Chủ tịch Quốc hội: Toà án cần quan tâm đến xử lý tài sản sau sắp xếp tổ chức bộ máy

Phát biểu tại phiên họp, tán thành cao với việc sửa đổi Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân để phục vụ cho việc tinh gọn bộ máy, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị làm rõ thẩm quyền của toà án nhân dân khu vực, đặc biệt quy định chuyển tiếp để đảm bảo quá trình chuyển giao nhiệm vụ quyền hạn về hồ sơ diễn ra thông suốt, không làm ảnh hưởng về quyền lợi của các tổ chức cá nhân.

Bên cạnh đó theo Chủ tịch Quốc hội, cần quan tâm tập huấn hướng dẫn các điều kiện để tới đây kháng nghị giám đốc thẩm nhằm bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của người dân, đồng thời góp phần tổng kết thực hiện phát triển án lệ. Chủ tịch Quốc hội nêu rõ: Qua thảo luận ĐBQH rất quan tâm đến vấn đề này.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị chú trọng xử lý tài sản, cơ sở vật chất hiện có. Quan tâm về đầu tư cơ sở trang thiết bị hiện đại sau sắp xếp, quan tâm đào tạo đội ngũ thẩm phán hiện nay ở các địa phương. Đội ngũ thẩm phán, cán bộ toà án mà có tâm, có tầm, có tài, có đức sẽ đáp ứng được yêu cầu xử án trong tình hình hiện nay, tạo được niềm tin của người dân, doanh nghiệp. Hiện nay thực hiện Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị về tăng cường xây dựng pháp luật và thực thi pháp luật cũng như Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân- 2 nghị quyết này được Quốc hội cụ thể hoá bằng nghị quyết 97 và nghị quyết 98.

Tới đây, Chủ tịch Quốc hội lưu ý đến việc sắp xếp tổ chức bộ máy của toà, sắp xếp về tài sản là hết sức quan trọng. Tổng Bí thư Tô Lâm đã có bài về “Thực hành tiết kiệm”, hay báo chí cũng đã đưa nhiều về việc sắp xếp đơn vị hành chính mà Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã làm trong giai đoạn 1. Hiện nay nhiều trụ sở bỏ hoang, chưa đưa vào vận hành sử dụng.

“Tôi hết sức lo tới đây sắp xếp không chỉ riêng toà mà các cơ quan khác nếu không có kế hoạch chủ động sử dụng ngay thì cơ sở bị lãng phí, chỗ mới thì thiếu, còn chỗ cũ thì sử dụng không hết. Đây là vấn đề cần hết sức tính toán”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Đối với Toà án, Chủ tịch Quốc hội đề nghị phối hợp chặt chẽ với Uỷ ban Pháp luật – Tư pháp rà soát đảm bảo tính đồng bộ trong các luật khác đang sửa tại kỳ họp thứ 9 như: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật tố tụng dân sự, Luật tố tụng hành chính, và các luật liên quan đến tố tụng tư pháp. “Quan tâm của ĐBQH là làm sao tránh chồng chéo, khoảng trống pháp lý, đồng thời tạo hành lang cho hoạt động của hệ thống toà án”, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Trước đó, trình bày báo cáo, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến cho biết, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Toà án nhân dân tối cao đã tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội về 30 vấn đề. Theo đó, về các ý kiến liên quan đến việc thành lập Tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm tài chính quốc tế, Toà án nhân dân tối cao thấy rằng đây là yêu cầu, đòi hỏi cấp thiết của thực tiễn và đã có chủ trương của cấp có thẩm quyền. Tuy nhiên, do đây là vấn đề rất lớn và mới đối với Việt Nam nên cần tiếp tục nghiên cứu, tham khảo, học tập kinh nghiệm quốc tế.

Vì vậy, Toà án nhân dân tối cao đã tiếp thu theo hướng quy định trong hệ thống Toà án nhân dân có Tòa án chuyên biệt và Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định thành lập, giải thể và quy định phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của Tòa án chuyên biệt; Quốc hội quy định nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức bộ máy của Tòa án chuyên biệt; trình tự, thủ tục tố tụng; tiếng nói, chữ viết trong tố tụng; việc áp dụng pháp luật tại Tòa án chuyên biệt; Thẩm phán xét xử và các nội dung có liên quan đến tổ chức và hoạt động của Tòa án chuyên biệt.

Sau khi tổ chức nghiên cứu, tham khảo, học tập kinh nghiệm quốc tế về vấn đề này, Toà án nhân dân tối cao sẽ khẩn trương báo cáo đề xuất, trình Quốc hội xem xét quy định theo thẩm quyền.

Liên quan đến việc thành lập Tòa án chuyên biệt thuộc trung tâm tài chính quốc tế, ông Hoàng Thanh Tùng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp cho biết, đây là vấn đề mới, khó, chưa có tiền lệ ở Việt Nam. Hơn nữa để bảo đảm tính cạnh tranh và theo thông lệ quốc tế, các quy định về tổ chức, hoạt động, thẩm quyền tố tụng và pháp luật áp dụng của Tòa án chuyên biệt này dự kiến hoàn toàn khác với các Toà án nhân dân hiện nay như việc áp dụng các nguyên tắc của hệ thống thông luật; xét xử, tranh tụng bằng tiếng Anh; có thể mời Thẩm phán nước ngoài tham gia xét xử và phải do Quốc hội quy định vì liên quan đến trình tự, thủ tục tố tụng tư pháp, quyền con người, quyền tài sản của các bên.

Trong khi đó, Toà án nhân dân tối cao mới bắt đầu triển khai nghiên cứu vấn đề này theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền; đồng thời, dự thảo luật được xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 9 theo trình tự, thủ tục rút gọn, thời gian từ nay đến khi Quốc hội xem xét, thông qua không còn nhiều. Vì vậy, để kịp thời thể chế hóa, Thường trực Ủy ban Pháp luật - Tư pháp cơ bản thống nhất với đề xuất của Toà án nhân dân tối cao.

Theo Chánh án Toà án nhân dân tối cao Lê Minh Trí, sau khi có chủ trương của cấp có thẩm quyền, Chính phủ đang khẩn trương triển khai Trung tâm Tài chính quốc tế ở TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Điều này phải phù hợp với luật pháp Việt Nam và phải do Quốc hội ban hành. Đây là hoạt động rất đặc thù và hẹp, chúng ta không thể sửa các luật khác được mà chỉ xây dựng luật đặc thù. Trung tâm này phải phù hợp với luật pháp Việt Nam do Quốc hội quy định, hơn nữa do có tính đặc thù nên cần khẩn trương xây dựng luật riêng, chứ không thể sửa các luật khác.

Ông Trí cũng thông tin, Toà án nhân dân tối cao đang tổ chức khảo sát, nghiên cứu kinh nghiệm ở một số nước để nhanh chóng báo cáo Bộ Chính trị. Trước mắt quy định trong hệ thống tổ chức tòa án có Tòa án chuyên biệt thuộc trung tâm tài chính quốc tế, còn nội dung chi tiết giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định và quyết định.