Cuối thu, trên cây đám lá vàng trút vội! Gió đông về se lạnh, cũng là lúc những đóa cúc họa mi bắt đầu khoe sắc. Bất chợt, nhìn trên phố những bông hoa cúc họa mi trắng tinh khôi, khẽ rung rinh khoe sắc, người Hà Nội giật mình thổn thức: Mùa đông nữa đã về.
Không rực rỡ, kiêu sa như bách nhật, hướng dương mà cúc họa mi có một vẻ đẹp dịu nhẹ, thuần khiết, gần gũi và rất đỗi đời thường! Chỉ đơn giản một màu trắng e lệ cùng nhụy vàng điểm xuyết, cúc họa mi khiến người ngắm có cảm giác loài hoa này thật hiền lành, nhỏ xinh, nền nã, bình thản giữa khung cảnh tấp nập nơi phố thị. Nhìn những bó hoa trắng tinh khôi e ấp trên gánh hoa, bất giác lòng người thấy bình yên đến lạ!
Thế nhưng cúc họa mi cũng thật vội vã, chợt đến và chợt đi chỉ vỏn vẹn trong vòng ba tuần đầu đông, khi mà khoảnh khắc giao mùa đã qua đi. Vì vậy, dù cuộc sống hối hả đến mấy, nhưng mỗi khi cúc họa mi xuất hiện thì mỗi người dân Hà thành đều nâng niu chọn cho mình một bó để kịp thưởng ngoạn cái mong manh, cái thuần khiết mang tên cúc họa mi. Một điều đặc biệt nữa, đối với người dân Hà thành, cúc họa mi mang một ý nghĩa đặc biệt vì khi một mùa hoa cúc họa mi bắt đầu cũng chính là thời điểm gió đông về gõ cửa trước hiên nhà.
Vậy đấy, cúc họa mi khéo chọn cho mình thời gian để khoe sắc! Và, càng khéo chọn hơn khi những bó hoa nhẹ nhàng xinh xắn chỉ muốn được chính tay cô, cậu học trò bận áo trắng tinh khôi ôm đến bó hoa trắng ngần kính dâng lên thầy cô! Nhờ đó, bông họa mi mảnh mai sánh cùng tà áo dài thướt tha bước vào lớp học, rồi được nâng niu đặt lên mỗi bục giảng… Cứ như vậy, tình thầy-trò, tình người-hoa như hòa quyện, đong đầy yêu thương dưới tiết trời se lạnh.
Cúc họa mi không chỉ là loài hoa “gọi đông” về nơi phố mà còn mang nhiều ý nghĩa khác. Trong thần thoại La Mã, loài hoa nhỏ bé này chính là hiện thân của nữ thần Belides- nữ thần chăm sóc các khu rừng. Dù đã có người yêu là Ephigeus, Belides vẫn lọt vào mắt xanh của một vị thần cai quản vườn cây mang tên Vertumrus. Để tránh khỏi sự săn đuổi của vị thần này, nữ chúa của những loài hoa đã biến cô thành đóa cúc trắng tinh khiết, cũng chính là cúc họa mi. Ở một số đất nước khác, vẻ đẹp thuần khiết, trong trắng của cúc họa mi còn mang ý nghĩ ngây thơ như những hài nhi bé nhỏ, loài hoa này còn được xem như hoa dành riêng cho các em bé.
Bình minh về, phố lạnh mờ hơi sương, như mọi ngày, phố vẫn đông, dòng người tấp nập, nhưng không thể thiếu được hình ảnh những chiếc xe đạp chở cúc họa mi rong ruổi khắp phố phường Hà Nội. Ngắm nhìn những cánh hoa nhỏ li ti, trắng tinh khôi xen lẫn cùng nhụy vàng đang bung nở, e ấp khoe mình trước gió lạnh, càng tô thêm vẻ đẹp thật diệu kỳ! Bỗng nhiên, ta thấy lòng dịu lại, mọi lo toan chợt tan biến hết! Dừng xe bên gánh cúc họa mi đang có rất nhiều cánh tay chỉ trỏ, ta lặng lẽ chọn cho mình một bó buộc sau xe.
Cơn gió đầu đông như ngừng thổi! Có lẽ gió chẳng nỡ làm lung lay cành lá, gió sợ rằng bông cúc họa mi kia rập cánh, cũng không nỡ lay mạnh vì sợ nhụy hoa vấn vương theo làn gió…