Chủ động trước “cơn bão tiền tệ”

Linh hoạt điều chỉnh tỷ giá.

“Cuộc chiến” tiền tệ mới

Một vòng xoáy tiền tệ mới bắt đầu kể từ khi Trung Quốc chính thức phá giá đồng Nhân dân tệ.

Đồng Nhân dân tệ (CNY) so với đồng bạc xanh (USD) xuống 1.9%, 1.6% và 1.1% trong 3 ngày liên tiếp từ ngày 11/8, 12/8 và ngày 13/8 mà không hề có một thông báo gì từ trước. Thị trường tài chính toàn cầu bị rúng động. Bởi đây là lần phá giá đồng nhân dân tệ “mạnh tay” nhất trong lịch sử tiền tệ của quốc gia này được đưa ra sau hàng loạt các số liệu kinh tế yếu kém cùng với đà lao dốc không phanh của thị trường chứng khoán.

Cơn địa chấn của Trung Quốc đã khiến cho nhiều quốc gia bị ảnh hưởng. Giá các loại hàng cũng không tránh khỏi ảnh hưởng tiêu cực. Dầu thô WTI liên tục giảm, xuống đáy 6 năm mới. Bạch kim cũng giảm 3% và palladium xuống đáy 3 năm tại 564 USD một ounce.

Câu hỏi được nhiều người đặt ra là cơn “sóng thần” về tình hình tài chính Trung Quốc có sức mạnh càn quét đến đâu vẫn là một câu hỏi lớn khó định lượng.

Trung Quốc nói, họ phá giá đồng Nhân dân tệ để tăng năng lực xuất khẩu cho quốc gia. Nhưng quốc gia nào cũng muốn hàng hóa của mình cạnh tranh được trên trường quốc tế. Điều này kéo theo việc nhiều quốc gia đã chủ động hạ giá đồng nội tệ của họ. Từ đồng Won Hàn Quốc, Đôla Australia, và đến Baht Thái.

Còn ở phía bên kia bán cầu, trong cơn bão táp tài chính, Mỹ - một cường quốc cũng phát đi tín hiệu, sẽ nâng lãi suất. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) sẽ họp bàn nên hay không tăng lãi suất ngay trong tháng 9 này.

Nền kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu. Sự biến động mạnh từ bên ngoài, dội dư chấn đến nền kinh tế nội địa.

Thử thách

Ở trong nước, giá đô la niêm yết tại các ngân hàng hầu như tăng gần hết biên độ lên 22 570 đồng/ USD, còn ở ngoài thị trường tự do 22.880 đồng đổi 1 USD.

Theo thống kê của Hải quan Việt Nam, tính đến hết tháng 6 năm 2015, kim ngạch thương mại song phương đạt 31,94 tỷ USD, tăng 17,2% so với cùng kỳ năm 2014. Trong đó, Việt Nam xuất khẩu 7,72 tỷ USD sang Trung Quốc, tăng 4,67% và nhập khẩu từ Trung Quốc 24,21 tỷ USD, tăng 21,8%. Như vậy tỷ lệ nhập siêu đã là 16,49 tỷ USD, tăng 32,07% so với cùng kỳ năm 2014.

Khi Trung Quốc chưa phá giá tiền thì cán cân thương mại của Việt Nam với Trung Quốc đã bị chênh lệch lớn như vậy. Cho nên âu lo về tình trạng nhập siêu tăng vọt được đặt lên đầu tiên. Bên cạnh đó là các quan ngại khác liên quan đến việc xuất khẩu các mặt hàng nông sản như: gạo, cao su, điều, sắn… .

Trong 7 tháng đầu năm, nhiều mặt hàng nông sản chủ lực của nước ta chủ yếu được xuất khẩu sang TQ. Chẳng hạn với mặt hàng gạo, trong số 3,72 triệu tấn gạo Việt Nam đã xuất khẩu, riêng TQ đã chiếm 38,1%. Đối với mặt hàng cao su, TQ cũng là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, với con số trên 25% tổng sản lượng.

Do vậy, việc TQ phá giá CNY dễ dẫn tới việc giảm sản lượng xuất khẩu gạo Việt Nam vào thị trường này. Chủ một doanh nghiệp xuất khẩu gạo dẫn chứng, giá gạo thơm đang bán chính ngạch sang Trung Quốc giá 580 USD/tấn. Với mức tỷ giá mới ngày 13.8, 1USD = 6,4010 NDT, nhà nhập khẩu TQ phải bỏ ra đến 3.720 NDT cho 1 tấn gạo thơm, tăng hơn 170 NDT so với lúc trước khi đồng tiền nước này giảm giá.Việc phải mua gạo Việt Nam với giá cao, buộc nhà nhập khẩu TQ phải bán ra với giá cao hơn để đảm bảo lợi nhuận. Do đó, doanh nghiệp nhập khẩu TQ phải giảm mua gạo từ Việt Nam, chuyển sang mua gạo Thái, Myanmar với giá cạnh tranh hơn.

Nhiều mặt hàng nông sản vốn dĩ đang gặp khó, nay đối diện với cuộc chiến tiền tệ, rơi vào tình thế thiệt đơn thiệt kép.

Cán cân thương mại của Việt Nam sẽ đi về đâu khi việc xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường Trung Quốc trở nên khó khăn hơn. Còn ở lĩnh vực nhập khẩu, hàng Trung Quốc giá rẻ sẽ thêm cơ hội để tràn sâu vào nội địa?

Nhiều DN đầu tư mở rộng sản xuất.

Hành động

Sau khi Trung Quốc phá giá lần một 1.9%, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã nới biên độ biến động tỷ giá VND/USD từ 1% lên 2%. Bước đi đầu tiên của tỷ giá là NHNN nâng biên độ dao động của tỷ giá hối đoái từ cộng trừ 1% lên cộng trừ 2% vào ngày 12/8. Bước đi đầu tiên của tỷ giá là NHNN nâng biên độ dao động của tỷ giá hối đoái từ cộng trừ 1% lên cộng trừ 2% vào ngày 12/8. Từ đó cho phép tỷ giá tăng nhanh, giảm bớt áp lực “cuộc chiến tiền tệ ở châu Á”. Đến ngày 19/8, NHNN mạnh dạn chơi nước cờ thứ hai, điều chỉnh tăng tỷ giá thêm 1% và nới thêm biên độ tỷ giá +/-3%.

Phía cơ quan quản lý muốn lập lại cân bằng của cán cân vãng lai dài hạn đồng thời thực hiện được 2 mục tiêu: giữ ổn định thị trường nội địa vừa kích thích được xuất khẩu.

Phải bổ sung thêm thông tin nền kinh tế hiện cũng đang có 37 tỉ đô la Mỹ là ngoại tệ, đây là số dự trữ ngoại hối khá ấn tượng. Ngoài ra nếu tính thêm vàng và những thứ được coi là ngoại tệ khác như tiền gửi của kho bạc, tiền gửi của các tổ chức tín dụng ở NHNN (không phải bằng tiền đồng), thì tổng cộng hiện có 40 tỉ đô la Mỹ”. Con số này đã vận động linh hoạt có mua có bán để trấn an thị trường trong thời gian vừa qua. Giúp NHNN giữ vị thế chủ động, từ đó tạo sức lan tỏa đến thị trường rằng cung cầu đang được cơ quan quản lý theo dõi và sẵn sàng đưa ra những biện pháp thích hợp.

Theo khẳng định của Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng, tỷ giá đồng Việt Nam có dư địa đủ lớn để linh hoạt trước các diễn biến bất lợi trên thị trường quốc tế và trong nước, không chỉ từ nay đến cuối năm mà cả những tháng đầu năm 2016, tạo sự ổn định vững chắc cho thị trường ngoại tệ và đảm bảo khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam.

Hành động, quyết sách của NHNN được đánh giá là mềm dẻo, linh hoạt. Ông Jonathan Dunn – Trưởng đại diện IMF nhấn mạnh việc mở rộng biên độ tỷ giá giúp tăng cường khoảng đệm chính sách để chống đỡ các cú sốc bên ngoài và giúp Việt Nam có thêm dư địa cho chính sách tiền tệ độc lập, qua đó giúp Chính phủ đạt được mục tiêu lớn hơn là duy trì ổn định lạm phát và kinh tế vĩ mô nói chung. Việc tăng cường linh hoạt tỷ giá theo cả hai chiều cũng có ý nghĩa quan trọng để tạo điều kiện thuận lợi cho những thay đổi nền tảng kinh tế Việt Nam như việc tham gia các hiệp định thương mại mới và các cải cách cơ cấu khác.

Còn giám đốc Ngân hàng Thế giới WB tại Việt Nam, Bà Victoria Kwakwa đưa lời nhận xét : “Như vậy, NHNN đã chuẩn bị cho cơ chế tỷ giá sẵn sàng ứng phó với các tình huống sắp tới theo hướng linh hoạt hơn”.

Việc phát đi thông điệp quyết giữ ổn định, và hiện thực hóa việc bán ngoại tệ ra thị trường đã giúp tâm lý lo ngại có phần được đẩy lùi, cộng đồng doanh nghiệp an tâm kinh doanh sản xuất.

Tuy nhiên, việc cần làm hiện nay là tiếp tục tập trung vào các vấn đề mang tính dài hạn hơn, đó là kinh tế vĩ mô cần có khả năng chống đỡ và phục hồi tốt, ổn định và có nền tảng vững chắc.

Theo bà Victoria KwaKwa điều quan trọng là trong công tác hoạch định điều hành chính sách trong thời gian tới, NHNN cần tiếp tục theo dõi, đánh giá tác động của các điều chỉnh chính sách vừa qua đối với ổn định kinh tế vĩ mô, lòng tin của công chúng cũng như tiếp tục theo dõi các cú sốc từ bên ngoài khác có thể xảy ra, ví dụ như diễn biến của đồng NDT, và chủ động có biện pháp ứng phó kịp thời theo như cách thức đang làm hiện nay là để cho các yếu tố thị trường đóng vai trò quan trọng hơn.