Chư Đăng Ya là điểm du lịch nổi tiếng Gia Lai, cách trung tâm phố núi Pleiku khoảng 30 km về hướng đông bắc, cách Biển Hồ 20 km.
Theo tiếng J’rai, Chư Đăng Ya có nghĩa là “củ gừng dại”. Núi lửa Chư Đăng Ya thuộc huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai. Đây là ngọn núi lửa đã từng hoạt động cách đây hàng triệu năm. Nay, từ trên cao nhìn xuống, ngọn núi lửa tựa như một miệng phễu khổng lồ, lòng chảo miệng núi mang sắc đỏ đất bazan màu mỡ được những lớp nham thạch tạo nên từ xa xưa.
Vào mùa hoa dã quỳ nở vàng, những cánh đồng của làng Ia Gri bên núi lửa Chư Đăng Ya trở nên vô cùng tuyệt đẹp. Trên trời mây trắng như bông sà xuống thấp, dưới đất dã quỳ vàng ruộm bên những con đường đất đỏ yên bình.
Trước khi đến làng Ia Gri để thật gần với núi lửa Chư Đăng Ya, nếu khởi hành từ thành phố Pleiku, ta sẽ đi qua thắng cảnh hồ T’nưng nổi tiếng, mà người dân vẫn gọi là “biển hồ”. Đây cũng chính là “cung đường vàng” - vàng một màu hoa dã quỳ. Nhưng không chỉ có vậy, cung đường này còn băng qua những đồi chè, rẫy cà phê xanh tốt chạy dài như không bao giờ chấm dứt. Để rồi ta sẽ ngỡ ngàng khi trước mắt hiện ra cả một ngọn núi đầy hoa vàng: Hoa dã quỳ.
Theo các nhà địa chất học, thì Chư Đăng Ya là một ngọn núi lửa đã chết, có niên đại hàng triệu năm và đã ngừng phun dung nham từ lâu. Chính lớp đất đỏ bazan ở đây đã làm cây cỏ quanh năm xanh tốt, cây trồng thì không phải tưới nước, cây cỏ dại thì mọc hoang um tùm.
Chư Đăng Ya tự hào với nhiều thảm thực vật, từ những rừng cây xanh cổ thụ lâu năm, những đồi cỏ lau, cỏ đuôi chồn và những nương rẫy đồng bào trồng ngô, khoai, bí đỏ, dong riềng... Thiên nhiên không chỉ đẹp mà còn nuôi sống con người, biết bao thế hệ bà con nơi đây đã trưởng thành, góp sức xây dựng quê hương. Cũng từ miệng ngọn núi lửa này, có những người đi xa quê nhưng lòng vẫn da diết nhớ mùa hoa dã quỳ, nhớ khung trời xanh cao thăm thẳm, nhớ màu đất đỏ bazan, và nhớ những đêm bên nhau quanh ngọn lửa hồng, để lắng nghe tiếng gió rừng xào xạc và một tiếng chiêng ngân nga như vọng về từ thuở hồng hoang.
Hôm nay, đến với Chư Đăng Ya - ngọn núi lửa sừng sững giữa vùng đất hoang sơ của núi rừng Tây Nguyên, không ai lại không mê mẩn trước vẻ đẹp độc đáo, quyến rũ của nơi này. Nếu như hồ T’nưng hiện ra mênh mông như chiếc gương soi thì núi lửa Chư Đăng Ya lại ẩn mình giữa núi rừng hùng vĩ.
Trên con đường đến Chư Đăng Ya, càng sắp đến người ta lại càng cảm nhận được bầu không khí rất đặc biệt. Cảm giác yên bình trong tâm hồn, như tránh xa khỏi ồn ào, xô bồ nơi phố thị. Nhiều người cho rằng, khu vực này mang đầy đủ những đặc trưng của núi rừng Tây Nguyên. Đó là một khung cảnh hoang sơ mà kỳ vĩ. Một không gian thuở xa xưa và nên thơ. Màu đất đỏ bazan như thoắt ẩn thoắt hiện gợi lên một quá khứ tưởng chừng đã bị lớp sương mù thời gian bao phủ. Rồi cả những cây cổ thụ hàng trăm năm tuổi như chứng nhân của núi rừng mặc cho thời thế đổi thay.
Người ta nói rằng, chỉ có thể dùng từ “diễm lệ” mới đủ để nói lên phần nào vẻ đẹp của Chư Đăng Ya. Lớp áo đỏ thẫm của dòng dung nham kết hợp với sắc xanh tươi thắm của cỏ cây, làm nên bức tranh sống động, tràn đầy sinh khí cho mảnh đất này.
Trong một buổi sáng sớm, khi ông Mặt trời còn ngái ngủ, những giọt sương long lanh nơi cánh lá, ngọn núi lửa kỳ bí thấp thoáng ẩn hiện vừa huyền ảo, lại ma mị mà hấp dẫn. Du khách nơi xa rất thích đắm chìm trong không gian bình minh dưới chân núi lửa Chư Đăng Ya. Gió nhẹ, không khí mát lành với độ ẩm cao, những tia nắng dịu dàng… buổi sáng nào trong năm ở Chư Đăng Ya cũng là mùa Thu, một mùa Thu quá đỗi dịu dàng. Men theo những cánh đồng dong riềng hay những vạt hoa cỏ dại bên hàng cây xanh mướt, thấy cuộc đời thật bình yên và niềm hạnh phúc nhen lên trong trái tim người.
Buổi chiều, đứng trên phần cao của ngọn núi lửa huyền thoại Chư Đăng Ya, phóng tầm mắt ra chung quanh là cả một không gian Tây Nguyên mênh mông.
Chư Đăng Ya luôn chào đón mọi người. Tới nay, đây đã trở thành điểm du lịch yêu thích của nhiều người trong nước và nước ngoài. Đến với Chư Đăng Ya, khi ra về, chỉ còn biết thầm thốt lên: Chư Đăng Ya mến yêu!
Từ Peiku đến Chư Đăng Ya, một cung đường được ưa thích nhất cho cuộc hành trình khám phá là “Con đường hàng thông - vườn chè Biển Hồ - núi lửa Chư Đăng Ya”. Đây là cung đường đẹp, lãng mạn với thiên nhiên tựa chốn bồng lai tiên cảnh. Bạn có thể dừng chân check-in bên con đường thông cổ thụ tuyệt đẹp hay vườn chè xanh ngát. Và nếu may mắn đến Chư Đăng Ya vào mùa hoa dã quỳ, bạn sẽ có một kỷ niệm không bao giờ quên.