Chạy đua chống kẹt xe dịp Tết

Cuối năm là thời điểm giao thông đô thị rơi vào trạng thái bị kẹt xe đến “ngộp thở”. Nhưng năm nay, tình trạng này ở TPHCM đã chạm mức “báo động đỏ”. Theo Sở Xây dựng TPHCM, ùn tắc giao thông ở “siêu đô thị” lớn nhất nước đã tăng 24% so với cùng kỳ năm trước. Nhiều tuyến đường trung tâm như Pasteur, Điện Biên Phủ, Nguyễn Thị Minh Khai, Võ Thị Sáu… đã vượt tải đến 150%. Không chỉ trung tâm, các cửa ngõ như Xa lộ Hà Nội, Võ Nguyên Giáp, quốc lộ 13, quốc lộ 22…đều trong tình trạng “gồng mình”. Có thể nói, người dân thành phố trên hành trình đi làm mỗi ngày luôn ở trạng thái mệt mỏi, ngộp thở. Câu chuyện đó không còn là cá biệt, mà phản ánh thực tế của hàng triệu người dân thành phố suốt nhiều năm qua.

Không khó để nhận diện nguyên nhân của tình trạng kẹt xe ở TPHCM. Đó là phương tiện cá nhân tăng nhanh; hạ tầng quá tải; hàng loạt công trình đang thi công chiếm dụng mặt đường; tình trạng lấn chiếm lòng lề đường khó xử lý dứt điểm; ý thức chấp hành giao thông chưa cao. Sau khi TPHCM mở rộng địa giới hành chính, mở rộng kết nối vùng, lưu lượng từ Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu cũ đổ về cũng khiến áp lực gia tăng rõ rệt. Trong bối cảnh đó, TPHCM đã tung ra một loạt giải pháp. Các Sở Xây dựng và các đơn vị đang khẩn trương rà soát, điều chỉnh phân luồng giao thông tại các điểm nóng, đặc biệt quanh sân bay Tân Sơn Nhất, cảng Cát Lái, các tuyến quốc lộ và khu vực thi công các dự án trọng điểm như An Phú, Mỹ Thủy, Vành đai 3 hay tuyến metro số 2. Điểm đáng chú ý là thành phố đẩy mạnh ứng dụng công nghệ: camera thông minh, kết nối đồng bộ đèn tín hiệu, điều khiển tự động bằng trí tuệ nhân tạo (AI) bảng thông tin điện tử cập nhật trực tuyến tình hình ùn tắc. Đây là hướng đi đúng, nhưng không thể kỳ vọng tạo ra sự chuyển biến tức thì khi hạ tầng vẫn là điểm nghẽn cốt lõi.

Cũng như TPHCM, giao thông thủ đô Hà Nội nhiều năm gần đây cũng chịu áp lực giao thông lớn vào dịp Tết. Lực lượng CSGT đang triển khai cao điểm kiểm soát xe kinh doanh vận tải, xử lý mạnh tay các vi phạm như quá tải, nồng độ cồn, ma túy, chạy sai làn, dừng đỗ bừa bãi, đón trả khách không đúng nơi quy định. Chỉ trong 20 ngày qua, Hà Nội đã xử lý hơn 1.000 trường hợp vi phạm giao thông. Sự quyết liệt đó là kinh nghiệm đáng để TPHCM tham khảo trong việc kiểm soát xe tải, container, xe khách ra vào các cửa ngõ - nhóm phương tiện đang góp phần không nhỏ vào ùn tắc. Tuy nhiên, giải pháp hành chính và kỹ thuật dù quan trọng đến đâu cũng không đủ nếu thiếu sự đồng hành của người dân. Với hàng triệu ô tô, xe máy liên tục gia tăng, không có thành phố nào có thể mở rộng đường kịp nhu cầu vô hạn. Việc hạn chế lệ thuộc vào xe cá nhân, ưu tiên phương tiện công cộng, tuân thủ tín hiệu giao thông, không lấn làn, không dừng đỗ tùy tiện… chính là hành động thiết thực nhất để TPHCM, Hà Nội giảm áp lực ùn tắc vào dịp Tết.

Về dài hạn, cả 2 đô thị cần những bước đi mạnh mẽ hơn, như: đẩy nhanh đầu tư các tuyến metro, phát triển xe buýt chất lượng cao, tổ chức lại không gian đô thị giảm tập trung vào khu vực lõi. Bên cạnh đó, các đô thị cũng cần kiểm soát nguồn phát sinh giao thông từ quy hoạch đô thị, xây dựng nhà cao tầng tại các trục đường đã quá tải. Mặt khác, cần hoàn thiện khung pháp lý để mạnh tay xử lý vi phạm về thi công đào đường, về trật tự lòng lề đường, về vận tải hàng hóa và hành khách.

Nếu không quyết liệt từ bây giờ, giao thông các đô thị sẽ tiếp tục rơi vào vòng luẩn quẩn: ùn tắc – chậm tiến độ thi công – ùn tắc trầm trọng hơn. Và người chịu thiệt thòi nhất chính là người dân, doanh nghiệp và cả sức cạnh tranh của thành phố. Dịp Tết Nguyên đán Bính Ngọ 2026 đang đến gần, những nỗ lực hiện tại sẽ là thước đo khả năng điều hành, sự phối hợp liên ngành và tinh thần trách nhiệm của toàn bộ hệ thống giao thông.