Chết yểu một dự án tái định cư khẩn cấp

Nơm nớp ở nơi tái định cư

Năm 2011, dự án “Xây dựng cơ sở hạ tầng khu tái định cư để di dân khẩn cấp ra khỏi vùng thiên tai, sạt lở đất và vùng đặc biệt khó khăn thuộc xã Bình Chuẩn, huyện Con Cuông” được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt. Dự án có tổng mức đầu tư gần 16,2 tỷ đồng do UBND huyện Con Cuông làm chủ đầu tư. Dự án được triển khai với mục tiêu xây dựng cơ sở hạ tầng khu tái định cư cho 60 hộ dân tại bản Quẹ và bản Quăn, xã Bình Chuẩn, hạn chế thiệt hại do thiên tai gây ra, ổn định đời sống và sản xuất, góp phần xóa đói giảm nghèo. Theo lộ trình, tháng 1/2012, dự án được khởi công và hoàn thành trong 24 tháng.

Đến năm 2014, dự án đã hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng, đường, điện mới, nhưng chỉ đáp ứng cho việc di dời 31 hộ dân. Hơn thế, khi 31 hộ dân này chuyển đến nơi ở mới cũng chưa được bố trí đất sản xuất. Chính vì vậy đời sống vật chất, tinh thần của bà con chưa ổn định và thiếu bền vững. Trong khi đó, một số hạng mục đã xây dựng hiện đã xuống cấp, hư hỏng. Mặt khác, ở thời điểm hiện tại, dù đã quá hạn hoàn thành 6 năm, nhưng 29 hộ dân còn lại của dự án vẫn chưa được di dời đến nơi ở mới do chưa có mặt bằng; 3 tuyến đường giao thông nội vùng, hệ thống cấp nước sinh hoạt và trường mầm non, nhà văn hóa cộng đồng, khu tái định cư vẫn chưa thi công.

Ngoài ra, tuyến đường vào khu tái định cư, bà con phải đi qua khe Chon được xây dựng bằng tràn rọ đá, không đảm bảo an toàn. Ông Vi Văn Sơn - Chủ tịch UBND huyện Con Cuông xác nhận: Do đi lại khó khăn vào mùa lũ đã làm ảnh hưởng đến học tập của con em nên một số hộ dân đành quay về nơi ở cũ, hoặc không thường xuyên ở lại khu tái định cư.

Xem xét kết thúc dự án

Chính quyền huyện Con Cuông cũng như đoàn giám sát của HĐND tỉnh Nghệ An đã đặt ra vấn đề cần xem xét kết thúc dự án này. Theo đó, nguyên nhân của việc dự án chậm hoàn thành được xác định là do chưa được bố trí đủ nguồn vốn. Khi triển khai, dự án được giải ngân 17,8 tỷ đồng, nguồn vốn đang thiếu hơn 8,4 tỷ đồng (đội vốn). Một trong những nguyên nhân khiến dự án khẩn cấp này không thực sự phát huy được mục tiêu ban đầu là việc khảo sát xây dựng khu tái định cư chưa sát với thực tế, trong đó có giải pháp kỹ thuật cho công trình tại khe Chon, thiếu nước, thiếu đất sản xuất.

Trước tình trạng này, UBND huyện Con Cuông đã kiến nghị UBND tỉnh Nghệ An cho phép kết thúc dự án để quyết toán hoàn thành dự án và không tiếp tục triển khai các hạng mục chưa thực hiện. Thậm chí, trong Thông báo 186/TB-HĐND của HĐND tỉnh Nghệ An còn đánh giá: Mặc dù đã thực hiện di dân được một số hộ đến các khu TĐC, nhưng cuộc sống của người dân chưa ổn định, do thiếu điều kiện sống, như thiếu đất sản xuất, giao thông đi lại bị ngăn cách trong mùa mưa lũ... Đến thời điểm này, dự án được đánh giá là không hoàn thành mục tiêu như phê duyệt.

Đoàn giám sát của HĐND tỉnh Nghệ An đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo chủ đầu tư rà soát, xem xét để kết thúc dự án, chỉ đạo tập trung hoàn thành những hạng mục thiết yếu, đồng thời có phương án cấp đất sản xuất cho các hộ chưa có đất sản xuất. Tuy nhiên, để phục vụ người dân đi lại an toàn, HĐND tỉnh Nghệ An cũng đề nghị UBND tỉnh khảo sát nghiên cứu chủ trương đầu tư cầu dân sinh vào khu TĐC. Như vậy, với đề xuất này đồng nghĩa với việc 29 hộ dân còn lại theo mục tiêu dự án ban đầu sẽ không được tái định cư.

Một dự án đã tiêu hết gần 18 tỷ đồng của Nhà nước, nhưng không phát huy hiệu quả thì việc dừng triển khai là cần thiết. Tuy nhiên, UBND tỉnh Nghệ An cần giao cho ngành chức năng làm rõ trách nhiệm của chủ đầu tư, đơn vị tư vấn thiết kế cũng như các đơn vị, cá nhân liên quan để có biện pháp xử lý.