Chương trình MTQG 1719: Đòn bẩy hạ tầng, động lực phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số Nghệ An

Hàng trăm công trình đã hoàn thành

Theo tổng hợp của tỉnh Nghệ An, đến nay, Chương trình MTQG 1719 đã hoàn thành hàng trăm công trình hạ tầng cơ sở, đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu sinh hoạt, đi lại, học tập và chăm sóc sức khỏe của người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Cụ thể, toàn tỉnh Nghệ An đã hoàn thành 149 công trình giao thông, mở ra điều kiện thuận lợi cho kết nối vùng; 2 công trình điện, góp phần đảm bảo nguồn năng lượng phục vụ sản xuất và sinh hoạt; 65 trường học và 19 trạm y tế, trực tiếp nâng cao chất lượng giáo dục, y tế cơ sở.

Cùng với đó, 98 thiết chế văn hóa, 21 công trình nước sinh hoạt tập trung, 24 công trình thủy lợi, 7 đài truyền thanh và 10 chợ nông thôn cũng đã được đưa vào sử dụng, tạo nền tảng quan trọng để nâng cao mức thụ hưởng văn hóa, cải thiện điều kiện sống và thúc đẩy phát triển kinh tế tại chỗ. Không chỉ dừng lại ở hạ tầng, chương trình còn chú trọng hỗ trợ trực tiếp cho người dân: 632 hộ được hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở; 31 hộ được hỗ trợ đất ở; 1.340 hộ được hỗ trợ đất sản xuất; 3.641 hộ được hỗ trợ chuyển đổi nghề, từng bước ổn định sinh kế lâu dài.

Từ những đầu tư bài bản và có trọng tâm, nhiều chỉ tiêu phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào DTTS&MN của Nghệ An đã thay đổi theo hướng tích cực. Tỷ lệ hộ nghèo tại các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã giảm mạnh, từ 27,71% năm 2021 xuống còn 17,34% vào cuối năm 2024. Thu nhập bình quân đầu người đến cuối năm 2024 đạt hơn 38 triệu đồng/người/năm, phản ánh sự cải thiện rõ rệt về đời sống. Đáng chú ý, tỷ lệ lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề phù hợp với điều kiện, nhu cầu và đặc thù vùng DTTS&MN đã đạt hơn 51,5%, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại chỗ.

Bên cạnh kết quả thực hiện các mục tiêu, tiến độ giải ngân nguồn vốn ngân sách Trung ương là một chỉ số quan trọng phản ánh hiệu quả triển khai chương trình. Tính đến ngày 30/4/2025, tổng lũy kế giải ngân vốn đầu tư phát triển của Chương trình MTQG 1719 tại Nghệ An đạt 1.821.941 triệu đồng, tương đương 71,8% kế hoạch; riêng kế hoạch vốn năm 2025 đã giải ngân 109.802,7 triệu đồng, đạt 17,9%. Đối với nguồn vốn sự nghiệp, tổng lũy kế giải ngân đạt 640.330 triệu đồng, bằng 32,9%.

Nhằm tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ thực hiện, HĐND tỉnh Nghệ An đã ban hành Nghị quyết số 16/NQ-HĐND ngày 28/4/2025, điều chỉnh, phân bổ nguồn kinh phí sự nghiệp từ ngân sách Trung ương cho các năm 2022, 2023 và 2024. Theo đó, số vốn được điều chỉnh khi triển khai giải ngân là 584.532 triệu đồng; dự kiến, tỷ lệ giải ngân vốn sự nghiệp sẽ đạt gần 63%, tăng 30,1% so với trước khi điều chỉnh – một tín hiệu tích cực cho giai đoạn tiếp theo của chương trình.

Xét theo từng đơn vị thực hiện, kết quả giải ngân vốn đầu tư phát triển cho thấy nhiều địa phương đạt tỷ lệ rất cao như Quỳnh Lưu cũ (98,5%), Tân Kỳ cũ (97,3%), Thanh Chương cũ (95,3%), Nghĩa Đàn cũ (89,3%), Anh Sơn cũ (88,3%)… Một số đơn vị giải ngân thấp hơn do điều chỉnh quy mô dự án hoặc thay đổi nguồn vốn, UBND tỉnh đã chủ động hoàn trả 2.614 triệu đồng kế hoạch vốn năm 2025 về ngân sách Trung ương theo quy định.

Đối với vốn sự nghiệp, nhiều đơn vị cấp tỉnh đạt tỷ lệ giải ngân cao, thậm chí 100%, như Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh, Hội Nông dân tỉnh. Ở cấp huyện, một số địa phương đạt trên 60%, song vẫn còn những địa bàn giải ngân chậm, đòi hỏi sự quyết liệt hơn trong tổ chức thực hiện.

Theo từng dự án thành phần, vốn đầu tư phát triển đạt kết quả khá, trong đó Dự án 5 (Tiểu dự án 1) đạt 80%, Dự án 6 đạt 79,3%. Với vốn sự nghiệp, một số dự án đạt trên 70%, song vẫn còn dự án giải ngân thấp hoặc chưa giải ngân, đặt ra yêu cầu tăng cường chỉ đạo, tháo gỡ vướng mắc trong thời gian tới.

Có thể khẳng định, Chương trình MTQG 1719 đã và đang trở thành đòn bẩy quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi Nghệ An. Những kết quả đạt được là tiền đề để tỉnh tiếp tục tập trung nguồn lực, nâng cao hiệu quả giải ngân, bảo đảm chương trình thực sự đi vào chiều sâu, mang lại lợi ích thiết thực, bền vững cho người dân vùng khó khăn.

Không dàn trải, không chậm tiến độ

Để Chương trình mục tiêu quốc gia 1719 được triển khai đúng mục tiêu, hiệu quả và thực chất, trong thời gian qua, tỉnh Nghệ An đã đặc biệt chú trọng công tác theo dõi, kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả thực hiện. UBND tỉnh cùng các sở, ngành liên quan thường xuyên tổ chức các cuộc họp, hội nghị, hội ý nhằm kịp thời chỉ đạo, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai chương trình.

Công tác kiểm tra, đôn đốc được thực hiện đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm. Các đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh đã trực tiếp tổ chức 8 cuộc kiểm tra tại cơ sở; Sở Dân tộc và Tôn giáo – cơ quan thường trực của chương trình – chủ trì hơn 12 cuộc kiểm tra, tập trung đánh giá tiến độ thực hiện, hiệu quả đầu tư và tình hình giải ngân vốn.

Song song với đó, Thường trực Ban Chỉ đạo Chương trình MTQG 1719 tỉnh Nghệ An đã thành lập 6 đoàn kiểm tra liên ngành, do các Phó Giám đốc sở làm trưởng đoàn, với sự tham gia của các sở, ngành liên quan trực tiếp đến việc triển khai chương trình. Qua kiểm tra, các đoàn công tác không chỉ đánh giá thực trạng mà còn trực tiếp hướng dẫn cơ sở trong tổ chức thực hiện các dự án được giao, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn, đẩy nhanh tiến độ triển khai và giải ngân.

Từ thực tiễn triển khai và công tác kiểm tra, giám sát, UBND tỉnh Nghệ An cũng chỉ rõ nhiều vấn đề cần lưu ý. Theo đó, việc xây dựng chương trình cần tránh dàn trải, tập trung đầu tư trọng điểm; hạn chế bố trí quá nhiều đầu mối thực hiện để giảm chồng chéo, thủ tục. Đồng thời, cần có cơ chế đặc thù ngay từ đầu, chú trọng nâng cao chất lượng công tác chuẩn bị đầu tư, thực hiện nghiêm các quy định về quản lý đầu tư, đấu thầu và kịp thời xử lý các vướng mắc, vi phạm theo quy định pháp luật.

Đánh giá về Chương trình MTQG 1719 trên địa bàn tỉnh ông Phùng Thành Vinh - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An cho rằng, chương trình đã góp phần thay đổi nếp nghĩ, cách làm của người dân vùng dân tộc thiểu số và miền núi, nâng cao nhận thức trong phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường, xây dựng nông thôn mới và cộng đồng bền vững. Đồng thời, việc thực hiện Chương trình cũng góp phần giữ vững ổn định an ninh chính trị, quốc phòng - an ninh trên địa bàn.