Cây chết cạnh bãi xỉ than
Sở TN-MT tỉnh Bình Thuận vừa có báo cáo “Xác định nguyên nhân cây chết, nước giếng nhiễm mặn, đất bị ngập úng và nhiễm mặn tại khu vực xung quanh bãi xỉ, phạm vi ảnh hưởng, mức độ thiệt hại của các hộ dân sinh sống tại khu vực sân xe chùa Linh Sơn Tự, thôn Vĩnh Phúc, xã Vĩnh Tân, huyện Tuy Phong”, do Viện Môi trường và Tài nguyên thực hiện.
Trước đó, tháng 2/2017, một số hộ dân sinh sống gần chùa Linh Sơn Tự, phía Tây Nam bãi thải xỉ Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân phản ánh về tình trạng cây trồng lâu năm và hoa màu bị chết, nước giếng nhiễm mặn nghi do nước thẩm thấu từ bãi xỉ than nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân.
Bãi xỉ than gây ô nhiễm.
Sau khi có phản ánh của người dân, Tổ công tác 2896 (nay là Tổ công tác 1072) đã phối hợp với các sở, ngành, địa phương tiến hành khảo sát thực tế và lấy, phân tích mẫu nước, đất tại khu vực các hộ dân phản ánh; đồng thời lấy mẫu tro xỉ, mẫu nước tưới trong bãi xỉ để phân tích, đánh giá.
Qua kết quả phân tích mẫu nước dưới đất, mẫu đất của các hộ dân và mẫu tro xỉ, mẫu nước của Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 2 cho thấy hàm lượng Clorua trong nước ngầm của 03/04 hộ dân vượt từ 1,2 lần đến 1,8 lần, hàm lượng Clorua trong 4/5 hồ nước để phục vụ nhu cầu tưới tro, xỉ vượt từ 1,05 lần đến 1,8 lần, đất bị mặn.
Để xác định nguyên nhân một cách khách quan, UBND tỉnh Bình Thuận đã chọn đơn vị độc lập là Viện Môi trường và Tài nguyên thuộc Đại học quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện nhiệm vụ xác định nguyên nhân và phạm vi, mức độ thiệt hại của các hộ dân sinh sống tại khu vực sân xe chùa Linh Sơn, xã Vĩnh Tân, huyện Tuy Phong.
Qua khảo sát thực tế của Viện Môi trường và Tài nguyên cho thấy, đa số cây trôm của 5 hộ dân (với diện tích trồng khoảng 4,63 ha) có hiện tượng trụi lá, khô cành; một số cây còn lại bộ rễ đã bị hư thối, không còn ra mủ.
Tất cả những cây trôm có dấu hiệu bị chết hoặc hư thối bộ rễ đều ở những khu vực bị ngập úng cục bộ, chủ yếu là vùng đất thấp phía Tây-Tây Nam gần bãi thải xỉ.
Những cây trồng gần bãi xỉ ở vùng đất cao ráo hoặc ở xa bãi thải xỉ thì vẫn phát triển bình thường.
Theo kết luận của Viện Môi trường và Tài nguyên, thì nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng cây trôm bị chết ở khu vực sân xe chùa Linh Sơn Tự là do bị ngập úng (dấu hiệu phổ biến là rễ cây bị hư thối), không phải do bị nhiễm mặn.
Trong đó, nguyên nhân ngập úng là do năm 2016 mưa nhiều mà chưa có tuyến kênh thoát lũ ngoại lai ở phía Bắc bãi xỉ nên nước mưa từ trên sườn núi cao đổ xuống không có đường tiêu thoát, bị thấm xuống đất làm gia tăng dòng chảy ngầm và mực nước ngầm tầng nông.
Bên cạnh đó, sự hình thành bãi thải xỉ làm thay đổi địa hình tự nhiên, thay đổi chế độ dòng chảy bề mặt và dòng chảy ngầm ngang qua khu bãi xỉ, dẫn đến sự dồn đọng nước tập trung về khu vực trũng thấp phía Tây bãi xỉ và gây ra ngập úng.
Còn nguyên nhân gây nhiễm mặn đất và nguồn nước ở khu vực xung quanh bãi xỉ hoàn toàn không có nguồn gốc nào từ tự nhiên mà chủ yếu là do tác động của con người.
Bên cạnh đó, nguyên nhân làm gia tăng nồng độ clorua trong bãi xỉ, theo kết quả của Viện Môi trường và Tài nguyên là do quá trình bốc hơi nước trong thời gian dài từ lượng nước được dùng để trộn ẩm tro và nước tưới giữ ẩm bề mặt bãi xỉ dẫn đến lượng muối bị tích tụ trên bề mặt, khi trời mưa làm trôi lượng muối tích tụ này xuống các hồ chứa 24.000 m3 và 29.000 m3...
Như vậy, vấn đề còn lại là xử lý việc ô nhiễm môi trường và bảo đảm quyền lợi của người dân sống trong khu vực. Điều đó cần sự vào cuộc của chính quyền địa phương và sự phối hợp của nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân.
