Chủ động giám sát, phản biện xã hội sát với thực tế của từng địa phương

Hội thảo do ông Lê Tiến Châu, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam chủ trì. Đồng chủ trì Hội thảo có ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam và bà Nguyễn Thị Lệ, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP HCM.

Tham dự Hội thảo còn có nguyên Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân, nguyên Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Huỳnh Đảm, ông Võ Văn Thiện, Trưởng ban Công tác phía Nam UBTƯ MTTQ Việt Nam và đại diện lãnh đạo UBND TP HCM, các chuyên gia, nhà khoa học, luật sư, nhân sĩ, trí thức và đại diện Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam của 22 tỉnh thành khu vực phía Nam.

Phát biểu đề dẫn hội thảo, ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam cho biết, qua đánh giá thực trạng công tác giám sát, phản biện xã hội từ khi ban hành Quy chế giám sát và phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội đã cho thấy nhiều chuyển biến, tiến bộ và đạt được các kết quả đáng ghi nhận.

Qua 8 năm thực hiện, Đảng, Nhà nước, cấp ủy, chính quyền các địa phương đã dành sự quan tâm xây dựng và ban hành nhiều văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, phối hợp trong hoạt động giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội.

Đáng chú ý, trung ương đã quan tâm ban hành cơ chế, bố trí cán bộ, kinh phí, tạo nhiều điều kiện thuận lợi hơn cho công tác giám sát, phản biện xã hội. Ngoài ra, việc tổ chức sơ kết 3 năm, 5 năm thực hiện Quy định 217 và 218 đã khắc phục được nhiều nội dung vướng mắc trong tổ chức thực hiện.

Theo Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Nguyễn Hữu Dũng, Ủy ban MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị- xã hội các cấp đã có nhiều cố gắng trong lựa chọn nội dung, đổi mới phương pháp cách tiến hành giám sát, phản biện xã hội như hiệp thương xây dựng kế hoạch giám sát, phản biện xã hội hằng năm, xác định nội dung trọng tâm, trọng điểm sát với những nội dung nhân dân quan tâm, bức xúc.

"Sự phối hợp giám sát này giữa mặt trận với các tổ chức chính trị- xã hội, giữa Mặt trận với Quốc hội và HĐND gắn kết hơn, khắc phục sự trùng chéo", ông Nguyễn Hữu Dũng đánh giá.

Giai đoạn 2014-2020 UBTƯ MTTQ Việt Nam đã triển khai 13 chương trình giám sát, nhiều nội dung giám sát có tác dụng tích cực để thực hiện các chỉ số năng lực cạnh tranh quốc gia, cải cách hành chính, đo lường sự hài lòng của người dân, phòng ngừa tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, xây dựng Đảng, Nhà nước.

Mặt trận các cấp đã phát huy 4 hình thức giám sát, giám sát theo chuyên đề, giám sát đột xuất, liên thông giữa 4 cấp. Bước đầu phát huy được vai trò của các Hội đồng tư vấn, Ban tư vấn, Tổ tư vấn, Ủy viên Ủy ban MTTQ Việt Nam, các chuyên gia, nhà khoa học trong các lĩnh vực, các tổ chức, hội đoàn, người dân chịu sự tác động của chính sách để tham gia giám sát, phản biện xã hội.

Theo Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Nguyễn Hữu Dũng, thông qua hoạt động giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội, chức năng đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên và nhân dân ngày càng được thể hiện rõ nét, góp phần quan trọng vào đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội, thúc đẩy thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội, niềm tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước, được các cấp ủy Đảng, cơ quan nhà nước, các cấp, ngành và Nhân dân đánh giá cao.

Mặc dù vậy, đại diện lãnh đạo UBTƯ MTTQ Việt Nam cũng chỉ ra một số hạn chế còn tồn tại trong công tác giám sát, phản biện xã hội thời gian qua.

Đó là việc tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết, Quy chế, quy định của Đảng chủ yếu là lồng ghép. Một số cấp ủy chưa quan tâm đến giám sát, kiểm tra việc thực hiện, đánh giá việc thực hiện hằng năm; còn có nhận thức chưa đúng, chưa đầy đủ về giám sát, phản biện xã hội trong cán bộ, đảng viên và nhân dân, còn biểu hiện "khoán trắng" hoặc tác động làm hạn chế đến kết quả, nội dung giám sát, phản biện xã hội.

"Một số nội dung trong cương lĩnh, nghị quyết của Đảng chậm được thể chế thành qui định của pháp luật; cán bộ làm công tác giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận, đoàn thể chính trị - xã hội còn mỏng, phân công lồng ghép, kiêm nhiệm, thường xuyên thay đổi, chưa ngang tầm nhiệm vụ", ông Nguyễn Hữu Dũng cho biết.

Trong tổ chức thực hiện của Mặt trận, các tổ chức chính trị thời gian qua cũng còn nhiều hạn chế, còn lúng túng trong việc xác định, lựa chọn nội dung giám sát, phản biện xã hội; nhiều nơi còn thụ động trông chờ sự chỉ đạo của cấp ủy và đề xuất của các cơ quan nhà nước. Phương pháp, cách làm nhiều nơi chưa đổi mới, chưa phát huy sự tham gia của các thành viên và nhân dân.

Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Nguyễn Hữu Dũng cũng chỉ ra một số địa phương chưa quan tâm vận dụng tốt 4 hình thức giám sát, 3 hình thức phản biện cho phù hợp với từng nội dung giám sát, phản biện và điều kiện thực tế.

Một số nơi mới chú trọng hình thức giám sát theo đoàn và phối hợp giám sát mà chưa quan tâm đến việc giám sát theo hình thức nghiên cứu, xem xét văn bản, phản biện theo hình thức đối thoại trực tiếp giữa MTTQ Việt Nam với cơ quan, tổ chức có dự thảo văn bản được phản biện xã hội. Hoạt động giám sát chưa thu hút được sự quan tâm, tham gia của Nhân dân. Hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng nhiều nơi còn mang tính hình thức;

"Việc phản hồi của các cơ quan, tổ chức được giám sát hoặc cơ quan có văn bản được phản biện còn ít; một số văn bản được trả lời nhưng còn chung chung, mang tính chất thông báo; nhiều kiến nghị được tiếp thu nhưng không có văn bản phản hồi", ông Nguyễn Hữu Dũng đánh giá.

Để nâng cao hiệu quả công tác giám sát và phản biện xã hội trong giai đoạn tiếp theo, lãnh đạo UBTƯ MTTQ Việt Nam gợi ý một số nội dung thảo luận tại hội thảo đến các đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học cũng như đại diện Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam của 22 tỉnh thành khu vực phía Nam.

Trong đó, tập trung thảo luận về các cơ sở thực tiễn nhằm đánh giá đúng thực trạng công tác giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trong thời gian qua.

Trên cơ sở lắng nghe, tiếp thu ý kiến của các đại biểu đến từ các cơ quan, các tổ chức chính trị - xã hội, Mặt trận các địa phương, Ban Thường trực UBTƯ MTTQ Việt Nam sẽ hoàn thiện các nội dung tham mưu trình Ban Bí thư ban hành Chỉ thị về công tác giám sát, phản biện trong thời gian tới.