Cuộc chiến thương mại Nhật - Hàn tăng nhiệt

Hàn Quốc hạ cấp quan hệ thương mại với Nhật Bản trong bối cảnh căng thẳng thương mại. Nguồn: AFP.

Loại khỏi “danh sách trắng”

Theo đó, Bộ Thương mại, Công nghiệp và Năng lượng Hàn Quốc tuyên bố sẽ phân lại các nhóm đối tác thương mại từ 2 nhóm như hiện tại thành 3 nhóm và xếp Tokyo vào nhóm mới lập. Một khi được áp dụng, các công ty Nhật sẽ phải chuẩn bị nhiều thủ tục hơn để được phép làm ăn với phía Hàn Quốc và sẽ chịu khoảng thời gian lâu hơn để các thủ tục trên được thông qua.

“Chúng tôi cần thiết lập một hệ thống kiểm soát xuất khẩu mới, bởi thực tế là rất khó để hợp tác với một quốc gia thường xuyên vi phạm các quy định xuất khẩu căn bản, hoặc đang hoạt động theo một hệ thống phi pháp” - Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Yun-mo nói.

Nhật Bản vốn nằm trong danh sách 29 quốc gia xuất khẩu ưu đãi hàng đầu của Hàn Quốc, những quốc gia là thành viên của 4 hiệp định kiểm soát xuất khẩu hàng đầu thế giới, bao gồm Thỏa thuận Wassenaar.

Nhóm đối tác thương mại mới (gồm cả Nhật Bản) là các quốc gia tham gia 4 hiệp định quốc tế nhưng phải tuân theo “hệ thống kiểm soát xuất khẩu” vì vi phạm các quy tắc quốc tế - theo Bộ Thương mại Hàn Quốc.

Theo tiêu chí mới, các doanh nghiệp địa phương vận chuyển hàng hóa sang Nhật Bản sẽ phải nộp 5 loại tài liệu khác nhau để được cấp phép, nhiều hơn 2 loại so với quy định hiện hành.

Bên cạnh đó, quá trình phê duyệt cũng sẽ mất khoảng 15 ngày, lâu hơn luật hiện tại 5 ngày. Quy định mới dự kiến có hiệu lực vào tháng 9 sau khi tham khảo ý kiến dư luận khoảng 20 ngày.

Tokyo từng tuyên bố hồi đầu tháng này rằng họ sẽ loại Hàn Quốc khỏi “danh sách trắng” là các nước được hưởng ưu tiên trong hoạt động thương mại. Ngoài ra,còn thắt chặt hoạt động xuất khẩu đối với 3 mặt hàng quan trọng sang Hàn Quốc. Nhật Bản nói rằng các quyết định trên là cần thiết bởi các quy định tiền xuất khẩu của Hàn Quốc đối với các nguyên liệu nhạy cảm này quá lỏng lẻo.

Chuyện từ quá khứ

Căng thẳng giữa Nhật Bản và Hàn Quốc bùng phát sau khi Tòa án Tối cao Hàn Quốc ra phán quyết vào ngày 30/10/2018, yêu cầu Nippon Steel - tập đoàn thép lớn nhất Nhật Bản - phải bồi thường cho 4 lao động thời chiến Hàn Quốc mỗi người 100 triệu won (khoảng 85.000 USD).

Đến tháng 11/2018, tòa án Hàn Quốc lại phán quyết Công ty Nhật Mitsubishi phải bồi thường cho 10 người từ 67.000 - 126.000 USD. Nếu các công ty này không thi hành, phía Hàn Quốc sẽ có biện pháp cưỡng chế tài sản của họ tại Hàn Quốc.

Trong thời gian Thế chiến II, có 670.000 công nhân Hàn Quốc được gửi sang Nhật và các lãnh thổ thuộc Nhật để lao động, hầu hết là lao động khổ sai, khiến 60.000 người thiệt mạng. Nhưng về cơ bản, các động thái của Hàn Quốc cũng chỉ mang tính tượng trưng vì ngày nay số nạn nhân lao động khổ sai còn sống không bao nhiêu.

Bộ Ngoại giao Nhật từng nêu rõ, khi thiết lập quan hệ ngoại giao với Hàn Quốc năm 1965, họ đã mất 800 triệu USD bồi thường cho những chuyện trong quá khứ, và giờ nhất định không muốn nhắc nữa. Trong số đó, 300 triệu USD là tiền viện trợ và 500 triệu USD là cho vay.

Hiện nay, thương chiến giữa hai nước đã làm bùng phát làn sóng dân tộc chủ nghĩa khi một bộ phận người dân Hàn Quốc kêu gọi tẩy chay hàng hóa Nhật Bản.

Hệ thống siêu thị Lotte và Emart của Hàn Quốc cho biết họ đã ngưng nhập 6 nhãn bia Nhật Bản. 186 cửa hàng quần áo Uniqlo -thương hiệu thời trang hàng đầu của Nhật tại Hàn Quốc - cũng lâm nghịch cảnh. Một công ty du lịch lớn của Hàn Quốc thì cho biết số khách đăng ký tour Nhật giảm 50%, khiến nhiều hãng máy bay phải hủy chuyến.