Chém lợn đã vào chỗ ‘kín’

Lễ hội Ném Thượng 2016.

Lễ hội chém lợn là một lễ hội được diễn ra tại làng Ném Thượng (xã Khắc Niệm, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh) . Đây là một trong những lễ hội truyền thống được tổ chức hàng năm vào ngày mùng 6 tháng Giêng ở Bắc Ninh. Lễ hội nhằm tưởng nhớ vị Thành hoàng làng (là sứ quân Nguyễn Thủ Tiệp hoặc tướng quân Đoàn Thượng) đã chém lợn để nuôi quân đồng thời cầu mong một năm mới an lành, may mắn.

Lễ hội đã có lịch sử hơn 800 năm. Theo truyền thuyết vẫn được dân làng truyền kể, lễ hội được tổ chức để tưởng nhớ một vị tướng thời nội chiến. Khi bị đối phương truy đuổi, vị tướng này đã dẫn quân về lánh nạn ở làng Ném Thượng. Vì không đủ lương thực, trong khi lợn rừng lại rất nhiều, nên ông đã ra lệnh chém lợn nuôi quân.Vị tướng đó có thể là sứ quân Nguyễn Thủ Tiệp thời loạn 12 sứ quân hoặc tướng Đoàn Thượng thời Lý.

Trước nghi lễ rước lợn là tiết mục hát quan họ Bắc Ninh của các liền anh liền chị. Tiếp đó, đến 10h sáng, nghi lễ rước lợn quanh làng trước giờ chém tế thần. Ngay từ tháng 8 năm trước, dân làng đã chọn những con lợn giống và người chủ nuôi hợp tuổi, có gia cảnh tốt để giao nhiệm vụ chăn nuôi, chờ đến ngày lễ. Do tôn thờ ngày lễ long trọng này, người dân gọi con lợn là ông ỉn. Theo đó, con lợn được nhốt trong cũi hồng, mỗi con nặng trên dưới 1,5 tạ.

Đoàn rước đi đến đâu, người dân đổ xô ra đấy thả tiền vào thùng cầu may mắn cho năm mới, mời chào mọi người trong đoàn rước ăn bánh kẹo, thịt hoặc nhắm rượu. Khi ông ỉn về đến sân đình là lúc cảnh chen lấn do mọi người đều mong ngóng vào sát tận nơi để chứng kiến màn chém của ông thủ đao. Trước giờ hành lễ, vị Tướng cờ làm lễ phất cờ. Vị Tướng này cũng phải được lãnh đạo làng lựa chọn. Tuổi Tướng phải là 57, gia đình hạnh phúc, thành đạt.

Con lợn được trói chặt giăng ra sân đình chuẩn bị cho Thủ đao chém. Sau màn chém lợn, người dân và khách tham dự tranh nhau tiếp cận để sờ vào tiết lợn dây đầy trên sân. Tâm điểm của lễ hội này là màn chém con lợn sống để tế bái.

Tuy nhiên, với nhưng nghi lễ trên hoạt động này đã vấp phải sự phản đối của tổ chức phúc lợi động vật là Tổ chức động vật châu Á vì tính chất “tàn bạo” và “man rợ”. Nhiều năm qua, tính chất của lễ hội này cũng đã tạo nên những ý kiến xung quanh việc tồn tại hay không lễ hội này cũng như mối quan hệ giữa những phong tục lâu đời của Việt Nam với những tiêu chuẩn mới trong xã hội ngày nay thời hội nhập. Cũng có ý kiến của nhiều chuyên gia đề nghị bỏ hẳn. Chưa kể, theo một số nhà nghiên cứu văn hóa đề nghị đổi tên thành lễ hội “rước lợn” và không có màn chém lợn mà chỉ nên là thủ tục tượng trưng.

Trước những ý kiến và phản ứng của cộng đồng và một số chuyên gia sau các thủ tục truyền thống, năm nay nghi lễ đã cho vào sân trong, “phòng kín”:

Một số hình ảnh Lễ hội Ném Thượng 2016:

Hoàng Minh