Cấp cứu kịp thời khi bị đột qụy

BS Phạm Thị Ngọc Quyên, khoa Thần kinh, Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM, cho biết, sai lầm phổ biến trong sơ cứu đột quỵ là để người bệnh nằm ở nhà nghỉ ngơi, chờ đợi cơ thể tự hồi phục thay vì đưa ngay tới bệnh viện.

Nhiều trường hợp người nhà cho bệnh nhân uống nước đường, nước chanh hoặc an cung ngưu hoàng hoàn... Theo BS Quyên, đây là hành động vô cùng nguy hiểm, bởi bệnh nhân đột qụythường bị khó thở, rối loạn nuốt. Ăn uống trong lúc này có thể gây sặc, nghẹn, suy hô hấp nặng hơn.

Cho bệnh nhân uống ngay thuốc hạ huyết áp cũng là cách sơ cứu phản tác dụng. BS Quyên lý giải, đột quỵ có hai dạng là nhồi máu não (do cục máu đông gây nghẽn mạch, chiếm khoảng 80%) và xuất huyết não (do vỡ mạch máu, khoảng 20%).

Hai dạng này có triệu chứng giống nhau nhưng phương pháp điều trị lại khác nhau. Trường hợp nhồi máu não nếu bị hạ huyết áp đột ngột sẽ dẫn đến thiếu máu não nặng hơn; còn với trường hợp xuất huyết sẽ khiến huyết áp tụt quá sâu, bệnh nhân nguy cơ tử vong.

Với an cung ngưu hoàng hoàn, theo BS Quyên, thuốc được truyền miệng là có tác dụng dự phòng, cấp cứu đột qụy, được nhiều người sử dụng, song thực tế hiệu quả của thuốc chưa được chứng minh và công bố công khai bằng các nghiên cứu khoa học.

BS Quyên cũng khuyến cáo, trong thời gian chờ xe cứu thương, người bệnh cần nằm ở vị trí an toàn, đảm bảo không té ngã. Nên nằm nghiêng, ở tư thế thoải mái, để đàm nhớt trong miệng chảy ra ngoài, không trào ngược vào đường thở. Người nhà hãy nới lỏng quần áo và không cho họ ăn uống.

Nếu bệnh nhân khởi phát đột qụy bằng cơn co giật, người nhà đừng cố gắng nhét bất cứ thứ gì vào miệng để ngăn cơn giật, như vậy có thể làm họ bị tắc đường thở. Lúc này, những đồ vật sắc nhọn phải cách xa, tránh va chạm làm người bệnh tổn thương thêm. Thông thường, cơn co giật sẽ tự dừng lại.

Khi chờ đợi xe cứu thương, người nhà cố gắng nhớ những loại thuốc bệnh nhân đang sử dụng, để trả lời ngay khi nhân viên y tế hỏi sàng lọc, hỗ trợ loại bỏ những yếu tố chống chỉ định điều trị. Đặc biệt phải ghi nhớ thời điểm bệnh nhân khởi phát cơn đột qụy.

Nếu bệnh nhân nhồi máu não đến viện kịp “cửa sổ vàng” (4, 5 giờ để tái thông mạch máu bằng thuốc tiêu sợi huyết, 6 giờ để lấy cục máu đông bằng dụng cụ cơ học), khả năng chữa khỏi và ít di chứng càng cao.