Chấm dứt tình trạng gây lũ nhân tạo
Với quy trình vận hành liên hồ chứa trên các lưu vực sông của Bộ TN&MT vừa được Thủ tướng Chính phủ ký ban hành sẽ tạo ra nhiều điểm thuận lợi cho vận hành liên hồ chứa. Quy trình này sẽ chấm dứt tình trạng gây lũ nhân tạo đột ngột, bất thường đe dọa đến tính mạng, tài sản của người dân khu vực hạ du, đồng thời giúp các địa phương chủ động tích nước trong thời kỳ cuối mùa lũ.
Vận hành liên hồ chứa đáp ứng nhu cầu xả lũ của các hồ đập.
Quy trách nhiệm cho các Bộ, ngành
Theo Bộ TN&MT, việc ban hành 11 quy trình này có ý nghĩa “kép” vừa bảo đảm sử dụng tổng hợp nguồn nước vừa phòng chống tác hại do nước gây ra. Theo cơ quan soạn thảo, đây cũng là cơ sở pháp lý cho việc quản lý, sử dụng hợp lý, hiệu quả hơn nguồn nước của các hồ chứa thủy lợi, thủy điện, gắn chế độ vận hành của công trình với các yêu cầu về phòng, chống lũ và điều tiết nước dưới hạ du các hồ để đáp ứng các yêu cầu phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội và bảo vệ môi trường của các địa phương trên các lưu vực sông lớn, quan trọng.
Ông Hoàng Văn Bẩy, Cục trưởng Cục Quản lý Tài nguyên nước cho biết: Một trong những quy định mới về việc vận hành liên hồ chứa được ban hành lần này là tới đây, hầu hết các hồ chứa đều phải dành dung tích trong suốt mùa lũ để cắt, giảm lũ cho hạ du, đồng thời nếu dự báo có lũ về thì phải xả nước, tạo thêm dung tích để tăng khả năng cắt, giảm lũ.
Ngoài ra, các hồ chỉ tham gia cắt, giảm lũ khi ở dưới hạ du có lũ tương đối lớn, thông thường trên mức báo động II. Với quy trình vận hành trong mùa lũ, nguyên tắc chung là không gây lũ nhân tạo đột ngột, bất thường, đe dọa trực tiếp tính mạng, tài sản của nhân dân khu vực ven sông ở dưới hạ du hồ chứa. Điểm mới của các quy trình vận hành là nếu trong tình huống bất thường ở dưới hạ du như mưa lớn thì chủ tịch UBND tỉnh quyết định việc vận hành hồ chứa.
“Điểm mới nữa là yêu cầu các chủ hồ phải dành dung tích cố định để đón lũ trong suốt mùa mưa lũ. Khi dự báo có khả năng xuất hiện mưa, lũ thì chủ hồ phải hạ thêm mực nước để đón lũ, nhằm tạo thêm dung tích cắt, giảm lũ cho hạ du khi có lũ về. Vào mùa khô, sau khi các hồ tham gia cắt lũ cho hạ du, chủ hồ sẽ được chủ động tích nước trong thời kỳ cuối mùa lũ nhằm nâng cao khả năng tích đầy hồ để cấp nước trong mùa cạn. Các quy trình vận hành liên hồ chứa lần này cũng xác định trách nhiệm cụ thể đối với Trưởng ban chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ, chủ tịch UBND cấp tỉnh, Trưởng ban Chỉ đạo trung ương về phòng, chống thiên tai, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường” - ông Hoàng Văn Bẩy nhấn mạnh.
Thành lập tổ giám sát vận hành hồ chứa
Cũng theo ông Hoàng Văn Bẩy, khi xây dựng quy trình, cơ quan soạn thảo đưa ra nguyên tắc phân bổ nguồn nước của các hồ chứa để bảo đảm khả năng điều tiết của từng hồ, đáp ứng nhu cầu sử dụng nước trong suốt thời gian mùa cạn, đặc biệt là những năm cạn kiệt thiếu nước nhưng vẫn bảo đảm đến cuối mùa cạn vẫn đủ nước, đồng thời tránh việc lãng phí khi thừa nước, khi thiếu nước.
Trong mùa lũ năm 2014 vừa qua, trên hầu hết các lưu vực sông không có lũ, tuy nhiên vào cuối mùa lũ, các hồ đã chủ động việc ưu tiên tích nước các hồ chứa theo quy định của quy trình để đủ nước phục vụ cấp cho mùa cạn. Trên 3 lưu vực sông như: Sông Ba, Sê San và Srêpôk đã có quy trình cho cả mùa lũ và mùa cạn.
Vào cuối mùa lũ các hồ đã chủ động thực hiện việc ưu tiên tích nước các hồ chứa theo quy định của quy trình và tính đến cuối mùa lũ, tổng dung tích các hồ tích được là trên 2,8 tỷ m3, mặc dù dung tích này chỉ đạt khoảng 83% dung tích của các hồ nhưng so với yêu cầu tối thiểu của Quy trình cũng vượt trên 50 triệu m3.
Trao đổi với chúng tôi, Thứ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà khẳng định: “Kể từ khi các quy trình có hiệu lực, được áp dụng vào thực tế vận hành, lãnh đạo Bộ đã chỉ đạo Cục Quản lý Tài nguyên nước thành lập các tổ giám sát để thường xuyên theo dõi, giám sát việc vận hành các hồ chứa nhằm đảm bảo việc các hồ điều tiết, vận hành theo đúng quy trình.
Trong thời gian tới sẽ tiếp tục tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra nhằm nâng cao trách nhiệm và ý thức chấp hành pháp luật của các tổ chức, cá nhân quản lý hồ trong việc thực hiện quy trình vận hành các quy trình liên hồ chứa đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt”.
