Bướm phai dần màu sắc khi rừng bị tàn phá
Theo một nghiên cứu mới của các nhà khoa học Brazil và Đan Mạch, khi rừng nhiệt đới bị chặt phá và thay thế bằng những cánh rừng trồng đơn điệu, màu sắc của các loài bướm đang dần phai nhạt. Hiện tượng này cho thấy, sự thay đổi môi trường sống đang tác động trực tiếp đến quá trình tiến hoá tự nhiên, buộc nhiều loài sinh vật phải thích nghi bằng cách trở nên nhạt màu hơn để tồn tại.
Theo nhà nghiên cứu kiêm nhiếp ảnh gia Roberto García-Roa, màu sắc trên cánh bướm không chỉ mang tính thẩm mỹ, mà là kết quả của hàng triệu năm tiến hoá để chúng sinh tồn, từ ngụy trang, tránh kẻ thù, cho đến thu hút bạn tình. Tuy nhiên, khi những cánh rừng tự nhiên bị thay thế bằng rừng trồng bạch đàn đơn điệu, môi trường đơn sắc khiến các loài bướm có màu nâu, xám, gần giống với cảnh vật xung quanh, ngày càng chiếm ưu thế.
Tại bang Espírito Santo (Brazil), nhóm nghiên cứu phát hiện 31 loài bướm trong rừng tự nhiên nhưng chỉ có 21 loài trong rừng trồng, chủ yếu là các loài có màu nhạt. Đây là một phần trong hướng nghiên cứu về hiện tượng “mất màu tự nhiên”, đó là khi sự tàn phá của con người khiến các hệ sinh thái dần mất đi sự phong phú về màu sắc.
Nhà sinh thái học Ricardo Spaniol từ Đại học Liên bang Rio Grande do Sul (Brazil) cho biết, những loài bướm mang màu sắc rực rỡ thường là nhóm biến mất đầu tiên khi rừng bị chặt phá, do mất nơi cư trú và dễ bị kẻ thù phát hiện. “Khi sự đa dạng màu sắc suy giảm, đó là dấu hiệu cảnh báo hệ sinh thái đang mất dần chức năng tự nhiên” - ông nói.
Với vai trò là chỉ báo quan trọng về đa dạng sinh học, sự phai nhạt màu sắc trên cánh bướm được xem như một tín hiệu cảnh báo cho toàn bộ thiên nhiên. Thực tế, rừng trồng bạch đàn, loại rừng đơn chủng phổ biến phục vụ sản xuất gỗ và bột giấy, hiện đã phủ hơn 22 triệu ha trên toàn cầu. Nếu xu hướng mất rừng tiếp diễn, nhiều loài bướm có màu sắc đặc trưng và vai trò sinh thái quan trọng có thể bị thay thế bởi những loài phổ thông, kém nổi bật và dễ thích nghi hơn.
Tuy nhiên, các nhà khoa học cho rằng vẫn còn hy vọng phục hồi. Tại Amazon, những khu rừng được tái sinh sau hàng chục năm bỏ hoang đang ghi nhận sự trở lại của nhiều loài bướm sặc sỡ.
