Chuyên nghiệp và đúng luật
Một thành phố đáng sống và nghĩa tình thì không thể chấp nhận chuyện người dân ra đường đều có tâm lý cầu an, e ngại, thấy “chuyện bất bình giữa đàng” thì lại làm ngơ. Thực tế ở TP Hồ Chí Minh những năm gần đây đang diễn ra tâm lý “cầu an” trong khi tình hình tội phạm đang diễn biến ngày càng phức tạp và nguy hiểm.
Nhận thấy rõ điều này, Bí thư Thành ủy TP HCM Đinh La Thăng khi vừa mới nhậm chức đã chỉ đạo quyết liệt các ngành chức năng phải bằng mọi cách kéo lui tội phạm, chậm nhất trong thời gian 3 tháng. Nay thời hạn 3 tháng đã hết, tình hình tội phạm ở thành phố này theo báo cáo của ngành chức năng mới đây có kéo lui được một phần, song trên thực tế vẫn còn không ít diễn biến phức tạp. Và quan trọng hơn cả là vẫn chưa tạo ra được cảm giác an tâm, an toàn cho mọi người dân khi ra đường. Tâm lý cầu an, trở nên sơ sệt và e ngại với những hành vi “hào hiệp” vẫn còn khá nặng nề, khiến cho tiêu chí “nghĩa tình” của thành phố chưa thật sự trọn vẹn.
Một trong các giải pháp để đẩy lùi tội phạm được nhiều ý kiến đề xuất và được cho là có hiệu quả trong thực tế là tái lập lực lượng “săn bắt cướp”, một thời lừng lẫy. Lực lượng săn bắt cướp (gọi tắt SBC) được Công an thành phố thành lập từ những ngày đầu sau khi đất nước thống nhất 1975. Chức năng của đội SBC là đấu tranh, triệt phá các loại tội phạm nguy hiểm, băng nhóm “xã hội đen” có vũ trang, tội phạm giết người, cướp của, bắt cóc... Những chiến công vang dội của lực lượng SBC gắn liền với những cái tên như Võ Tấn Thành, Mai Văn Tấn, Dương Minh Ngọc, Lý Đại Bàng, Trần Văn Ngọc... Họ thật sự là khắc tinh của tội phạm, tạo nên “thương hiệu” lừng lẫy của Công an TP HCM.
Tuy vậy, khi xã hội đã bắt đầu ổn định, hệ thống luật pháp được xây dựng và bổ sung ngày càng hoàn chỉnh. Trong đó, một mặt khẳng định tính chất chuyên nghiệp của các lực lượng bảo vệ trật tự trị an do Nhà nước chịu trách nhiệm, mặt khác cũng ghi nhận các quyền của công dân và các biện pháp hỗ trợ tương thích trong trấn áp tội phạm. Chính các cựu sĩ quan của lực lượng SBC cũng phải nhìn nhận: Thời SBC còn hoạt động không có quy định pháp luật đầy đủ như bây giờ. Nay pháp luật đã hoàn thiện, mọi người đều bình đẳng, người thi hành công vụ phải hoạt động đúng khuôn khổ pháp luật...
Trong một xã hội được vận hành bởi Nhà nước pháp quyền, mọi hành vi của cơ quan công quyền, cán bộ công chức đều phải tuân theo tiêu chí chuyên nghiệp hóa và phải được điều chỉnh bởi các quy định cụ thể của pháp luật. Không ai, cơ quan hay tổ chức, cá nhân nào tự mình có quyền tùy tiện hành xử áp đặt lên các cá nhân và tổ chức khác các biện pháp không phù hợp pháp luật. Mặc dù, về quan điểm, bảo vệ trật tự trị an, an ninh quốc gia là trách nhiệm của toàn dân, song không phải vì thế mà bất cứ ai cũng có quyền tùy tiện trang bị và hành xử như những chiến sĩ trong các lực lượng chính quy có trách nhiệm và được giao phó bởi luật pháp quyền trấn áp tội phạm.
Hiện tượng các “hiệp sỹ săn bắt cướp” tự phát hoặc có sự hỗ trợ của các ngành chức năng địa phương trong thời gian qua cũng tạo ra khá nhiều luồng dư luận khác nhau. Về chủ trương và quy định của luật pháp, các lực lượng nào chỉ có thể căn cứ vào quy định “mọi công dân đều có quyền ngăn chặn các hành vi phạm pháp quả tang”. Thế nhưng, do không được huấn luyện và trang bị đầy đủ cho công tác đặc thù nên việc can thiệp của các lực lượng tự phát này dễ mang lại nhiều hệ lụy bên cạnh một số kết quả nhất định.
Trấn áp tội phạm không phải là chuyện mà bất kỳ ai cũng có khả năng và đủ nhận thức để thực hiện một cách hoàn hảo. Trong một Nhà nước pháp quyền và được tổ chức tốt điều đó chủ yếu dành cho những lực lượng chuyên nghiệp được đào tạo, huấn luyện và trang bị đầy đủ. Bởi, nhờ sự chuyên nghiệp mà việc sử dụng các công cụ trấn áp cũng như nhận định, đánh giá tội phạm có tính chuẩn xác, tránh gây ra các hậu quả không đáng có cho các bên liên quan. Vì mục tiêu cuối cùng của công việc này là mang lại sự bình an, ổn định và quan trọng hơn cả là xây dựng tâm lý tin cậy, chia sẻ nghĩa tình trong cộng đồng. Những người tử tế, lương thiện sẽ không quay lưng lại với nhau vì không khí nghi kỵ, e ngại do cảm giác thiếu tin cậy dẫn đến bất an.
Xây dựng một lực lượng chuyên nghiệp đủ năng lực và điều kiện để trấn áp, đầy lùi tội phạm hình sự thực ra là chuyện không mới và đã được làm từ lâu tại các địa phương mà đặc biệt là ở các thành phố lớn như TP HCM. Hiện tại, thành phố này ngoài lực lượng cảnh sát hình sự, đặc nhiệm chuyên nghiệp ra, còn không ít các lực lượng hỗ trợ khác được tổ chức từ cơ sở, từ các khu phố được nhân dân đóng góp kinh phí không nhỏ để vận hành. Tuy vậy, có một vấn để mấu chốt là làm thế nào để các lực lượng hiện có phải trở nên chuyên nghiệp và phát huy hiệu quả cao hơn. Trước hết phải nói tới khâu tổ chức và vận hành phải gắn chặt và thúc đầy tinh thần trách nhiệm cao. Cho dù lực lượng có đông đúc, trang bị có đầy đủ nhưng không tổ chức và vận hành tốt để thực thi đầy đủ trách nhiệm thì vẫn không thể khai thác hiệu quả cao nhất những gì mà thành phố đang có hay tiếp tục phát triển.
Nói như Bí thư Đinh La Thăng, bắt cướp không xong mà lại về ngồi trực ban, thì còn ai muốn ra đường để đối mặt với hiểm nguy, còn đâu động cơ thôi thúc hành động để giữ gìn sự bình an cho xã hội nữa? Bí thư Đinh La Thăng cho rằng đây chính là mấu chốt vấn đề mà nếu không xử lý được thì sẽ còn trộm, cướp. Quan trọng phải xác định được trách nhiệm của người đứng đầu. Ông Thăng cho rằng cứ nói công tác nào cũng tốt, cái nào cũng vững mạnh mà vẫn có cướp giật, trộm cắp thì lỗi là của ai?. Chả lẽ lỗi của dân? Đã thấy lỗi ở đâu thì phải có biện pháp khắc phục và giải quyết tận gốc để xây dựng lực lượng vừa chuyên nghiệp, tuân thủ pháp luật, vừa đủ hiệu lực để hoàn thành trách nhiệm với dân.
