Chặn hàng gian, hàng giả trên thị trường trực tuyến

Phanh phui nhiều vụ việc vi phạm

Thời gian qua, liên tiếp nhiều vụ việc vi phạm liên quan đến thương mại điện tử (TMĐT) đã bị lực lượng Quản lý thị trường (QLTT) phát hiện.

Theo Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công thương), ngày 8/12 vừa qua, Đoàn kiểm tra của Phòng Nghiệp vụ QLTT (thuộc Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước) phối hợp cùng Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao PA05 – Công an TP Hà Nội đã kiểm tra cửa hàng kinh doanh quần áo thể thao trên phố Hoàng Công Chất, phường Phú Diễn (Hà Nội).

Khám xét, lực lượng chức năng phát hiện 5.200 bộ quần áo gắn nhãn Nike, 1.200 bộ mang nhãn Adidas và 14 áo thể thao mang nhãn Puma. Đại diện cơ sở không cung cấp được hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ. Đáng chú ý, phần lớn hàng hóa đều được tiêu thụ thông qua các nền tảng thương mại điện tử nhằm qua mặt lực lượng chức năng.

Trước đó, ngày 27/11, Đội QLTT số 1 (Chi cục QLTT Hà Nội) tiến hành kiểm tra Công ty TNHH Thương mại Minh Ngọc Việt Nam đã phát hiện 29.886 vòng bi nghi giả mạo nhãn hiệu SKF. Làm việc với lực lượng chức năng, Công ty Minh Ngọc Việt Nam khai nhận sử dụng tài khoản Facebook "MinhNgocVongBi" để đăng tải, quảng cáo và bán các sản phẩm vòng bi giả mạo nhãn hiệu SKF.

Thông tin từ Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công thương) cho thấy, trong thời gian qua, trên môi trường TMĐT, lực lượng chức năng đã xử lý 4.052 vụ vi phạm, xử phạt gần 63 tỷ đồng, gỡ bỏ 44.446 sản phẩm và chặn 12.414 gian hàng có dấu hiệu vi phạm.

Theo Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, hoạt động livestream bán hàng trên các nền tảng mạng xã hội bị lợi dụng để tiêu thụ thực phẩm giả, thực phẩm kém chất lượng, không bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, gây rủi ro lớn cho người tiêu dùng và ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh lành mạnh.

Theo Trưởng phòng Nghiệp vụ QLTT Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước Trần Việt Hùng, để qua mắt lực lượng chức năng các đối tượng vi phạm lợi dụng nền tảng số, dịch vụ giao hàng nhanh để trốn tránh sự kiểm tra của cơ quan chức năng. Thống kê từ nhiều địa phương cho thấy, thủ đoạn vi phạm thương mại điện tử ngày càng tinh vi: bán hàng qua mạng xã hội, livestream, sử dụng tài khoản ảo, mạo danh doanh nghiệp, thay đổi địa chỉ nhanh, che giấu dấu vết giao dịch… Chưa hết, để tăng niềm tin, các đối tượng còn thuê những người nổi tiếng tham gia quảng cáo cho các sản phẩm, hoặc sử dụng nhiều hội, nhóm trên mạng xã hội để mua lượng theo dõi hoặc bình luận về sản phẩm không đúng bản chất, thậm chí chốt đơn giả để đánh lừa người tiêu dùng...

Bên cạnh đó, tài khoản trên sàn TMĐT thường sử dụng các hình ảnh của hàng thật, hàng chính hãng để quảng cáo, chào bán với giá rẻ hơn rất nhiều so với các cửa hàng, địa chỉ bán hàng chính hãng nhằm lôi kéo người dùng.

Bịt kẽ hở để chặn hàng gian

Phân tích nguyên nhân khiến hàng giả hàng nhái trên môi trường TMĐT có chiều hướng gia tăng, các chuyên gia nhận định, mặc dù lực lượng chức năng đã nỗ lực ngăn chặn nhưng một số quy phạm pháp luật chưa phù hợp thực tế, đã là kẽ hở để các đối tượng lợi dụng sản xuất, kinh doanh hàng giả.

Mặc dù các biện pháp kiểm tra, xử phạt đang được đẩy mạnh, công tác chống hàng giả và gian lận trên TMĐT vẫn đối mặt nhiều khó khăn. Trong một số vụ, đối tượng vi phạm dựng kho hàng ẩn, sử dụng phòng kín, che dấu để né kiểm tra; có vụ lực lượng QLTT phải phối hợp chặt chẽ với chủ thể quyền sở hữu trí tuệ để xác minh nguồn gốc hàng hóa. Bản thân việc lập khung pháp lý cho quản lý TMĐT tại Việt Nam vẫn đang trong quá trình hoàn thiện, khiến nhiều hành vi tinh vi như livestream bán hàng, dùng tài khoản ảo, trốn thuế... dễ trượt khỏi tầm kiểm soát.

Giới chuyên gia cho rằng, muốn bảo vệ người tiêu dùng và doanh nghiệp chân chính, cần một hệ thống quản lý đồng bộ: minh bạch thông tin người bán, áp dụng công nghệ kiểm duyệt tự động, phối hợp giữa lực lượng quản lý thị trường - thuế - sàn TMĐT, đồng thời tăng cường xử lý hình sự đối với vi phạm nghiêm trọng.

Nhận định về vấn đề này, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước Trần Hữu Linh khẳng định, chống hàng giả trên thương mại điện tử phải được xác định là nhiệm vụ ưu tiên. Theo đó, cần đẩy mạnh giám sát trên không gian mạng, tăng cường phối hợp đa ngành, đồng thời rà soát, hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan.

Bên cạnh công tác kiểm tra, xử lý vi phạm, việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người tiêu dùng và doanh nghiệp cũng đóng vai trò quan trọng. Các doanh nghiệp cần chủ động đầu tư công nghệ chống giả, phối hợp với sàn thương mại điện tử và cơ quan chức năng trong việc phát hiện, ngăn chặn vi phạm; đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng uy tín thương hiệu trên môi trường số.

Về lâu dài, việc phát triển TMĐT bền vững không chỉ dừng ở "siết" quản lý, mà cần song hành với các cơ chế khuyến khích kinh doanh chân chính, thúc đẩy chương trình "Người Việt ưu tiên dùng hàng Việt" trên nền tảng số.

Ông Linh cho biết, xác định năm 2026 là năm tiếp tục tăng cường kỷ cương, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý thị trường, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước tập trung triển khai đồng bộ các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước và Chính phủ về phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

“Trong năm 2026, lực lượng Quản lý thị trường (QLTT) sẽ triển khai công tác kiểm tra, kiểm soát có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào các lĩnh vực ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân” – ông Linh nhấn mạnh đồng thời cho biết, theo định hướng nhiệm vụ, lực lượng QLTT sẽ chủ động theo dõi, phân tích diễn biến thị trường trong nước và quốc tế; tăng cường dự báo, cảnh báo nguy cơ thiếu hụt nguồn cung, biến động giá các mặt hàng thiết yếu; triển khai công tác kiểm tra, kiểm soát có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào các lĩnh vực ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân và hoạt động kinh doanh trên môi trường thương mại điện tử.

Cùng với đó, Cục tiếp tục củng cố cơ chế phối hợp giữa lực lượng QLTT địa phương với các lực lượng chức năng, hiệp hội ngành hàng và chủ thể quyền sở hữu trí tuệ; tăng cường kiểm soát chuỗi cung ứng hàng hóa từ sản xuất, lưu thông đến phân phối.

Giới chuyên gia cũng đưa ra khuyến cáo, việc kiểm soát, xử lý vi phạm dù đang được thực thi quyết liệt, tuy nhiên vẫn không thể triệt tiêu hết mọi rủi ro nếu người tiêu dùng thiếu cảnh giác. Người mua nên tìm hiểu kỹ thông tin người bán, yêu cầu chứng minh nguồn gốc hàng hóa, tham khảo ý kiến chuyên gia nếu cần, và ưu tiên lựa chọn đơn vị bán hàng uy tín đặc biệt đối với những mặt hàng dễ làm giả như mỹ phẩm, quần áo, phụ kiện, thực phẩm chức năng...