Cẩn thận sét đánh

Hằng năm, gần như tỉnh nào cũng có người chết vì bị sét đánh, có trường hợp chết một lúc 3-4 người. Song vẫn có nhiều người, đặc biệt là bà con nông dân còn thiếu hiểu biết về việc phòng tránh sét và cấp cứu người bị sét đánh.

Ảnh minh họa.

Liên tiếp các vụ sét đánh chết người

Theo các nhà khoa học, tần suất sét lớn hơn ở vùng núi, vùng trung du phía Bắc và đồng bằng Nam Bộ. Vùng núi tuy giông sét xuất hiện nhiều hơn nhưng lại ít gây nguy hiểm vì có nhiều cây to là những vật dẫn điện tốt. Còn ở trung du và đồng bằng có ít cây xanh nên người và gia súc dễ bị sét đánh trúng. Hằng năm, gần như tỉnh nào cũng có người chết vì bị sét đánh.

Gần đây nhất, ngày 9/5, một nhóm người ra đào huyệt mộ chuẩn bị chôn cất người thân trong dòng họ ở nghĩa địa Cồn Quành, thuộc xã Hưng Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Đến 13h cùng ngày, còn lại 5 người ngồi canh huyệt mộ để 15h sẽ chôn cất người xấu số.

Lúc này, trời nổi cơn giông và sấm chớp. Sợ nước mưa làm ướt huyệt mộ, cả 5 người liền tìm cách che chắn thì bị sét đánh trúng. Hậu quả khiến anh Trần Xuân V. (29 tuổi), anh Trần Văn T. (41 tuổi) và anh Trần Văn D. (43 tuổi), cùng trú xã Hưng Trạch tử vong tại chỗ. Riêng anh Trần Văn Thái (29 tuổi) và anh Lê Đức Anh (26 tuổi) bị thương.

Trước đó, sáng ngày 8-5 bà Võ Thị Ánh Nguyệt (42 tuổi, trú tại thôn Hòa Hữu Tây, xã Đại Hồng, huyện Đại Lộc, Quảng Nam) lên rẫy thơm của gia đình tại thôn Hoa (thị trấn Thành Mỹ, huyện Nam Giang) để làm việc đồng áng.

Khoảng 17h30 chiều cùng ngày, trời bất ngờ đổ mưa lớn kèm giông sét, bà Nguyệt chạy vào chòi canh thơm ngay trên đồi để trú mưa. Trong lúc trú bà bị sét đánh chết.

7 phút vàng ngọc đầu tiên

Theo các chuyên gia y tế, mỗi tia sét chứa đến 300 triệu Volt điện, do đó khả năng sống sót của con người sau khi bị sét đánh là rất ít. Người bị sét đánh thường chết ngay tức khắc; nhưng cũng có nhiều trường hợp nhẹ, nạn nhân thoát chết, song cần phải được cấp cứu kịp thời.

Bệnh cảnh lâm sàng của người bị sét đánh giống như người bị điện giật. Nạn nhân ngất xỉu, ngừng thở, tim ngừng đập, mất tri giác, da tím xanh, chỗ bị sét đánh trên cơ thể cháy sém.

Việc hô hấp nhân tạo kết hợp xoa bóp tim ngoài lồng ngực giúp cứu sống rất nhiều nạn nhân bị sét đánh mà trước đó tưởng như đã chết. Vấn đề là phải làm thật nhanh trong khoảng 7 phút đầu tiên.

Khi có người bị sét đánh, đặt nạn nhân nằm lên chỗ khô ráo, bằng phẳng, nới rộng quần áo để người bị nạn thở được dễ dàng. Khẩn trương làm ngay hô hấp nhân tạo kết hợp hà hơi thổi ngạt và xoa bóp tim ngoài lồng ngực.

Cứ 5 lần xoa bóp tim ngoài lồng ngực thì hô hấp nhân tạo hoặc thổi ngạt một lần. Làm liên tục như thế nhiều lần trong khoảng 60-90 phút. Cách trên đã cứu sống nhiều trường hợp mà lúc đầu tưởng là đã chết.

Từ lúc bị sét đánh đến lúc được cấp cứu, nếu không quá 7 phút thì gần 90% trường hợp có thể cứu sống, nếu để chậm quá thời gian này thì chỉ có khoảng 10% được cứu sống.

Theo bác sĩ Lương Quốc Chính (Bệnh viện Bạch Mai), người bị sét đánh có thể ngừng tim ngay lập tức, có những trường hợp có thể không thấy các dấu hiệu tổn thương bên ngoài.

Một số người có thể bị các triệu chứng như: mất ý thức trong thời gian khác nhau, thậm chí có người lú lẫn hoặc không nhớ chuyện gì xảy ra.

Ngoài ra, nạn nhân có thể bị bỏng da; bị gãy xương và trật khớp; bị vỡ xương sọ và các tổn thương cột sống. Cũng có thể bị khó thở, tổn thương mắt gây ra nhìn mờ ngay lập tức hoặc bị đục thủy tinh thể muộn, thủng màng nhĩ gây đau, điếc và chóng mặt.

Theo bác sĩ Nguyễn Văn Phúc (Bệnh viện 103), việc cấp cứu người bị sét đánh, cần phải tiến hành hồi sinh tim phổi ngay lập tức cho bất cứ nạn nhân nào ngừng thở hoặc không có mạch. Sau đó đưa ngay đến bệnh viện gần nhất. “Bất cứ nạn nhân nào nghi ngờ bị tổn thương do sét đánh cần được đánh giá tại khoa cấp cứu của bệnh viện”, BS Phúc cho biết.

Ngoài ra, cần kiểm tra các dấu hiệu gãy xương và cố định chắc chắn trước khi di chuyển nạn nhân. Những vị trí bỏng cần để khô tự nhiên và đưa đến cơ sở y tế.

Không được sờ mó hoặc bôi các loại thuốc mỡ, lá theo kinh nghiệm dân gian để hạn chế nhiễm trùng. Bác sĩ Chính lưu ý: Nếu nạn nhân có mảnh quần áo, giày cháy sém do sét đánh thì nhanh chóng tách vải ra khỏi vết thương để hạ nhiệt, tháo đồng hồ, trang sức, vật cứng tì vào vết thương để tránh phù nề.

Đề phòng sét đánh

Theo khuyến cáo của Cơ quan khẩn cấp liên bang Mỹ (FEMA) thì người dân cần thực hiện nguyên tắc 30/30. Sau khi nhìn thấy tia sét, mọi người phải đi vào nhà ngay lập tức trong thời gian không quá 30 giây; không đi ra ngoài trước 30 phút kể từ thời điểm tiếng sét kết thúc.

Tại Việt Nam, hiện tượng sét xảy ra khá thường xuyên, để đề phòng sét đánh, BS Chính khuyến cáo người dân cần tránh ở ngoài trời với khoảng không mở (đồng không mông quạnh) trong cơn giông bão. Khi mưa giông, cần phải tìm nơi trú ẩn ngay lập tức nếu đang ở bên ngoài.

Đặc biệt, khi đang ở dưới cơn bão, nên tránh khu vực cao hoặc những đối tượng (cột, cây) cao. Đồng thời, không mang hoặc giữ các đồ vật cao bằng kim loại trong cơn giông bão.

Bỏ bất cứ gậy đánh gôn, cần câu cá hoặc gậy bóng chày và các vật nhiều kim loại ra khỏi cơ thể. Trong trường hợp không tìm thấy nơi trú ẩn, hãy cúi mình trong tư thế bắt bóng. Đặt hai tay lên đầu gối hoặc che lên tai (bảo vệ tai khỏi tiếng sấm). Nếu ở bên cạnh một người khác thì nên cách nhau 4 đến 5m.

Những phương tiện giao thông bằng kim loại kín đáo như ô tô con hoặc xe buýt có thể là nơi trú ẩn tốt. Nhưng phải với điều kiện đóng tất cả các cửa và không chạm vào bất cứ kim loại nào được kết nối với xe. Không sử dụng điện thoại và các thiết bị điện khi có sấm sét.