Chậm lương hưu

Nghị định 42/2023/NĐ-CP về điều chỉnh lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội (BHXH) và trợ cấp hàng tháng quy định các đối tượng cụ thể được điều chỉnh tăng lương cơ sở từ 12,5% đến 20,8%; kể từ ngày 1/7/2023, có hiệu lực thi hành từ 14/8/2023.

Như vậy, việc BHXH giải thích việc trả lương hưu mới từ tháng 7 chậm, có thể nói là không sai. Nhưng điều đáng nói là trước đó người hưu trí cũng như các đối tượng trợ cấp BHXH không nhận được bất cứ lời giải thích nào từ cơ quan chức năng. Mặt khác, BHXH cũng như Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTBXH) đã không chủ động phương án thực hiện khi chủ trương đã có từ khá lâu.

Trước đó, Nghị quyết 69/2022 của Quốc hội (tháng 11/2022) đã thông qua phương án tăng lương hưu, trợ cấp hàng tháng thêm 12,5% với nhóm do ngân sách nhà nước đảm bảo. Cho đến tháng 5/2023, Bộ LĐTBXH hoàn thiện và trình Chính phủ dự thảo nghị định tăng lương hưu, trợ cấp BHXH và trợ cấp hàng tháng từ ngày 1/7/2023, mức từ 12,5% đến 20,8% (với người nhận lương hưu, trợ cấp hàng tháng chưa được tăng lương từ ngày 1/1/2022; nghỉ hưu sau ngày điều chỉnh tăng lương hưu lần gần nhất).

Theo tính toán của Bộ LĐTBXH, sau khi tăng lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng, trợ cấp hàng tháng, ngân sách nhà nước chi tăng thêm 2.982,69 tỷ đồng cho những tháng cuối năm (tính từ 1/7), với 891.000 người được điều chỉnh. Quỹ BHXH tăng chi thêm 9.675,4 tỷ đồng tỷ đồng, để tăng lương cho 2,17 triệu người. Tổng kinh phí tăng thêm cho lần điều chỉnh tăng lương hưu, trợ cấp BHXH, trợ cấp hàng tháng từ ngày 1/7 là hơn 12.600 tỷ đồng.

Như vậy, có thể thấy việc chậm tăng lương hưu khi cho rằng phải chờ thông tư hướng dẫn là không hợp lý hợp tình, khi chủ trương đã có từ lâu. Nói như ông Phạm Minh Huân - nguyên Thứ trưởng Bộ LĐTBXH thì lẽ ra cơ quan soạn thảo phải trình nghị định tăng lương hưu sớm hơn để chính sách thực hiện ngay trong tháng 7/2023, giống như nghị định tăng lương cơ sở của khối cán bộ, công chức, viên chức. Việc chậm có hướng dẫn thực hiện đã khiến nhiều người về hưu, đối tượng được nhận trợ cấp BHXH “mừng hụt”, trong khi đối với hầu hết những người này thì đó là nguồn thu nhập duy nhất. Đáng nói nữa là từ khi có chủ trương nâng lương từ 1/7, giá nhiều mặt hàng thiết yếu đã tăng lên.

Về việc này, những ngày qua nhiều ý kiến cho rằng nếu có chậm vì lý do gì thì cơ quan bảo hiểm phải có trách nhiệm thông báo cho người được hưởng được biết. Việc không có thông tư hướng dẫn kịp thời là việc làm thiếu trách nhiệm và việc này cần phải được chấm dứt. Cần nhanh chóng thực hiện ngay mức trợ cấp mới không đợi đến tháng 9 để những người hưởng lương hưu từ ngân sách có thể trang trải cuộc sống giữa lúc giá cả hàng hóa tăng.

Một câu hỏi được đặt ra: Vậy người hưởng lương hưu có được nhận thêm tiền lãi khi truy lĩnh tiền chênh lệch tháng 7, tháng 8? 2,17 triệu người được hưởng chính sách là con số rất lớn, với số tiền rất lớn.

Trở lại với việc tăng lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng, đó là chính sách rất tốt, phù hợp với thực tế, giàu tính nhân văn đối với những người được coi là thuộc về “nhóm yếu thế” khi mà thu nhập của họ thấp so với mặt bằng chung của xã hội. Con số năm 2022, thu nhập bình quân người/tháng khu vực thành thị gần 5,95 triệu đồng; khu vực nông thôn là 3,86 triệu đồng. Mức lương hưu trung bình (trên cả nước) là 5,4 triệu đồng người/tháng. Bảng xếp hạng thu nhập bình quân đầu người năm 2022, cho thấy Hà Nội là 6,423 triệu đồng/người/tháng. TPHCM là 6,392 triệu đồng/người/tháng. Như vậy, nếu tính thu nhập chung của người hưu trí thì ở cả Hà Nội và TPHCM đều thấp hơn thu nhập bình quân tính cho toàn bộ dân cư.

Một chính sách tốt chỉ đầy đủ ý nghĩa khi sớm được áp dụng trong cuộc sống. Chậm trễ thi hành sẽ giảm ý nghĩa của một chính sách tốt.