Công bố hiện trạng môi trường quốc gia 2016: Ô nhiễm môi trường vượt mức báo động
Năm 2016, hàng loạt sự cố môi trường lớn đã xảy ra, gây thiệt hại không nhỏ về kinh tế, đồng thời những hiểm họa tiềm ẩn sẽ tác động lâu dài cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Theo TS Nguyễn Văn Tài- Tổng Cục trưởng Tổng cục Môi trường, từ rất nhiều sự cố xảy ra gần đây cho thấy tình trạng ô nhiễm môi trường đã vượt trên mức báo động. Ô nhiễm, không chỉ đơn giản là sự vô ý, mà là do ý thức vì lợi ích, quên môi trường, là do sự tắc trách trong quản lý tại địa phương, chưa kể có những ràng buộc b
Nước thải chưa qua xử lý xả thải làm ô nhiễm môi trường.
Các sự cố môi trường năm 2016 đang là hồi chuông báo động về thực trạng ô nhiễm môi trường tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Ở đây, ý thức con người, vì sự phát triển kinh tế chủ thể, đã bất chấp mọi hậu quả có đem lại nguy hại cho xã hội. Ngoài ra, cùng với sự phát triển nhanh của đô thị, ô nhiễm môi trường sống cũng đang là thách thức với không chỉ các nhà quản lý. Đây là những nội dung tại buổi Lễ công bố hiện trạng môi trường quốc gia năm 2016 với chủ đề môi trường đô thị, được tổ chức tại Hà Nội, ngày 20/7.
Dồn dập sự cố môi trường
Năm 2016, hàng loạt sự cố môi trường lớn đã xảy ra, gây thiệt hại không nhỏ về kinh tế, đồng thời những hiểm họa tiềm ẩn của sự cố sẽ tác động lâu dài cho sự phát triển kinh tế xã hội.
Sự cố nổi cộm nhất là vụ nước thải có chứa độc tố chưa được xử lý đã xả thẳng ra môi trường của công ty Formosa Hà Tĩnh, khiến 4 ngư trường lớn của miền Trung là Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên - Huế “chết lâm sàng” trong nhiều tháng. Cùng với đó là sự tê liệt của ngành thủy sản, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh, nuôi trồng hải sản của bà con. Ngành dịch vụ và du lịch tụt dốc. Đời sống bị đảo lộn. Tổng số tiền Formosa Hà Tĩnh đền bù là trên 11.500 tỷ đồng, song cơn địa chấn Formosa Hà Tĩnh sẽ còn kéo dài khi mức ảnh hưởng tới môi trường là rộng khắp.
Tháng 1/2016, vỡ bể chứa bùn thải chì tại thị trấn Pác Miều (Cao Bằng). Sự cố làm khoảng 2.000 m3 bùn thải chảy vào đất canh tác của người dân và làm ô nhiễm nặng sông Gâm. Nhiều hoa màu, cá tự nhiên, cá lồng nuôi, gia cầm bị chết do tác động của hóa chất, quặng, bột đá, ô xít kim loại… chưa qua xử lý, lẫn trong bùn.
TS Nguyễn Văn Tài- Tổng Cục trưởng Tổng cục Môi trường cho biết, đây chỉ là một số sự cố điển hình trong vô vàn những sự vụ xảy ra trong năm 2016, cho thấy tình trạng ô nhiễm môi trường đã vượt trên mức báo động. Ô nhiễm, không chỉ đơn giản là sự vô ý, mà là do ý thức vì lợi ích, quên môi trường, là do sự tắc trách trong quản lý tại địa phương, chưa kể có những ràng buộc bất minh, tham nhũng. Một tác động tiêu cực đến môi trường, ảnh hưởng nhiều con người, chưa kể kinh tế và sức khỏe bị thiệt hại. Môi trường là một trong ba trụ cột của phát triển bền vững. Bảo vệ và gìn giữ môi trường, là hành động từng giờ, từ những động thái dù là nhỏ nhất.
Nhiều dòng sông đang bị ô nhiễm, tác động không nhỏ đến cuộc sống của người dân. (Ảnh: Trọng Vĩnh).
Môi trường đô thị - sức ép từ sự phát triển
Cùng với tốc độ phát triển đô thị hóa nhanh, với hơn 800 đô thị, là tình trạng ô nhiễm không khí, nguồn nước và chất thải rắn, đưa đến nhiều bài toán nan giải.
Cụ thể, ô nhiễm môi trường không khí gây ra những tác động trực tiếp tới sức khỏe cộng đồng. Tỷ lệ người dân ở các đô thị lớn mắc các bệnh liên quan đến ô nhiễm không khí chiếm tỷ lệ khá cao, trong đó, trẻ em là nhóm đối tượng chịu tác động lớn nhất.
Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ước tính có khoảng 2/3 trường hợp tử vong và giảm tuổi thọ do ô nhiễm không khí xảy ra ở các nước đang phát triển thuộc châu Á. Ở Việt Nam, tỷ lệ người mắc bệnh hô hấp ở các đô thị lớn như Hà Nội, TP HCM cao hơn các đô thị khác. Ô nhiễm không khí cũng gây ra những thiệt hại về kinh tế do những chi phí bỏ ra để chữa trị bệnh tật và các chi phí gián tiếp do mất ngày công lao động của người bệnh và người chăm sóc.
Ô nhiễm môi trường nước tại các đô thị tập trung chủ yếu ở khu vực nội thành nội thị, thường gây mùi hôi thối, ảnh hưởng tới đời sống sinh hoạt của người dân, làm mất mỹ quan đô thị và ảnh hưởng tới chất lượng nước của các nguồn tiếp nhận. Ô nhiễm môi trường nước còn gây ra những thiệt hại về kinh tế do những chi phí bỏ ra để khắc phục, cải thiện tình trạng ô nhiễm.
Ở lĩnh vực chất thải rắn (CTR), công tác thu gom, vận chuyển, các trạm trung chuyển CTR không đảm bảo vệ sinh ở nhiều đô thị đã và đang gây ra những tác động xấu tới đời sống sinh hoạt người dân, gây mất mỹ quan đô thị. Tại các khu vực có hoạt động du lịch phát triển, ô nhiễm CTR gây ấn tượng xấu tới du khách, làm giảm lượng khách du lịch tới thăm quan, nghỉ dưỡng. Việc thu gom, xử lý CTR cũng đang là gánh nặng kinh tế cho ngân sách nhà nước do phần kinh phí trả cho các hoạt động này chủ yếu vẫn do nhà nước bao cấp.
TS Hoàng Dương Tùng- Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Môi trường cho biết, đô thị Việt Nam đang ô nhiễm bụi luôn duy trì ở ngưỡng cao. Ô nhiễm môi trường nước tại các sông hồ, kênh rạch nội thành, nội thị vẫn diễn biến phức tạp.Vấn đề úng ngập tại các đô thị có xu hướng mở rộng và gia tăng. Suy giảm mực nước dưới đất tại các đô thị khu vực đồng bằng và xâm nhập mặn tại các đô thị ven biển đang trở nên phổ biến. Tỷ lệ CTR đô thị được xử lý đúng kỹ thuật, hợp vệ sinh môi trường còn thấp, công nghệ xử lý còn lạc hậu và chưa phù hợp với điều kiện thực tế. Ô nhiễm làng nghề, khu công nghiệp diễn ra phổ biến…
Ở đây, lỗi một phần do phát triển thiếu quy hoạch, một phần do ý thức và tư duy của người dân và doanh nghiệp, từ sức ép của sự phát triển. Thay đổi nhận thức và tăng trách nhiệm, không phải là câu chuyện ngày một ngày hai.
