Chăn nuôi bò sữa đối mặt nhiều thách thức

Hiện ngành chăn nuôi bò sữa trong nước mới chỉ đáp ứng khoảng 40% nhu cầu tiêu dùng, nên Việt Nam vẫn phải nhập khẩu phần lớn sản phẩm từ sữa. Tính riêng năm 2024, kim ngạch nhập khẩu sữa và các sản phẩm từ sữa ước đạt 1,129 tỷ USD, tăng 3,6% mỗi năm trong vòng 8 năm qua.

Theo đại diện của Cục Chăn nuôi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), trong 10 năm qua, tổng đàn bò sữa Việt Nam đã tăng trưởng trung bình 4,6% mỗi năm, từ 228.000 con (năm 2014) lên khoảng 335.000 con (năm 2024). Sản lượng sữa tươi nguyên liệu tăng gần gấp đôi, với tốc độ tăng 8,4%/năm, từ 550.000 tấn lên hơn 1,2 triệu tấn. Sự tăng trưởng này phần lớn đến từ các dự án đầu tư quy mô lớn của các doanh nghiệp (DN) đầu ngành như Vinamilk, TH true Milk, Mộc Châu… với hệ thống trang trại công nghệ cao, dây chuyền sản xuất hiện đại.

Ngành chăn nuôi bò sữa được xác định là một trong những ngành chiến lược trong “Chiến lược phát triển chăn nuôi đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” đã được Chính phủ đã phê duyệt, với mục tiêu đến năm 2030 phấn đấu nâng tổng đàn bò sữa lên 650.000 con, đạt sản lượng sữa tươi khoảng 2,6 triệu tấn mỗi năm. Đề án “Phát triển công nghệ giống vật nuôi đến năm 2030” cũng xác định rõ việc xã hội hóa toàn diện ngành bò sữa, giao vai trò chủ lực cho DN trong lai tạo giống bằng công nghệ cao, hướng đến tạo ra đàn bò chất lượng, thích nghi khí hậu và đáp ứng sản xuất lớn.

Vậy nhưng theo đánh giá của giới chuyên gia trong ngành, mặc dù được đầu tư mạnh, ngành chăn nuôi bò sữa trong nước cũng mới chỉ sản xuất, đáp ứng khoảng hơn 40% nhu cầu của thị trường. Điều này dẫn đến việc Việt Nam vẫn phải nhập khẩu phần lớn sản phẩm từ sữa.

Theo PGS.TS Hoàng Kim Giao - Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi gia súc lớn Việt Nam, nhu cầu tiêu thụ sữa trong nước cao, nhưng phát triển chăn nuôi bò sữa đang gặp một số thách thức, trong đó phải kể đến khí hậu nhiệt đới gió mùa, độ ẩm cao tại Việt Nam, tạo áp lực về phòng chống dịch bệnh từ môi trường bên ngoài đối với ngành bò sữa rất lớn. Rồi kinh nghiệm chăn nuôi bò sữa của người dân chưa nhiều, đặc biệt về khẩu phần ăn và chế độ dinh dưỡng đối với đàn bò sữa năng suất cao. Việc ứng dụng các kỹ thuật công nghệ cao trong chăn nuôi bò sữa còn hạn chế hoặc thiếu đồng bộ. Kế đó là đàn vật nuôi còn phân tán, khi gần 60% đàn bò chăn nuôi tại nông hộ. Đây là nguyên nhân chính khiến khó kiểm soát dịch bệnh trên đàn bò sữa và chất lượng sữa sản xuất ra không ổn định, không đồng đều giữa các trang trại và hộ chăn nuôi. Bên cạnh đó là sự liên doanh, liên kết giữa người chăn nuôi với các cơ sở thu mua chế biến sữa chưa bền chặt.

Khẳng định tầm quan trọng của chăn nuôi bò sữa trong định hướng phát triển chăn nuôi, ông Tống Xuân Chinh - Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi nêu giải pháp: Đầu tiên cần tập trung chọn tạo giống bò sữa chất lượng cao, thích nghi tốt với khí hậu Việt Nam. Việc thành lập các chương trình giống quốc gia, ứng dụng công nghệ hiện đại như thụ tinh nhân tạo, cấy truyền phôi, cải thiện di truyền là rất cần thiết. Bên cạnh đó, chính sách đất đai cần được rà soát, điều chỉnh để tạo thuận lợi cho xây dựng các trang trại quy mô lớn. Cần đơn giản hóa thủ tục thu hồi, chuyển đổi, thuê đất, đồng thời kéo dài thời hạn thuê đất để đảm bảo tính ổn định cho đầu tư dài hạn. Sau nữa là phát triển cơ sở hạ tầng vùng chăn nuôi…

Về mặt tài chính, nhiều ý kiến cho rằng, cần xem xét các gói hỗ trợ tín dụng ưu đãi, miễn giảm thuế, trợ giá đầu vào cho người chăn nuôi như thức ăn, con giống, thiết bị chăn nuôi hiện đại... Quan trọng không kém, đó là xu hướng tiêu dùng bền vững, sản phẩm hữu cơ và thân thiện môi trường đang lên ngôi. Đây là thời điểm thích hợp để ngành sữa Việt Nam đầu tư vào sản xuất xanh, tạo ra các dòng sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng trong và ngoài nước. Cùng với đó, cần hình thành hợp tác xã chăn nuôi bò sữa, liên kết người nông dân theo chuỗi. Mô hình này giúp họ chia sẻ chi phí đầu tư, cải thiện khả năng thương lượng với DN thu mua và siêu thị.