Với mục đích tiêu úng cho khoảng hơn 13 nghìn ha đất nông nghiệp và đô thị tại các huyện: Đông Sơn, Thiệu Hóa, Quảng Xương và thành phố Thanh Hóa, kết hợp với cải tạo sinh thái, chỉnh trang đô thị, Dự án Tiêu úng Đông Sơn giai đoạn I (DATUĐS) - với tổng mức đầu tư là 733 tỉ đồng là một trong những dự án đầu tư công lớn ở Thanh Hóa. Tuy nhiên, sau hơn 7 năm thi công, nhiều gói thầu vẫn trong tình trạng nham nhở.
Dòng chảy của sông Thọ Hạc bị ách tắc nghiêm trọng bởi dự án.
Điêu đứng vì dự án ì ạch
Tại đoạn chảy qua phường Trường Thi, TP Thanh Hóa (thuộc gói thầu 21 của Dự án), dù đang thời điểm thời tiết ít mưa nhưng lòng sông no ứ nước bởi các loại rau, cỏ dại mọc um tùm lấn ra giữa lòng sông. Hai bên bờ bị bồi lấp bởi đủ loại rác thải, khiến nước dồn ứ lại, không thể chảy về xuôi. Xa về phía thượng nguồn (thuộc phường Đông Thọ) là mấy trụ cọc bê tông chưa được sử dụng, nằm ngổn ngang, thi gan với mưa nắng.
Bà Lê Thị Út, trú tại số 1, đường Tiền Phương, phường Trường Thi, thành phố Thanh Hóa than thở: Chuyện lụt lội đối với người dân sinh sống hai bên bờ sông mỗi khi mùa mưa lũ về đã là chuyện “thường ngày ở huyện”. Nhưng năm nay thì khác, cách đây ít hôm, trời chỉ đổ một trận mưa lớn mà nước đã ngập quá nửa hè nhà. “Mùa mưa năm trước, không riêng gì nhà tôi mà các nhà khác cùng dãy phố liên tục bị ngập nước, nhất là khi mùa mưa bão về, nước ngập cả tuần rồi mới rút khiến bà con vô cùng khổ sở.” – bà Út cho chúng tôi biết thêm.
Chung cảnh ngộ như bà Út, gia đình anh Lê Ngọc Huy còn lâm vào tình trạng bi đát hơn. Anh cho biết: Dự án này được triển khai đã khá lâu nhưng không hiểu sao đến nay vẫn chưa thấy chính quyền và Ban quản lý dự án giải quyết xong vấn đề đền bù để bà con di dời. Vì nhà nằm trong diện phải quy hoạch nên suốt nhiều năm nay anh Huy không dám xây mới hay sửa sang lại ngôi nhà đã xuống cấp trầm trọng.
Cuộc sống của gia đình rơi vào cảnh vô cùng khốn đốn mỗi khi mùa mưa lũ về. “Tôi nghĩ, mấy năm trước, khi Dự án chưa được thi công, lòng sông còn chảy được, người dân chỉ bị ngập vào mùa mưa bão về. Còn năm nay, anh thấy đấy, họ thi công ngổn ngang nhiều đoạn, dòng chảy bị ngăn lại rồi thì còn chưa biết ngập lụt sẽ ra sao. Sống trong thấp thỏm chờ đợi thế này, chúng tôi còn tâm trí đâu mà làm với ăn!” - anh Huy nói.
Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Huy Huấn, cán bộ địa chính phường cho biết: Gói thầu 21 chạy qua địa phận phường có 83 hộ và 1 tổ chức bị ảnh hưởng, trong đó 63 hộ phải di chuyển đi nơi khác. Hiện cơ bản các hộ đã đăng ký di dời nhưng do công tác bồi thường giải phóng mặt bằng còn nhiều vướng mắc và một phần do cơ sở hạ tầng tại khu tái định cư chưa được đảm bảo nên họ chưa di dời.
Nguy cơ bị cắt và điều chuyển vốn giai đoạn II
Tìm hiểu thêm về tiến độ của DATUĐS được biết: Đến thời điểm hiện tại, Dự án đã và đang triển khai thi công 23 gói thầu. Số gói thầu đã hoàn thành 13 gói đạt 56,52% tổng số gói thầu. Trong đó một số gói thầu còn khối lượng công việc rất lớn như: Gói thầu số 17, nạo vét, gia cố sông Bến Ngự đoạn K0 đến K1+890, khối lượng ước tính thực hiện đạt 35% giá trị.Gói thầu số 19, nạo vét, gia cố sông Bến Ngự đoạn K2+785,3 đến K3+886,1 khối lượng đã thực hiện đạt tỷ lệ 52% giá trị gói thầu. Gói thầu số 21, nạo vét, gia cố sông Thọ Hạc từ K2+623,292 đến K4+270 khối lượng ước tính đạt 32%... mặc cho trong các năm 2014, 2015, Chính phủ đã cấp liên tục và đầy đủ nguồn vốn cho Dự án.
Sau nhiều lần có công văn “thúc” Ban quản lý dự án đẩy nhanh tiến độ thi công nhưng không mấy hiệu quả, ngày 6/6/2016, Cục Quản lý xây dựng công trình thuộc Bộ NN&PTNT tiếp tục có ý kiến bằng Thông báo số 806/XD-TC gửi UBND thành phố Thanh Hóa về việc đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân DATUĐS.
Đồng thời, trong cuộc họp giao ban công tác tháng 5/2016, Bộ trưởng NN&PTNT Cao Đức Phát đã nghiêm khắc phê bình về tiến độ thực hiện và giải ngân tại một số dự án quá chậm, chỉ đạo yêu cầu phải đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo từng dự án giải ngân đạt tỷ lệ 50% trở lên sau 6 tháng thi công, nếu không đáp ứng Bộ sẽ xem xét xử lý trách nhiệm người đứng đầu chủ đầu tư, điều chuyển vốn sang dự án khác. Đồng thời không bố trí vốn cho dự án trong năm 2017.
Theo chỉ đạo của Bộ trưởng, Cục Quản lý xây dựng công trình yêu cầu chủ đầu tư tập trung cao độ công tác quản lý điều hành, tìm mọi giải pháp để đẩy nhanh tiến độ, giải ngân đối với DATUĐS. Theo Báo cáo của Ban quản lý dự án cho thấy, đến hết tháng 5-2016 khối lượng thực hiện đạt 28 tỷ đồng, giải ngân mới được 10,52 tỷ/33,6 tỷ đồng vốn kế hoạch năm 2016, đạt tỷ lệ 31,3%.
Trước nguy cơ chậm tiến độ dẫn đến bị cắt và điều chuyển vốn của DATUĐS, phóng viên báo Đại Đoàn kết đã có cuộc trao đổi với ông Trịnh Văn Bản, Trưởng Ban quản lý dự án. Tại buổi làm việc này, ông Bản phân bua: Sở dĩ một số gói thầu còn dang dở là bởi Dự án gặp một số khó khăn như: Triển khai một cách dàn trải (25 gói thầu), thời tiết, thủy triều. Cộng thêm vào đó là Nghị quyết 11 thắt chặt đầu tư công… cùng với đó là một khối lượng công việc rất lớn về công tác đền bù, tái định cư. “Hiện chúng tôi đã giải ngân được 85% khối lượng công việc.Theo kế hoạch đến cuối 2016 chúng tôi sẽ hoàn thành giai đoạn 1 của Dự án. Rất nhiều nguyên nhân khách quan, chủ quan nên đành phải chấp nhận một số gói thầu dở dang, chờ giai đoạn 2 như gói thầu số 21”(?!). Đồng thời, ông Bản cũng cho biết thêm: Ngoài 733 tỷ đồng số vốn ban đầu, để hoàn thành giai đoạn I, Dự án vẫn còn cần 433 tỷ đồng do trượt giá.
Đã có nhiều lý do được đưa ra để biện minh nhưng, tiến độ của DATUĐS bị chậm so với kế hoạch là điều không thể chối cãi. Điều mà mà có lẽ tỉnh Thanh Hóa lo lắng nhất hiện nay chính là việc DATUĐS liệu có bị cắt và điều chuyển vốn của giai đoạn II trong năm 2017, như chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát.
Dự án tiêu úng Đông Sơn có tổng mức đầu tư trên 733 tỷ đồng bằng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý, UBND TP Thanh Hóa làm chủ đầu tư, Ban QLD Cải thiện môi trường đô thị miền Trung (CTMTDTMT) là đơn vị trực tiếp quản lý Dự án, được khởi công từ tháng 10-2009, với tổng chiều dài trên 41 km. Mục tiêu chính của Dự án tiêu úng cho khoảng 13.356 ha của các huyện Đông Sơn, Thiệu Hóa, Quảng Xương và TP Thanh Hóa, dự kiến hoàn thành giai đoạn I vào tháng cuối tháng 12/2016.