Căng thẳng Syria - Thổ Nhĩ Kỳ: Thỏa thuận mang tính bước ngoặt

Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan. (Nguồn: CNN).

Nga, Thổ bắt tay

Chỉ vài giờ sau khi thỏa thuận được công bố, Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ nói rằng Mỹ đã nói với phía họ rằng việc người Kurd rút lui khỏi “vùng an toàn” ở phía Bắc Syria như Ankara đề nghị đã hoàn tất. Bộ này cũng nói rằng việc thực hiện thêm một chiến dịch khác ngoài khu vực hiện tại là không cần thiết.

Thỏa thuận giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đạt được sau khi lệnh ngừng bắn mà Mỹ đạt được với Thổ Nhĩ Kỳ hết hạn. Thỏa thuận được đưa ra sau cuộc họp tại khu nghỉ dưỡng Sochi của Nga sẽ cho phép lực lượng của chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad trở lại khu vực biên giới cùng với quân đội Nga, thay thế lực lượng của Mỹ.

Theo Thỏa thuận đạt được giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, lực lượng của hai nước sẽ bắt đầu điều chuyển lực lượng YPG tới khu vực cách biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ khoảng 30 km. Và 6 ngày sau, lực lượng Nga và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phối hợp tuần tra trên dải đất hẹp 10 km bên trong “vùng an toàn” mà Ankara muốn thiết lập ở Đông Bắc Syria.

Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence đã lên tiếng ủng hộ việc thiết lập vùng an toàn này. “Chúng ta có thể tạo cho cộng đồng quốc tế một cơ hội để thiết lập vùng an toàn giữa Thổ Nhĩ Kỳ và người Kurd ở Syria, đảm bảo an ninh và hòa bình” - ông Pence nói.

Trước đó, cùng ngày, ông Jim Jeffrey - nhà ngoại giao cấp cao của Mỹ về vấn đề Syria - đã bác bỏ Thỏa thuận Sochi và ngờ vực về khả năng Nga có thể điều chuyển hết lực lượng YPG ra khỏi vùng an toàn.

“Thỏa thuận này đầy lỗ hổng” - ông Jeffrey nói trước Quốc hội - “Tất cả những gì tôi biết là Thỏa thuận này sẽ cản trở người Thổ tiến quân. Tôi không chắc Nga có tuân thủ cam kết của họ trong việc đưa lực lượng YPG ra khỏi các khu vực đó hay không”.

Thỏa thuận quan trọng

Sau các cuộc đàm phán kéo dài 6 giờ đồng hồ với ông Erdogan ở Sochi, ông Putin đã thể hiện rõ sự hài lòng trước Thỏa thuận mà ông cho là “rất quan trọng trong việc giải quyết tình hình căng thẳng ở khu vực biên giới Syria-Thổ Nhĩ Kỳ”. Một quan chức cấp cao của Thổ Nhĩ Kỳ cũng cho đây là Thỏa thuận “tuyệt vời” giúp cho Ankara đạt được mục tiêu dài hạn là loại bỏ YPG khỏi khu vực gần biên giới.

Theo Thỏa thuận mới, khu vực biên giới mà YPG cần phải rút lui lớn gấp 3 lần so với khu vực mà thỏa thuận ngừng bắn giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ trước đó bao phủ.

“Kết quả của cuộc họp giữa ông Putin và ông Erdogan ở Sochi cho thấy ông Erdogan đã trở thành một bậc thầy trong việc thao túng thế đối đầu giữa Mỹ và Nga để mang về lợi ích cho họ”- Soner Cagaptay, Giám đốc Chương trình Thổ Nhĩ Kỳ tại Viện Washington, nhận định - “Thổ Nhĩ Kỳ có được vùng an toàn mà họ luôn mong muốn”.

Cũng trong hôm 23/10, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence nhận được một bức thư từ tướng Mazloum Kobani của lực lượng người Kurd, trong đó nói rằng lực lượng này đã rút hết quân “khỏi các khu vực trong tầm chiến dịch” của Thổ Nhĩ Kỳ theo đúng Thỏa thuận.

Tuy nhiên, trước khi tới Nga tham dự cuộc họp, ông Erdogan nói rằng vẫn còn hàng trăm binh sĩ người Kurd vẫn ở gần đường biên giới ở Đông Bắc Syria, bất chấp việc lệnh ngừng bắn yêu cầu họ phải rút hoàn toàn. Lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ còn đe dọa sẽ nối lại chiến dịch tấn công nếu Washington không giữ vững cam kết.

Thổ Nhĩ Kỳ tìm cách thiết lập “vùng an toàn” trải dài 440 km dọc biên giới với Syria, nhưng chiến dịch tấn công của họ hiện tập trung vào 2 thị trấn biên giới nằm ở trung tâm dải đất này, gồm Ras al Ain và Tel Abyad. Các lực lượng của Nga và Syria đã đi vào hai thành phố Manbij và Kobani, nằm bên trong “vùng an toàn” mà Ankara lên kế hoạch thiết lập.

Tổng thống Erdogan khẳng định rằng ông có thể chấp nhận được sự hiện diện của binh sĩ Syria ở các khu vực này, miễn là YPG bị loại khỏi đó.