Chất vấn và trả lời chất vấn

Luật sư Lê Đức Tiết. (Ảnh: VNE).

Khác với trước, phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XIII không tập trung vào một số nội dung và đối tượng được dự báo trước. Nội dung chất vấn và trả lời chất vấn đề cập đến tất cả những lĩnh vực quản lý của Nhà nước trong suốt nhiệm kỳ qua của Quốc hội. Không một ai trong bộ máy của Chính phủ được biết trước là mình có bị chất vấn hay không và chất vấn về những vấn đề cụ thể gì.

Kỳ họp thứ 10 là kỳ họp cuối của Quốc hội khóa XIII. Cách tiến hành chất vấn và trả lời chất vấn như đã nêu đã giúp cho Nhà nước và cử tri cả nước có sự đánh giá mang tính tổng hợp những thành tựu cũng như những mặt còn hạn chế của đất nước trong nhiệm kỳ 5 năm qua, đồng thời nhằm xác định phương hướng và giải pháp cơ bản nhằm tháo gỡ các vướng mắc để đưa đất nước tiếp tục phát triển đi lên.

Cử tri cả nước đặc biệt quan tâm theo dõi hoạt động này của Quốc hội chính bởi sự đổi mới về cách tiến hành chất vấn và trả lời chất vấn mang đậm tính dân chủ, minh bạch trong hoạt động của bộ máy nhà nước.

Qua việc đặt câu hỏi, cử tri cả nước thấy rằng các đại biểu Quốc hội đã có nhiều tiến bộ trong thực hiện tư cách đại diện của dân tại cơ quan thực hiện quyền giám sát tối cao của đất nước. Tuy vẫn còn hiện tượng đặt câu hỏi dài dòng, nhưng nhìn chung, với tinh thần nói thẳng, nói thật, qua nội dung chất vấn, các đại biểu Quốc hội đã phản ảnh tương đối đầy đủ các bức xúc của dân xảy ra tại các địa bàn khác nhau, trên tất cả các lĩnh vực hoạt động khác nhau của xã hội. Nội dung các chất vấn vừa có tính cụ thể, có địa chỉ, vừa có tính vi mô đồng thời lại mang tính vĩ mô của đất nước. Những vấn đề mà nhân dân cả nước rất quan tâm đều được đem ra chất vấn.

Nội dung chất vấn bao gồm các vấn đề nóng bỏng xảy ra hàng ngày một cách công khai, khắp nơi như: an toàn vệ sinh thực phẩm, thuốc chữa bệnh, hàng giả, hàng nhái, hàng lậu, tham nhũng, lãng phí, về sự cồng kềnh, quan liêu của bộ máy nhà nước, về tệ tham nhũng của viên chức nhà nước. Nội dung chất vấn còn đề cập đến những vấn đề có liên quan đến sự phát triển bền vững, lâu dài của đất nước như các vấn đề về suy thoái môi trường, môi sinh, về lở núi, sạt sông, vỡ đê, về lãng phí trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai, về xóa đói, giảm nghèo, tái định cư, về nợ công, nợ khó đòi, về công nghiệp hỗ trợ, về nâng cao tính cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam khi hội nhập với thị trường thế giới, về chống oan sai trong hoạt động tư pháp, về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và những vấn đề về đảm bảo sự trường tồn của dân tộc như vấn đề cải cách giáo dục, trong đó có vấn đề lịch sử nên là môn học bắt buộc và độc lập hay chỉ là môn tích hợp cũng trở thành vấn đề nóng trong chất vấn và trả lời chất vấn.

Nội dung chất vấn còn đề cập đến các vấn đề bảo vệ chủ quyền biển đảo, về mối quan hệ vừa hợp tác vừa đấu tranh. Với mục đích làm rõ sự thật, có đại biểu đã bấm nút hỏi đến lần 2, lần 3 khi thấy sự trả lời chất vấn chưa đúng với nội dung chất vấn.

Hai ngày rưỡi dành cho chất vấn và trả lời chất vấn về những vấn đề của toàn quốc quả thật là quá ít. Dẫu vậy, nội dung đã bao quát được hoạt động của Chính phủ trên tất cả các mặt kinh tế, chính trị, ngoại giao, hành chính văn hóa, quốc phòng. Điều này sẽ giúp cho Quốc hội và Chính phủ có những cơ sở thực tiễn và kinh nghiệm để điều chỉnh kế hoạch phát triển đất nước trong nhiệm kỳ tới.

Người trả lời chất vấn gồm có 16 Bộ trưởng, 3 Phó Thủ tướng, Thủ tướng, Chánh án TANDTC và Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao. Chủ tịch Quốc hội cũng tham gia trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội.

Việc tham gia trả lời chất vấn của Thủ tướng và ba Phó Thủ tướng đã giúp cho cử tri cả nước thấy được một cách bao quát hơn các thành tựu đã đạt được và về những mặt còn tồn tại của đất nước.

Trong tình hình thế giới có nhiều biến động khôn lường như giá dầu thô giảm, biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh hoành hành, chiến tranh v.v… nhưng Việt Nam vẫn giữ được sự ổn định xã hội, tăng trưởng kinh tế theo chỉ tiêu đã được hoạch định, đẩy lùi được các dịch bệnh, chủ quyền quốc gia được giữ vững. Việt Nam đạt được nhiều mục tiêu đấu tranh do Liên hợp quốc khởi xướng quả là những thành tích lớn.

Làm nên sự thành công này, một phần là do trình độ khả năng quản lý của Chính phủ. Lòng tin của nhân dân vào sự điều hành của Chính phủ tăng thêm. Qua trả lời chất vấn của các Bộ trưởng, cử tri cả nước rất vui mừng là tinh thần trách nhiệm và năng lực của các vị Tư lệnh ngành đã có nhiều tiến bộ qua các kỳ chất vấn.

Tuy vậy trong trả lời chất vấn còn có hiện tượng vòng vo, chưa trả lời đúng câu hỏi khiến Chủ tịch Quốc hội phải trả lời thay (!) Nói chung trong nội dung trả lời chất vấn, đa số các Bộ trưởng đã nói đúng thực trạng. Nhưng phần nguyên nhân và giải pháp khắc phục thì chưa có vị nào đưa ra được những đề xuất mang tính sáng tạo, mở ra cách làm mới, hướng đi mới và đem lại niềm tin mới trong cử tri.

Có vị Bộ trưởng nói là xin nhường lại việc đó cho vị Bộ trưởng của nhiệm kỳ sau (!) Cử tri không tán thành cách trả lời cho rằng tình hình diễn biến quá phức tạp mà biên chế lại quá thiếu nên không thể khắc phục được những bất cập đã xảy ra cũng như trong vấn đề ngăn chặn sử dụng chất cấm trong chăn nuôi, trong bảo vệ thực vật, trong buôn lậu, hàng giả, hàng nhái thì mặt hàng là hàng nghìn, người và cửa hàng buôn bán là hàng triệu, nhưng phương tiện kiểm tra, giám định và biên chế thiếu thốn, địa bàn lại rộng nên không thể nào kiểm soát nổi và biện pháp khắc phục theo ý kiến này là toàn Đảng, toàn bộ máy nhà nước, toàn dân phải vào cuộc mới mong khắc phục được (!). Cử tri cảm thấy thất vọng trước những câu trả lời như vậy.