túc trực, khi thấy lực lượng chức năng xuất hiện sẽ nhanh chóng báo cho những người ở phía trong để tùy nghi di tản, không để bất cứ một dấu vết nào tại hiện trường.

Theo ghi nhận, hoạt động khai thác cát được tổ chức khá bài bản theo 3 công đoạn chính, thực hiện tuần tự theo lượt. Đầu tiên, người dân đi xe kéo, xe công nông tới khu vực khai thác, sau đó dùng các dụng cụ thô sơ như cuốc, xẻng… để xúc cát lộn đất lên xe. Tiếp đó, các xe này sẽ đưa “hàng” tới bãi tập kết “di động” ở cách đó khoảng 30 - 50m. Khi bãi tập kết đã chất đủ cao, các xe tải sẽ di chuyển tới đây để xúc cát, chạy thẳng lên đê, vận chuyển về phía gần UBND xã Xuân Hồng mang đi tiêu thụ.

Ngày 14/9, ghi nhận tại hiện trường, cả một khu vực bãi bồi rộng hơn 2,5ha đã trở nên tan hoang với nhiều hố sâu, vách đứng có chiều cao từ 3 - 5m. Ở khắp mọi nơi, đâu đâu cũng thấy những “núi” cát dựng đứng bị “móc” ra một cách không thương tiếc. Đa phần số tài nguyên bị người dân lấy đi là cát có pha lẫn đất, số còn lại ít hơn là cát đẹp, có thể dùng trực tiếp trong xây dựng.

Ông Hoàng Công Phú (43 tuổi, trú thôn Vân Lộ) cho biết: Tình trạng khai thác cát trái phép tại đây đã diễn ra trong khoảng từ 2 - 3 năm qua, bất chấp nhiều đợt truy quét ráo riết của chính quyền. Theo ông Phú, ban đầu, hoạt động khai thác cát chỉ diễn ra nhỏ lẻ với nhiều hộ làm, sau đó thấy “kiếm ăn” được, người dân trong thôn Vân Lộ đua nhau ra để xúc cát, bán cho các điểm tập kết kinh doanh trên đường tỉnh lộ 515 và các điểm khác trong địa bàn xã.

“Cát ở đây tuy lẫn đất nhưng vàng và đẹp, dân làm xây dựng họ rất thích nên khá đắt hàng. Mỗi xe chở đầy cát, người dân bán tại chỗ được khoảng 40 - 50.000 đồng. Sau khi cát tụ về đủ nhiều, các xe ben đưa cát ra các điểm tập kết, kinh doanh vật liệu xây dựng trong xã để đổ. Tại đây, họ có máy sàng để tách rời cát và đất thành cát sạch. Sàng lọc sạch xong, sau đó chủ hàng bán cho người tiêu dùng với mức giá 200.000 đồng/m3 cát, thu về lợi nhuận rất lớn” - ông Phú chia sẻ.

Chưa xử lý dứt điểm

Đi dọc các thôn Vân Lộ, Bất Cang 1, Ninh Thành (xã Xuân Hồng), chúng tôi thấy có gần 10 bãi tập kết cát nằm rải rác ở trục đường tỉnh lộ 515 và nhiều điểm khác trong khu dân cư, có đông người sinh sống. Một số người dân sống gần các bãi này cho biết, mỗi khi có nguồn cát từ việc người xúc trộm ở bờ sông, nó lại được mang ra đây để các đơn vị sàng lọc, sau đó bán ra ngoài thu lời. Quy trình này thực hiện tuần hoàn, liên tục, nên tình trạng khai thác cát khó xử lý dứt điểm cũng là vì thế.

Nhìn sơ qua mẫu cát lẫn đất tại những bãi tập kết này và đối chiếu với mẫu cát lẫn đất ở khu vực bờ sông Chu, quả thật hoàn toàn giống nhau. Theo báo cáo từ UBND xã Xuân Hồng, từ tháng 10/2022 đến nay, chính quyền xã đã tiến hành 7 đợt truy quét quy mô lớn nhưng số phương tiện mà lực lượng chức năng bắt được chỉ xử phạt với tổng số tiền là 28 triệu đồng.

Ông Trịnh Vinh Hợp - Phó Chủ tịch UBND xã Xuân Hồng thừa nhận: Tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn diễn biến khá phức tạp, dù đã nhiều lần tiến hành truy quét nhưng tới nay vẫn chưa thể xử lý triệt để.

“Người dân họ lợi dung ngày nghỉ, sử dụng các loại xe thô sơ để lấy cát nên khi bắt được, họ sẵn sàng bỏ lại phương tiện ở hiện trường nên gây rất nhiều khó khăn cho anh em trong công tác xử lý. Đối với các bãi tập kết trong toàn xã, có 4 cơ sở có giấy phép kinh doanh, họ tập kết và bán cát trên phần đất ở. Còn những điểm khác, họ có đổ cát về đó, nhưng nhiều hộ nói là đổ ở đấy để chuẩn bị xây nhà. Việc nghi vấn cát lậu được tuồn về những cơ sở này, hiện cũng chưa có bằng chứng xác thực vì khi kiểm tra, các điểm này họ cũng xuất trình hóa đơn, chứng từ đàng hoàng cả. Sau sự việc này, chúng tôi cũng sẽ kiểm soát nguồn cát đầu vào tại những điểm này chặt chẽ hơn” - ông Hợp nói. Khi được hỏi về việc, bãi bồi sông Chu thường xuyên bị người dân xúc trộm cát trong nhiều năm nhưng vì sao xã không lắp camera hoặc lập chòi canh gác, ông Hợp phân trần rằng, do xã không có kinh phí, nguồn chi thường xuyên thì có hạn nên không đủ trả cho anh em nếu giao họ túc trực hàng ngày.

Ông Mai Văn Linh - Phó Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Thọ Xuân cho biết: Sau khi nhận được thông tin về việc khai thác cát trái phép tại bãi bồi sông Chu, Phòng đã phối hợp với UBND xã Xuân Hồng ghi nhận thực địa, đánh giá khối lượng cát mà người dân đã xúc đi. “Về hướng xử lý, Phòng cũng có trao đổi với chính quyền xã và đưa ra phương án là lu lèn lại toàn bộ khu vực này để nó bằng phẳng, sau đó giao cho người dân và đại diện thôn Vân Lộ để họ trồng màu, từ đó kiêm luôn việc bảo vệ bãi bồi. Chúng tôi sẽ làm quyết liệt, quyết tâm chấm dứt hoàn toàn nạn khai thác cát trái phép tại đây” - ông Linh khẳng định.

Trước đó, ngày 12/9, ông Hoàng Văn Đồng - Chủ tịch UBND huyện Thọ Xuân đã đi kiểm tra thực địa khu vực khai thác cát trái phép nêu trên. Qua đó, đã xác định được bãi này có diện tích khoảng 2,5ha, trong đó có 1,8ha thuộc UBND xã Xuân Hồng quản lý và 0,7ha thuộc bãi tập kết cát của Công ty cổ phần Ngọc Tân Bình.

Để chấn chỉnh và xử lý nghiêm tình trạng này, Chủ tịch UBND huyện Thọ Xuân đã chỉ đạo Phòng Tài nguyên và Môi trường tổ chức làm việc với Công ty cổ phần Ngọc Tân Bình xác định cụ thể ranh giới bãi tập kết đã được tỉnh cấp phép, yêu cầu Công ty quản lý theo quyết định của UBND tỉnh giao. Ngoài ra, Phòng Nội vụ tiến hành kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân công tác tại xã Xuân Hồng và các phòng, ngành, đơn vị có liên quan đã để xảy ra tình trạng khai thác cát trái phép, thực hiện ngay các biện pháp xử lý, có giải pháp kiên quyết ngăn chặn vi phạm, tuyệt đối không được để tình trạng khai thác cát trái phép tái diễn.