Có nên đưa cha mẹ vào nhà dưỡng lão?
Hàng ngày, trò chuyện với nhiều bạn bè, người quen có bố mẹ già yếu chúng tôi luôn nhận được những băn khoăn đầy chính đáng. Bố mẹ đã lẫn, hoặc không đi lại được nữa, chỉ ngồi một chỗ cần người phục dịch hàng ngày. Con cái thì đều bận rộn không thể cắt cử ai đến ở cùng cha mẹ, thuê người giúp việc mà giao phó bố mẹ cả ngày cả đêm với họ thì cũng không yên tâm. Đưa vào nhà dưỡng lão, dù cũng là một giải pháp văn minh đã xuất hiện ở Việt Nam trong khoảng hơn 20 năm qua, thì cũng vẫn cấn cá.

Thấy lương tâm không đành, ngại người đời đàm tiếu đánh giá. Với một đất nước có truyền thống văn hoá phương Đông như Việt Nam, dù đã có nhiều thay đổi về quan niệm sống thì có vẻ như là gửi cha mẹ khi già yếu vào các trại dưỡng lão vẫn đang nhận được những cái nhìn định kiến.
Nhà dưỡng lão cho người già ra đời như một đòi hỏi tất yếu của một xã hội hiện đại. Lựa chọn nhà dưỡng lão làm chốn nương náu tuổi già đã được chính nhiều người cao tuổi tự chọn như một giải pháp cho mình. Và cho dù có rất nhiều phóng sự, nhiều tâm sự của những người già phát biểu đầy hoan hỉ trên truyền thông rằng vào nhà dưỡng lão yên tâm lắm, vui lắm, sướng lắm. Dù nó đã tồn tại nhiều thập niên qua thì chúng tôi hiểu rằng trong lòng nhiều người con vẫn là nỗi cấn cá.
Chúng tôi trong lúc gặp gỡ các chuyên gia, hoặc những buổi trò chuyện đâu đó, cũng đều nghe mọi người nói rằng cần có một cách nhìn mới về “báo hiếu”. Để cha mẹ ở nhà chưa chắc đã phải là hiếu thảo, đưa vào nhà dưỡng lão cũng không phải là việc phải đánh giá về đạo đức con cái. Nhiều chuyên gia trong lúc để thuyết phục mọi người, đã chứng minh rằng ở nhà dưỡng lão, người già được theo dõi thường xuyên về sức khỏe và có vấn đề gì thì được điều trị kịp thời. Lúc nào cũng có các cô y tá túc trực để sẵn sàng tiêm thuốc, xông thuốc và khi mỏi mệt được xoa bóp...
Về phía những người đang sống ở nhà dưỡng lão thì có nhiều cụ cũng nói ở đây vui vẻ và thoải mái hơn ở nhà vì có người trông nom chứ ở nhà các cháu đi vắng hết, phải ở nhà một mình, buồn vì chẳng nói chuyện được với ai. Có một cụ bà kể, bị huyết áp cao, bị suy tim nên con trai là giảng viên một trường đại học vẫn quyết định đưa mẹ vào nhà dưỡng lão để yên tâm vì được trông nom cẩn thận, hàng đêm có người trực, ai cần gì sẽ bấm chuông gọi, với những người huyết áp bị tăng cao thì người trực luôn đến theo dõi…
Chúng tôi rất hiểu rằng giữa thời buổi văn minh này nếu còn so đo mãi về những định kiến thì quả là không nên. Báo hiếu cho cha mẹ bằng vật chất thì bây giờ cũng không phải là quá khó nữa nhưng cuộc sống người già còn cần nhiều hơn thế, như là như cầu tâm sự và chia sẻ. Như là sự hòa hợp giữa các thế hệ. Báo hiếu thời buổi này cũng có năm bảy đường. Nhiều gia đình những ngày đầu mới đưa cha mẹ vào trung tâm dưỡng lão thì bị họ hàng trách mắng, có nhà cao cửa rộng không để cho mẹ ở lại đẩy mẹ vào trung tâm dưỡng lão. Nhưng mà rồi dần dần, người ta cũng quen đi và chấp nhận nó như một lựa chọn, một giải pháp không phải là không có như ưu điểm của nó. Và nhiều gia đình, chọn ngày nghỉ làm dịp đi thăm bố mẹ hoặc đón bố mẹ về nhà.
Dù với bất kỳ hoàn cảnh nào, thì chúng ta hiểu rằng để đi đến quyết định đưa bố mẹ vào nhà dưỡng lão đối với người Việt, đều là một quyết định khó khăn. Người Việt mình trước đến nay vẫn quan niệm con cái phải tận tay chăm sóc bố mẹ mình ở nhà mới là hiếu thảo. Và trong định kiến xã hội, người Việt Nam vẫn thường cho rằng, chỉ có người cô đơn, không nơi nương tựa, bị con cái hắt hủi mới phải vào viện dưỡng lão. Ngay bản thân người già bao giờ cũng muốn sống cùng con cháu, ở nơi chôn rau cắt rốn của mình nhưng trong cuộc sống hiện đại mọi thành viên trong gia đình gặp nhau, chăm sóc cho nhau. Mặc dù rất hiểu rằng báo hiếu cũng có nhiều cách thể hiện khác nhau quan trọng là miễn làm sao để cha mẹ cảm thấy thoải mái có thể sống vui vẻ khoẻ mạnh khi mà người già rất cần được quan tâm chăm sóc chu đáo về cả vật chất và tinh thần.
Có những thứ mất đi không lấy lại được
Chúng tôi nhận được tâm sự của một bạn đọc gửi về, xin được
dấu tên, chia sẻ như một băn khoăn. Xin đưa ra không kèm theo bình luận, suy
nghĩ thế nào về câu chuyện này là quyền của mỗi độc giả:
Tôi là một người đàn ông thành đạt và khá nổi tiếng trong xã
hội. Tôi cũng chẳng giấu diếm là tôi kiếm được nhiều tiền. Vợ tôi xinh đẹp và
không phải là người đàn bà quá quắt, lắm điều. Thế nhưng không hiểu sao cô ấy
và mẹ tôi lại không hợp nhau. Bố tôi mất sớm, mẹ tôi ở với tôi. Suốt bao nhiêu
năm, cái khiến tôi phải khổ sở nhất là chuyện mẹ chồng, nàng dâu. Triền miên
kéo dài nhiều năm là một tâm trạng “bên tình bên hiếu” nhưng cũng chưa có gì trầm
trọng hoặc ít nhất là trước mặt tôi thì mọi chuyện có vẻ ổn thoả, trong khi tôi
biết trong lòng mỗi người đều mang một nỗi định kiến khó hàn gắn.
Nhưng khi mẹ tôi tuổi ngày một cao, cùng với những biểu hiện
lẩn thẩn của người già khó tránh khỏi thì sự khó chịu của vợ tôi với bà là
không hề giấu diếm nữa. Cho đến một ngày, vợ tôi bàn hay là để bà vào ở nhà dưỡng
lão, mình sẽ gửi mức tiền cao nhất, bà sẽ được ở phòng VIP nhất, chế độ chăm
sóc đặc biệt nhất. Nghe bùi tai và cũng nghĩ rằng biết đâu như thế lại tốt hơn
cho mẹ vì bà không phải chịu cảnh hấm hứ của con dâu nữa, tôi đã đồng ý với giải
pháp này của vợ.
Mẹ tôi được đưa vào nhà dưỡng lão. Hàng tuần vào thăm mẹ,
tôi thấy cũng yên lòng vì chế độ chăm sóc đặc biệt của nhà dưỡng lão dành cho mẹ.
Nhưng lần nào vào, mẹ cũng chỉ nhìn tôi, chả nói gì hoặc nói những câu vu vơ.
Sau này nghĩ lại tôi mới nhận ra thế chứ lúc ấy tôi cũng chẳng để ý gì. Một thời
gian sau nữa thì nhân viên nhà dưỡng lão thông báo rằng mẹ tôi ngày càng có biểu
hiện lẩn thẩn. Nghĩ là bệnh già của mẹ ngày một trầm trọng hơn tôi lại càng cho
rằng việc đưa mẹ vào nhà dưỡng lão là sáng suốt…
2h sáng ngày định mệnh ấy, cú điện thoại từ nhà dưỡng lão gọi
thông báo mẹ tôi đã mất, bà tự tử bằng những viên thuốc ngủ tích cóp hằng ngày…
Tim tôi thắt lại và đổ gục xuống. Cả đời này, tôi kiếm tiền làm gì? Danh vọng để
làm gì? Tôi mang nỗi đau từ ấy đến nay. Không đơn thuần chỉ là nỗi đau mất mẹ
(mặc dù chỉ thế không thôi cũng đủ là nỗi đau lớn lắm rồi). Tôi còn mang mặc cảm
của một đứa con tội lỗi. Tôi chưa bao giờ hỏi han xem mẹ muốn gì? Tôi chưa bao
giờ hỏi xem mẹ có muốn ở nhà dưỡng lão hay không? Lúc nào tôi cũng nghĩ rằng mẹ
lẩn thẩn rồi. Lúc nào tôi cũng nghĩ rằng mình đã giành điều kiện vật chất tốt
nhất cho mẹ…