Dọc theo biên giới Ấn Độ - Pakistan, cộng đồng người Brogpa trên dãy Himalaya lo ngại rằng, đứng bên cạnh danh tiếng về những cuộc hôn nhân 'đa ái', các di sản và văn hóa còn sót lại sẽ sớm bị phai nhạt.
"Ngôi làng cuối cùng của người Aryan"
Dọc theo biên giới Ấn Độ - Pakistan, nằm trong khu vực quân sự cao nhất thế giới, những ngôi làng của cộng đồng người Brogpa quanh vùng Ladakh thuộc Ấn Độ đã chứng kiến tất cả.
Họ đã từng chống lại cuộc xâm lược của các vị vua Tây Tạng vào thế kỷ 12, sống sót sau cuộc chiến tranh Ấn Độ - Pakistan chia cắt các ngôi làng năm 1947, cùng cuộc chiến tranh Kargil năm 1999 đã gây ra những thiệt hại không thể bù đắp cho cuộc sống của họ.
Giờ đây, tộc người Brogpas (hoặc Drogpas) lại đang phải đối mặt với những sông băng tan chảy. Mặc dù sống ẩn dật trên dãy Himalaya xa xôi, người Brogpas luôn thu hút du khách nhờ danh tiếng là “ngôi làng cuối cùng của người Aryan”, tàn tích của một trong những bộ lạc những người du mục cưỡi ngựa Ấn - Âu nói tiếng Âu sống trong những thảo nguyên khô cằn của Âu - Á.
Vào khoảng năm 1700 trước Công Nguyên, người Aryans đã xâm chiếm các nền văn minh đô thị cổ xưa của Thung lũng Indus và phá hủy nền văn hóa đó.
Trong một cuốn sách của nhà nhân chủng học văn hóa Mona Bhan, Giáo sư Nghiên cứu Nam Á tại Đại học Syracuse, đề cập rằng người Brogpas được cho là cư dân ban đầu của vùng Ladakh, chạy trốn khỏi những kẻ thống trị áp bức vào thế kỷ thứ 9 và định cư tại những ngôi làng màu mỡ trong vùng.
Kho tài liệu phong phú gồm các bài thánh ca, bài hát và văn học dân gian được lưu truyền qua nhiều thế hệ của tộc người Brogpas đã kể lại lịch sử phức tạp của họ về các cuộc di cư và định cư.
Nhưng đối với Tsering Tundup, 48 tuổi, không thể khẳng định chắc chắn liệu cộng đồng người Brogpas có thực sự là người Aryan hay không.
“Nếu các học giả khẳng định chúng tôi là người Aryan, thì chắc chắn phải có một số bằng chứng về điều đó”, ông khẳng định. “Nhưng chúng tôi không có bất kỳ giấy tờ hoặc bằng chứng nào khác để chứng minh hoặc bác bỏ điều tương tự”.
Ngôi làng của Tundup, Dah, mỗi một mùa đều khoác lên một diện mạo mới. Trong những tháng mùa đông dưới 0 độ, một lớp tuyết không thể xuyên thủng bao phủ tất cả các ngôi làng Brogpa một màu trắng tinh khiết. Trong suốt mùa thu, hoa mai và hoa anh đào lấp đầy những con hẻm quanh co, tạo nên khung cảnh trái ngược hoàn toàn với những ngôi nhà cũ nát.
Những cuộc hôn nhân "đa ái"
Các phương tiện truyền thông thường gọi Brogpas là một cộng đồng “hoán đổi vợ” của “tộc người Aryan cuối cùng”.
Theo Tundup, để hiểu rõ về hệ thống hôn nhân "đa ái" của họ không phải một điều dễ dàng. Ông nhấn mạnh: “Đây là một thực tiễn hợp lý để bảo vệ tài sản, đặc biệt là đất đai. Nếu một nhóm anh em không muốn đất đai của họ bị chia cắt vì những tranh chấp vụn vặt thì tất cả họ sẽ lấy chung một người vợ. Đôi khi, sẽ có tới 7 anh em cùng lấy chung một người vợ. Nhờ sự sắp xếp này, các tranh chấp đất đai sẽ không còn là một vấn đề cần tranh cãi”.
Tuy nhiên, ý tưởng hậu thuộc địa về một xã hội văn minh đã làm phai nhạt đi những truyền thống mà Brogpas đã gắn bó trong nhiều thế kỷ. Ngày nay, phần lớn người Brogpas đều thích chế độ một vợ một chồng hoặc gia đình hạt nhân. Như một hệ quả, các tranh chấp đất đai đã tăng lên theo cấp số nhân.
Theo Bhan, nhà nhân chủng học, thay đổi văn hóa là không thể tránh khỏi nhưng điều quan trọng là phải hiểu những thay đổi đó diễn ra như thế nào.
Bà khẳng định: “Nếu sự thay đổi văn hóa được áp đặt hoặc xảy ra vì những thứ không nằm trong tầm kiểm soát của họ, dù là chính trị hay sinh thái, thì điều đó nhất định sẽ khiến mọi người lo lắng. Vì vậy, mặc dù người dân Brogpas có thể đã quen với điều đó, nhưng khuôn mẫu hôn nhân "đa ái" buộc thay đổi do sự áp đặt của chính phủ đã khiến truyền thống này trở nên bất hợp pháp”.
Tuy nhiên, ông Tundup lo ngại rằng việc thiếu các cuộc hôn nhân "đa ái" trong các ngôi làng Brogpa sẽ khiến ngôi làng này đối diện với một thách thức sâu sắc hơn.
Ông lo ngại: “Người Brogpas kết hôn bên ngoài cộng đồng đang ngày một tăng lên. Và khi quay trở lại ngôi làng, họ thậm chí còn không nói được ngôn ngữ Arya truyền thống. Trong trường hợp không có bất kỳ sự công nhận chính thức nào về ngôn ngữ của chúng tôi, rất dễ dàng để khiến nhiều thế hệ sau người Brogpas quên đi lịch sử và văn hóa truyền thống lâu đời”.
Trong quá trình thực địa ở các ngôi làng Brogpa, Giáo sư Bhan đã phát hiện ra rằng người dân địa phương thường rất quan tâm đến việc chia cắt đất đai, một phần do các cuộc hôn nhân "đa ái" đã trở nên ít hơn, bởi điều đó làm cho đất đai bị chia nhỏ nhiều hơn.
“Nhưng ngay cả bên ngoài những cân nhắc về vấn đề đất đai, các cuộc hôn nhân "đa ái" vẫn không thể tách rời khỏi các mô hình lao động của cư dân nơi đây”, bà nhấn mạnh.
Bhan đã trích dẫn cuộc trò chuyện của bà với Zumba, một phụ nữ người Brogpa, người đã giải thích tại sao “kết hôn với ba anh em là một niềm vui” nhưng cũng vô cùng quan trọng để chia sẻ công việc và nguồn lực.
“Có nhiều anh em nhưng họ phải làm những công việc khác nhau”, Zumba nói. “Vì vậy, một anh sẽ đi trong nhiều tháng để chăn thả gia súc trên đồng cỏ vùng cao, một anh khác sẽ ở nhà, trong khi người thứ ba sẽ đi buôn bán”.