Cơ chế đãi ngộ đội ngũ trí thức

Vì sao thiếu sức hút?

GS.TS Đặng Lương Mô - Giáo sư danh dự Đại học Hosei (Nhật Bản), cố vấn Đại học Quốc gia TPHCM đã chỉ ra 4 yếu tố cốt lõi. Thứ nhất, TPHCM phải trả lời được câu hỏi: Chúng ta đã thật lòng cần họ chưa và cần những loại nhân tài nào? Thứ hai, thành phố đã cầu hiền thì phải tạo điều kiện, môi trường cho họ cống hiến bằng cách tin tưởng giao những công việc có giá trị đích thực, đòi hỏi gay gắt và đánh giá đúng công việc đó. Thứ ba, đã có chính sách thì cần có sự đãi ngộ thỏa đáng. Người tài thường không đòi hỏi vật chất nhiều mà quan trọng hơn với họ là sự tôn trọng, công bằng. Yếu tố cuối cùng, kiều bào và kiều hối là 2 khía cạnh quan trọng mà TPHCM cần tận dụng nhiều cơ chế, chính sách để thu hút.

Bên cạnh lĩnh vực công nghệ cao, hiện nay lĩnh vực y tế cũng được TPHCM quan tâm nhiều hơn. Theo TS.BS Lê Quốc Sử - Giám đốc Bệnh viện đa khoa quốc tế Vinmec Central Park, những năm qua TPHCM là trung tâm y tế lớn nhất nước, có số bệnh nhân khám ngoại trú và nội trú hàng năm cao nhất, mô hình cung cấp dịch vụ y tế đa dạng nhất và cũng là nơi có nhiều bênh viện nhất. Tuy nhiên sự phát triển này còn thiếu tính bền vững về lâu dài. Nhiều bệnh viện công hàng đầu như Chợ Rẫy, Ung bướu, Đại học Y Dược, Nhân Dân 115, Từ Dũ, Hùng Vương, Nhi Đồng 1, Nhi Đồng 2… thường xuyên quá tải bệnh nhân, nhân lực chưa đủ đáp ứng, trang thiết bị, cơ sở vật chất còn thiếu.

Do chưa có chính sách cụ thể về tối ưu nguồn lực cho y tế, các bác sĩ giỏi của bệnh viện công đã chuyển qua khu vực tư nhân, khiến xã hội mất đi nguồn nhân lực tốt cần được tối ưu hóa. Hệ quả là sự cạnh tranh tự phát trong nội tại giữa các bệnh viện như công - công, công tư và tư - tư, trong khi chưa thiết lập được mô hình đủ mạnh để cạnh tranh với những bệnh viện tư trong khu vực ASEAN. “Những vấn đề trên gây ra sự lãng phí rất lớn và bệnh nhân là người dễ bị tổn thương, thiệt thòi nhiều nhất, về chi phí đi lại, cư trú, thời gian chờ đợi, trả phí bị áp đặt nếu muốn nhanh hơn, được chẩn đoán và điều trị chậm trễ…” - TS.BS Lê Quốc Sử cho hay.

Gần đây, Thành ủy TPHCM xây dựng Chương trình hành động số 49, đồng thời UBND thành phố cũng sớm ban hành kế hoạch thực hiện cho chương trình này để xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức. GS.TS Nguyễn Ngọc Trân - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội cho rằng, để triển khai có hiệu quả Chương trình này, cần xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu số hóa về những người có trình độ từ đại học trở lên thuộc các ngành nghề được đào tạo và lĩnh vực họ đang công tác. Việc này cũng giúp thành phố đánh giá được những ai đã và đang đóng góp cụ thể vào phát triển kinh tế, xã hội thành phố. Hệ thống dữ liệu này còn là cơ sở để thành phố thu hút người tài trọng tâm, trọng điểm, để từ đó có chính sách phù hợp với từng nhóm chuyên gia, trí thức cụ thể cho từng lĩnh vực được thành phố hướng tới.

Lắng nghe trí thức để thu hút hiền tài

Gặp mặt đội ngũ trí thức tiêu biểu trước thềm năm mới 2025, ông Nguyễn Văn Nên - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TPHCM chia sẻ, Nghị quyết 45-NQ/TW là chủ trương lớn của Trung ương để xây dựng và phát huy vai trò đội ngũ trí thức, đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước nhanh và bền vững trong giai đoạn mới. Trong đó, yêu cầu đặt ra là tiếp tục xác định đội ngũ trí thức là lực lượng lao động sáng tạo, bộ phận tiên phong trong sự nghiệp đổi mới.

TPHCM là trung tâm lớn về kinh tế, giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ, văn hóa xã hội của cả nước. Hiện nay, đội ngũ trí thức của thành phố có khoảng 1,6 triệu người, trong đó khoảng 8.000 giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, nhà khoa học và chuyên gia đầu ngành. Đội ngũ trí thức không ngừng phát triển về số lượng và chất lượng qua từng năm, ngày càng có nhiều nhà khoa học trẻ thành công, có nhiều đóng góp cho thành phố.

Theo ông Nên, dù đã có các thành tựu, thành quả bước đầu nhưng vẫn cần tiếp tục nỗ lực đổi mới nhiều hơn nữa. Lãnh đạo thành phố nhìn nhận nghiêm túc quá trình thu hút, xây dựng đội ngũ trí thức thời gian qua còn hạn chế, hệ thống văn bản pháp luật chưa được hoàn thiện và đồng bộ. Do đó, thành phố đang tiếp tục nghiên cứu để tìm cách cải thiện. Trong đó cần xây dựng những chính sách, cơ chế tạo ra hành lang, không gian thuận lợi cho đội ngũ trí thức làm việc và cống hiến. Đặc biệt, cần mạnh mẽ đổi mới tư duy về làm chính sách đãi ngộ, trọng dụng nhân tài, vừa để họ cống hiến, vừa phát huy tính chủ động, đổi mới, sáng tạo của trí thức.

Hiến kế cho TPHCM, nhiều trí thức tiêu biểu mong muốn từ việc lắng nghe, tiếp thu, trao đổi ý kiến, thành phố cần tận dụng nguồn nội lực mạnh mẽ (truyền thống đổi mới, sáng tạo) và cơ chế, chính sách đặc thù của Nghị quyết 98 của Quốc hội (về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM) để thu hút người tài trong và ngoài nước về làm việc, cống hiến. Từ đó giúp thành phố đột phá phát triển, khẳng định vị thế “đầu tàu” kinh tế - xã hội của cả nước, tiến bước vững chắc vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.