Cách nào để chặn 'ngân hàng bóng tối'?

Mỹ và nhiều nước đang tìm cách ngăn chặn đồng tiền Libra của Facebook trong khi nó có thể hình thành nên những “ngân hàng bóng tối”.

Nhiều nước lo lắng

Cảnh báo trên nằm trong lá thư “khẩn” mới đây của Chủ tịch Ủy ban Ổn định tài chính của Mỹ (FSB) Randal Quarles gửi tới Hội nghị Thượng đỉnh Nhóm Các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) cảnh báo đối với loại tiền điện tử Libra do Facebook phát hành.

Trong bức thư của mình, ông Quarles kêu gọi cần khai thác lợi ích của đổi mới tài chính và công nghệ, bao gồm cả các rủi ro. Ông đặc biệt liên hệ tới việc sử dụng “tài sản tiền điện tử” cho mục đích thanh toán cá nhân và nói rằng việc sử dụng rộng rãi các loại tiền điện tử cần được giám sát chặt chẽ hơn để đảm bảo tuân thủ theo các quy định tiêu chuẩn cao.

Ngân hàng Thanh toán quốc tế cũng cảnh báo tiền điện tử do các công ty công nghệ lớn phát hành có thể nhanh chóng thiết lập vị trí thống trị trong nền tài chính toàn cầu, đe dọa sự cạnh tranh và ổn định.

Cùng lo ngại vấn đề trên, hơn 30 tổ chức quốc tế đã từng gửi yêu cầu tương tự tới Facebook với lý do các hệ thống quản lý Mỹ và nước ngoài chưa chuẩn bị cho các câu hỏi về “chủ quyền quốc gia, quyền doanh nghiệp, bảo vệ người tiêu dùng” và các vấn đề khác do dự án tiền ảo gây ra. Các nhà lập pháp Mỹ cũng cho biết, họ muốn tổ chức phiên điều trần công khai về “rủi ro và lợi ích của tiền ảo và tìm các biện pháp quản lý”.

Ở một diễn biến khác, ngay từ khi “sáng kiến” đồng Libra của CEO Mark Zuckerberg của Facebook cũng làm Hạ viện Mỹ sốt sắng với các biểu hiện tài chính tiêu cực bởi nguy cơ làm đồng USD suy yếu.

Nhóm các nhà lập pháp tại Ủy ban Dịch vụ Tài chính Hạ viện Mỹ cũng đưa ra các kiến nghị đến Facebook, yêu cầu lập tức dừng phát triển Libra cho đến khi các nhà quản lý có thời gian kiểm tra kế hoạch. Tuy nhiên, đồng tiền Libra vẫn ra đời dù không được đón nhận như kỳ vọng.

Các nhà lãnh đạo châu Âu cũng đang lo ngại về Libra. Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire kêu gọi lãnh đạo các ngân hàng trung ương G7 soạn thảo các quy định với đồng tiền này.

Nguy cơ sụp đổ hệ thống ngân hàng trên diện rộng

Trong quá trình chuẩn bị cho dự án này, CEO Mark Zuckerberg của Facebook đã đàm phán với các ngân hàng trung ương, các cơ quan quản lý và 27 công ty đối tác, mỗi công ty sẽ đóng góp ít nhất 10 triệu USD. Vì sợ làm tăng sự lo ngại về tính an toàn, Facebook đã tránh làm việc trực tiếp với các ngân hàng thương mại.

Theo đánh giá của các chuyên gia ngân hàng tại Newyork, Mỹ, ý tưởng về một hệ thống thanh toán tư nhân không rào cản pháp lý với 2,6 tỷ người dùng thường xuyên có thể hấp dẫn. Nhưng như mọi nhà điều hành ngân hàng và nhà hoạch định chính sách tiền tệ đều biết, các hệ thống thanh toán đều đòi hỏi một mức độ thanh khoản dự phòng mà không một thực thể tư nhân nào có thể có.

Katharina Pistor- một GS luật so sánh tại Trường ĐH Luật Columbia cho rằng nhiều cơ sở pháp luật và lý thuyết ngân hàng, tài chính toàn cầu bị phá vỡ khi dự án của Facebook thành hiện thực .

“Không giống như các quốc gia, các công ty tư nhân phải hoạt động trong khả năng của mình và không thể đơn phương áp đặt nghĩa vụ tài chính lên người khác khi cần. Điều đó có nghĩa là họ không thể tự giải cứu mình; họ phải được giải cứu bởi các nhà nước, hoặc nếu không họ phải được phép sụp đổ- GS Katharina Pistor nói

Điều khiến Facebook khác biệt so với các công ty phát hành “tiền tư nhân” khác chính là quy mô, phạm vi toàn cầu và sự sẵn sàng “đi nhanh và phá vỡ mọi thứ” của nó.

Nghiên cứu mới nhất của Trường ĐH Luật Columbia cũng chỉ ra việc ngăn chặn từ xa một cuộc khủng hoảng tiền tệ trong tương lai nếu các “ngân hàng bóng tối” hình thành.

“Hãy nhớ lại trường hợp Ireland sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008. Khi Chính phủ tuyên bố sẽ nhận trả nợ thay cho các ngân hàng tư nhân, nước này đã rơi vào một cuộc khủng hoảng nợ quốc gia. Bên cạnh một người khổng lồ như Facebook, nhiều quốc gia có thể sẽ rơi vào tình trạng giống như Ireland”- Reuters dẫn lời các chuyên gia kinh tế Mỹ cảnh báo.