Cận ngày 'chốt sổ' thuê bao: Liệu tình trạng sim 'rác' có thể chấm dứt?

Sim rác giá rẻ vẫn được bán đầy tại các cửa hàng điện thoại bình dân

Trong tháng 3/2023, các cơ quan chức năng đã mạnh tay vào cuộc xử lý vấn nạn sim rác, sim không đăng ký chính chủ để tránh những cuộc gọi lừa đảo hay những trường hợp gọi điện làm phiền đến những người không liên quan từ các tổ chức không được cấp phép hoạt động.

Tuy nhiên, thực tế chỉ cần có nhu cầu, người dân có thể dễ dàng mua các sim rác (sim kích hoạt sẵn) ở bất cứ đâu, từ các cửa hàng điện thoại, sửa chữa điện thoại đến quầy tạp hóa.

Theo khảo sát của phóng viên, tại một cửa hàng bán điện thoại trả góp, điện thoại giá rẻ tại quận Minh Khai (P. Hai Bà Trưng, Hà Nội), khi hỏi mua sim rác kích hoạt trước, chủ cửa hàng đã đưa cho người mua một "xấp" sim có giá dao động từ khoảng 100.000 đến 200.000 nghìn đồng đã đăng ký mạng và tuỳ từng đầu số của các nhà mạng khác nhau.

Chủ cửa hàng cho biết, tất cả sim này đều được sử dụng như bình thường và không cần phải đăng ký chính chủ, có thể nghe gọi và vào mạng thoải mái. Khi được hỏi liệu thời gian tới có thể bị khoá thuê bao khi không đăng ký không, vị này cho biết sim này trước đấy có người sử dụng rồi nên được coi là đăng ký rồi, không lo bị khoá theo quy định.

Hỏi thêm về việc khi sim đăng ký theo chính chủ cũ, nhỡ họ bị đòi nợ xấu hay có vấn đề gì đó, chủ cửa hàng nói rằng trường hợp đấy thì khó tránh khỏi, nhưng thường người mua những sim điện thoại này đều để dùng với những mục đích khác thì "cứ kệ đi"...

Tương tự tại một cửa hàng khác trên cùng dọc tuyến đường, người bán hàng tự nhận chỉ là nhân viên cho biết, khi khách đến mua sim ở đây thì không cần mang theo giấy tờ tùy thân, chỉ cần kích hoạt theo hướng dẫn, mua thẻ cào nạp tiền là có thể sử dụng nghe, gọi bình thường.

"Khách mua sim chủ yếu là sinh viên hay người lao động… mình cũng không biết mục đích của họ là gì, nhiều khi họ thấy rẻ, tiện lợi là mua, chứ không quan tâm phải khai báo chính chủ thuê bao hay không”.

Khi được hỏi về quy định chuẩn hóa thuê bao sắp tới, người này cho biết không hiểu rõ về quy định, tuy nhiên thấy rằng, việc dùng sim rác từ lâu rất được ưa chuộng, có sim cũng được đăng ký chính chủ rồi, ai không quá quan tâm đến việc dùng chính chủ số khác thì họ vẫn cứ mua.

Liệu có thể chấm dứt tình trạng sim rác?

Trước đó, trong phiên chất vấn ở kỳ họp Quốc hội cuối năm 2022, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông (Bộ TT&TT) cho biết, hiện đã loại bỏ khoảng 22 triệu sim không đầy đủ thông tin trong 3 năm qua, tuy nhiên việc xử lý sim rác còn chậm, gây bức xúc dư luận.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, giai đoạn 2021 - 2022, có tới 30.000 phản ánh mỗi tháng của người dân liên quan đến cuộc gọi rác, tin nhắn rác, khủng bố qua điện thoại. Trong đó, tin nhắn rác đã bắt đầu chùng xuống nhờ áp dụng tốt công nghệ, mỗi tháng chặn khoảng 50 triệu tin.

Gần đây, Bộ TT&TT đã triển khai giải pháp cung cấp số điện thoại đầu mối để người dân phản ánh, đồng thời phối hợp các nhà mạng phát triển công nghệ phát hiện để chủ động ngăn chặn.

Trên thực tế, Bộ TT&TT trong năm qua cũng đã xử phạt 7 doanh nghiệp viễn thông vi phạm quản lý thuê bao, xử lý sim không chính chủ 3 tỷ đồng nhưng sim rác vẫn là vấn đề gây nhức nhối. Theo thống kê qua kiểm tra của Bộ TT&TT, có 5.710 cá nhân sở hữu trên 100 sim, có 261 cá nhân sở hữu trên 1.000 sim…

Thông thường, cước phí gọi điện thoại của thuê bao trả trước trong cùng mạng di động hiện dao động từ 690 - 1.590 đồng/phút; gọi ngoại mạng cao hơn từ 1.290 - 1.790 đồng/phút. Trong đó, giá cước thường sẽ ở sát mức 1.200 đồng/phút. Tin nhắn nội mạng khoảng 290 đồng/tin và ngoại mạng là 350 đồng/tin.

Mặc dù kể từ khi có sự xuất hiện của các nền tảng cung cấp dịch vụ truyền thông trên internet miễn phí (OTT) khiến doanh thu từ dịch vụ truyền thống của nhà mạng gồm cuộc gọi và tin nhắn giảm mạnh. Tuy nhiên, theo ước tính, doanh thu từ các dịch vụ viễn thông di động cơ bản vẫn chiếm tới 60 - 70% số thu hằng năm.

Khi phóng viên liên lạc với bộ phận kết nối của các nhà mạng về việc chấm dứt tình trạng sim rác đang hoành hành, các bên liên quan cho rằng rất khó để nói về vấn đề này hoặc không có câu trả lời cụ thể.

Còn theo ông Võ Đỗ Thắng, Giám đốc Trung tâm Đào tạo quản trị và an ninh mạng ATHENA cho rằng, từ trước đến nay các bên liên quan đã thực hiện nhiều “chiến dịch” để ngăn chặn sim rác nhưng nó vẫn còn.

"Chúng ta gọi là sim rác, nhưng đối với nhà mạng thì đó có thể là một nguồn thu rất lớn. Tôi nghĩ cần có chế tài mạnh mẽ hơn, ví dụ như tạm ngưng, không cho phát hành sim, như vậy mới đủ sức răn đe và các nhà mạng mới cân nhắc", Giám đốc ATHENA cho biết.

Khi bán được sim đồng nghĩa sẽ phát sinh doanh thu từ cuộc gọi hay tin nhắn, những kẻ lừa đảo sử dụng sim rác trong vài ngày sẽ không thể gọi điện thoại hay nhắn tin thông qua các dịch vụ miễn phí cho các đối tượng mục tiêu nên chỉ có thể gọi thông thường vì vậy số lượng gọi càng nhiều sẽ đóng góp doanh thu cho nhà mạng càng lớn.

Như vậy, việc có loại bỏ được tình trạng sim rác vẫn còn đang tràn lan trên thị trường đều phải dựa vào công cuộc chuẩn hoá thuê bao sắp kết thúc vào cuối tháng 3/2023 này. Nếu như sau đó tình trạng sim rác vẫn liên tục xuất hiện và nhiều người vẫn nhận được những số điện thoại lạ gọi đến tiếp tục diễn ra thì khi đó mới có thể bàn đến việc "tuyên chiến" với sim rác có thành công hay không.

Hiện nay việc chuẩn hóa thông tin thuê bao di động là điều rất cần thiết trong bối cảnh cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư đang dần hoàn thiện, và cho thấy trách nhiệm, nỗ lực của cơ quan quản lý cùng các nhà mạng trong việc loại bỏ sim rác.

Theo Cục Viễn thông, Bộ TT&TT, sau gần 2 tuần triển khai đã có gần 1,7 triệu/4 triệu thuê bao đã thực hiện việc chuẩn hóa thông tin sau khi nhận được thông báo của các nhà mạng. Như vậy, vẫn còn khoảng 2,3 triệu thuê bao mà các doanh nghiệp đã xác định cần thực hiện chuẩn hóa sau đối soát với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Từ nay đến hết ngày 31/3, thuê bao chưa chuẩn hoá thông tin sẽ bị khoá chiều gọi đi và sau 60 ngày, nếu thuê bao không có thông tin chính xác sẽ bị cắt dịch vụ hoàn toàn.