Covid-19 và bài học từ Israel

“Các doanh nghiệp không còn phải đo thân nhiệt tại cổng ra vào, giữ khoảng cách giữa khách hàng hay đặt tấm chắn giữa người bán - người mua” -Tiến sĩ Edelstein nói. Israel được cho là hình mẫu toàn thế giới về chống đại dịch Covid-19.

Nhưng rồi, “niềm vui ngắn chẳng tày gang”, sự tình đã khác từ khi biến thể Delta xuất hiện. Vào thời điểm cuối tháng 5, Bộ trưởng Bộ Y tế Israel từng nói, chúng ta đang trở lại cuộc sống bình thường là nhờ hệ thống y tế xuất sắc và sự tuân thủ tuyệt vời của công dân cũng như chiến dịch tiêm chủng được thực hiện tốt nhất. Cho đến cuối tháng 5/2021, khoảng 5,44 triệu người dân ở Israel đã được tiêm chủng, chiếm hơn 58% dân số.

Nhưng kể từ giữa tháng 7, Israel lại đối diện với một đợt bùng phát Covid-19 mới, cho thấy con đường chống dịch phía trước sẽ vẫn còn rất dài.

“Chúng ta đang đối phó với một loại virus rất khó chịu”

Theo tờ Daily Beast, hồi tháng 6, có nhiều ngày Israel không có một ca mắc Covid-19 mới nào. Israel đã khởi động chiến dịch tiêm chủng quốc gia hồi tháng 12/2020 và là một trong những nước có tỷ lệ tiêm vaccine cao nhất thế giới.

Phần lớn người Israel nghĩ rằng Covid-19 đã bị đánh bại. Nhưng đến ngày 23/8, Israel ghi nhận 9.948 ca mắc mới, tức là sát nút con số ca mắc hàng ngày cao kỷ lục ở nước này khi chưa gỡ bỏ hoàn toàn các biện pháp phong tỏa: 10.000 ca.

Hagai Levine, Giáo sư dịch tễ học tại Đại học Jerusalem cho rằng, chúng ta vẫn đang trong đại dịch dù rằng những tiến bộ đã đạt được là rất quan trọng. Nếu như không có vaccine thì tình hình sẽ rất tồi tệ. Israel lâm vào tình trạng hiện nay là do sự tấn công của biến thể Delta, do một số người mang về sau khi đi nghỉ ở nước ngoài trong thời gian mà Israel bỏ mọi biện pháp phòng chống dịch bệnh. Giáo sư Levine cũng cho rằng, còn một lý do nữa có thể do hiệu quả vaccine đã giảm sau khoảng 6 tháng, do đó cần tiếp tục tiêm mũi “nhắc lại”.

“Cho dù các ca mắc mới không diễn tiến nặng và cũng rất hiếm khi dẫn tới tử vong, nhưng chúng ta vẫn phải tiếp tục tiêm vaccine cho tất cả mọi người. Hãy tiêm mũi ba cho toàn bộ người trên 12 tuổi đã tiêm hai mũi cách đây từ 5 tháng” - Giáo sư Levine khuyến cáo.

Còn Galia Rahav - Bác sĩ tại Bệnh viện Sheba, lý giải nguyên nhân Israel lại lây nhiễm không khác thời đỉnh dịch: “Tôi cho rằng chúng ta đang đối phó với một loại virus rất khó chịu. Đây là vấn đề chính và chúng ta đang học một bài học khó khăn”. Bà Rahav nói: “Đó là sự kết hợp của yếu tố giảm miễn dịch, khiến người đã tiêm tái nhiễm, cùng lúc biến thể Delta xuất hiện. Nhưng đó không phải là vấn đề của riêng Israel. Mọi nơi đều thế”.

Một ví dụ cụ thể, trên khắp nước Mỹ, các bang có tỷ lệ tiêm chủng thấp và nới lỏng quy định, nhất là không đeo khẩu trang thì số ca lây nhiễm mới đều tăng vọt. Mới đây, truyền thông Mỹ đưa tin, nước này đã ghi nhận 4,4 triệu trẻ em nhiễm virus SARS-CoV-2, kể từ khi đại dịch xảy ra.

Tuy nhiên, theo Viện Nhi khoa Mỹ, chưa đầy 2% trẻ mắc Covid-19 cần phải nhập viện điều trị và tỷ lệ tử vong trên số ca mắc là 0,03%.

“Trẻ em dưới 12 tuổi chưa được phê duyệt tiêm vaccine ngừa Covid-19 tại Mỹ, khiến nhóm đối tượng này có nguy cơ cao hơn bị lây nhiễm biến thể Delta” - Nhà dịch tễ học Paul Byers nói.

Chạy đua bảo vệ thành quả chống dịch

Tới giữa tháng 8, Israel đạt mốc tiêm chủng gần 80% cho những công dân đủ điều kiện, trở thành quốc gia đi đầu thế giới trong chiến dịch tiêm vaccine và nhanh chóng đưa công dân trở lại cuộc sống bình thường. Trước sự “hồi sinh” bất ngờ của Covid-19 do biến thể Delta, chiến dịch tiêm vaccine mũi ba được phát động và Israel không có ý định áp dụng các biện pháp cứng rắn như hồi đầu năm.

Nhà dịch tễ học Catherine Bennett từ Đại học Deakin (Australia) cho rằng, sự gia tăng các ca nhiễm mới ở Israel là “đáng buồn”, nhưng không vì thế mà hy vọng của nhiều người về việc trở lại cuộc sống bình thường bị dập tắt.

Trên đường phố Tel Aviv, nhiều người đã đeo khẩu trang trở lại, tuy nhiên nhịp điệu cuộc sống vẫn được duy trì. Bộ Y tế Israel cho biết phần lớn những người bị nhiễm bệnh là trẻ em chưa được tiêm phòng. Ngoài ra, còn có những người đã được tiêm chủng và nhiều người ở độ tuổi 60 tuổi trở lên cũng bị Delta tấn công.

Theo nhà dịch tễ học người Israel Nadav Davidovitch, thực tế đó cho thấy cần điều chỉnh chiến lược chống Covid-19, “cho sát đối tượng hơn”. Chúng ta không thể để biến thể Delta phá hủy những gì đã đạt được, càng không kéo ngược cuộc sống trở về những tháng ngày căng thẳng đã qua.

Đầu tháng 8, Israel bắt đầu tiêm mũi tiêm Pfizer thứ ba cho người già và nhân viên y tế. Đến nay đã có 1,3 triệu người được tiêm mũi thứ 3, bao gồm 55% người ở độ tuổi 60-69, 72% ở độ tuổi 70-79, 68% ở độ tuổi 80-89 và 62% người trên 90 tuổi.

Phân tích các số liệu thống kê từ Viện Gertner và Viện KI, giới chức Bộ Y tế Israel cho hay mũi vaccine thứ 3 cho những người từ 60 tuổi trở lên đã nâng cao khả năng bảo vệ trước nguy cơ lây nhiễm virus SARS-CoV-2 lên 4 lần sau 10 ngày được tiêm, so với những người chỉ tiêm 2 mũi; trong khi khả năng phòng ngừa biến chứng nặng và nhập viện có hiệu quả gấp 5-6 lần.

Thủ tướng Israel Naftali Bennett nói, đây là một thành công lớn, mặc dù vẫn còn nhiều công việc phía trước. Ông cũng không quên kêu gọi người dân tiếp tục đi tiêm chủng. Cơ quan Cấp cứu quốc gia Israel (MDA) đã phối hợp với chính quyền Tel Aviv triển khai 2 xe cứu thương với một loạt bàn tiêm vaccine Covid-19 tại quảng trường Dizengoff, nhằm tạo điều kiện cho thanh niên và những người tham gia tiệc tùng có thể dễ dàng tiêm phòng ngay tại trung tâm thành phố.

Bài học và sự cảnh tỉnh

Mới đây, học giả Mehul Srivastava có bài viết đăng trên tờ Financial Times của Anh về công tác tiêm chủng ở Israel. Bài báo có đoạn: Với tốc độ lây nhiễm Covid-19 như hiện nay, giới chức y tế Israel dự báo ít nhất 5.000 người sẽ phải được điều trị nội trú tại các bệnh viện vào đầu tháng 9/2021.

Thủ tướng Israel Naftali Bennett đã quyết định thực hiện kế hoạch khẩn cấp trị giá 770 triệu USD để nâng gấp đôi công suất của bệnh viện trong việc xử lý các ca bệnh Covid-19 nặng.

“Ông Bennett đã rất thành thực với người dân Israel khi công bố giải pháp này: Chính phủ đang cố gắng giảm nhẹ tác động từ đòn đánh của Covid-19. Chúng ta phải nâng công suất bệnh viện để có thêm thời gian quý giá trước khi chiến dịch tiêm chủng có tác dụng đầy đủ và bắt đầu ngăn ngừa dịch bệnh bùng phát”.

Các công dân Israel bây giờ trở thành những người đầu tiên trải nghiệm các giới hạn của vaccine và cũng là những người đầu tiên chấp nhận điều đã được thầm thì bao lâu nay: Phải tiêm tăng cường đều đặn thì mới duy trì được trạng thái được bảo vệ - học giả Mehul Srivastava viết và cho rằng, nếu có thể rút ra bài học từ Israel hôm nay thì đó là: Virus SARS-CoV-2 chưa qua đi. Mùa hè mới chỉ là mùa chuyển tiếp. Mùa đông sắp đến rồi!.

Thông tin sai lệch khiến đại dịch Covid-19 kéo dài

Ngày 26/8, phát biểu tại phiên hỏi đáp trực tuyến của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Trưởng ban chỉ đạo kỹ thuật của WHO Maria Van Kerkhove khẳng định trong khoảng 4 tuần qua, lượng thông tin sai lệch dường như gia tăng đáng kể và gây hoang mang cho công chúng về đại dịch Covid-19. Theo bà, thông tin sai lệch chính là một yếu tố khiến virus tiếp tục lây lan và gây hại.

Tương tự, các quan chức y tế Mỹ đều cho rằng, thông tin sai lệch thời gian qua đã trở thành một vấn đề ngày càng lớn trong đại dịch, làm gia tăng tâm lý do dự đi tiêm phòng trong dân chúng. Theo Tiến sĩ Peter Marks - Giám đốc Trung tâm nghiên cứu và đánh giá sinh học của FDA, những thông tin sai lệch về vaccine là một trong những thách thức lớn nhất trong quá trình thực hiện mục tiêu tăng tỷ lệ bao phủ tiêm chủng. Những thuyết âm mưu về vaccine hay các thông tin đồn thổi về nguy cơ của vaccine được lan truyền dù đều là những thông tin sai sự thực.

Tiến sĩ Anthony Fauci, cố vấn dịch bệnh hàng đầu tại Mỹ, khẳng định việc tiêm phòng có thể giúp kiểm soát dịch bệnh ở Mỹ vào mùa Xuân tới. Ông kêu gọi người dân Mỹ hãy nắm lấy cơ hội bảo vệ mình đồng thời rút ngắn thời gian đẩy lùi đại dịch bằng cách đi tiêm phòng.