Đà Nẵng: Tháp Chăm Khương Mỹ vừa trùng tu đã xuất hiện gạch mủn nát

Ông Nguyễn Công Thành, Phó Giám đốc Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng Quảng Nam, thuộc TP Đà Nẵng (BQLDA ĐTXD) cho biết, Dự án Bảo tồn, tu bổ, phục hồi tháp Bắc và tháp Giữa cụm tháp Chăm Khương Mỹ triển khai từ tháng 10/2019, với tổng kinh phí 12,6 tỷ đồng, từ nguồn ngân sách tỉnh Quảng Nam cũ, trong đó kinh phí thi công khoảng 10 tỷ đồng do Viện Khoa học Công nghệ (Bộ Xây dựng) thực hiện, BQLDA ĐTXD làm chủ đầu tư. Tháng 12/2022, dự án hoàn thành, bàn giao.

“Quá trình trùng tu giúp gia cố lối chính vào 2 tháp. Một số mảng tường bị bong tróc, bào mòn, hư hại cũng được tu bổ kịp thời mang đến diện mạo mới cho di tích. Thế nhưng, sau hơn 2 năm dự án kết thúc, nhiều mảng tường mới trùng tu xuất hiện tình trạng gạch mủn nát”, ông Nguyễn Công Thành nói.

Sáng 4/9, ghi nhận của chúng tôi, tại vị trí tháp Bắc của tháp Chăm Khương Mỹ, rất nhiều mảng gạch mới trùng tu xuất hiện tình trạng gạch bị mủn nát. Chúng tôi nhìn kỹ vào phần gạch thì thấy có bột và mủn nát bung tróc. Nếu dùng vật cứng hoặc tay không tác động tại vị trí gạch bị mủn, phần gạch này mất tính kết dính, rơi xuống đất.

Trước tình trạng gạch phục chế tại tháp Khương Mỹ bị mủn nát, ông Phạm Hồng Trường, Trưởng phòng Tu bổ di tích, Trung tâm Triển khai công nghệ xây dựng miền Trung (Viện Khoa học công nghệ xây dựng), là đơn vị thi công công trình cho biết, đây là hiện tượng khách quan, khó ngăn chặn và xử lý triệt để.

Ông Trường khẳng định: “Không thể quy nguyên nhân do gạch phục chế không đạt chuẩn kỹ thuật, bởi gạch đã được nung thủ công bằng củi, đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về thành phần phụ gia (đất sét trộn 20% tro, trấu) và nhiệt độ nung khoảng 1.000 độ C. Ngay cả quá trình mài chập cũng không thể làm mòn lớp “da” gạch”.

Ông Trường còn cho rằng, nếu để gạch phục chế ngoài trời thì không hư hỏng, nhưng khi đưa vào trùng tu tháp lại nhanh chóng bị mủn, dù nung cứng hơn cũng khó tránh được. Nguyên nhân chính là hiện tượng muối hóa từ trong tường tháp. Đây là tình trạng phổ biến ở các tháp Chăm ven biển miền Trung, kể cả quần thể Mỹ Sơn. Gạch bị ảnh hưởng nhiều nhất ở phần chân tháp (dưới 3,5m) hoặc những nơi có sự thay đổi độ ẩm thất thường. Kết quả phân tích cho thấy bề mặt gạch cổ tích tụ lượng muối rất lớn qua hàng nghìn năm, do vị trí gần biển và xác động vật phân hủy trên đỉnh tháp. Dưới tác động của nắng gió, thời tiết, nước ngầm bốc hơi và nước mưa thấm xuống, muối bị đẩy ra bề mặt, gây hiện tượng muối hóa và làm gạch phục chế nhanh chóng mủn nát.

Ông Nguyễn Công Thành, nói thêm, dự án này đã hết thời gian bảo hành. Hiện đơn vị đã báo cáo với Bảo tàng Quảng Nam nắm thông tin về sự việc này để có báo cáo với UBND TP Đà Nẵng. “Sau khi ghi nhận hiện trạng, đơn vị đã mời đơn vị thi công vào khắc phục tạm thời. Đơn vị chỉ quản lý về mặt Nhà nước, còn nguyên nhân thì các nhà khoa học đánh giá, phân tích”, ông Thành nói rõ.

Khu di tích tháp Chăm Khương Mỹ ở xã Tam Xuân, TP Đà Nẵng là khu đền tháp Chăm thuộc loại lớn, đẹp và đặc sắc, được công nhận di tích quốc gia năm 1989. Theo các nhà nghiên cứu thì Khu đền tháp Khương Mỹ được xây dựng vào khoảng đầu thế kỷ thứ 10. Trải qua hơn 1.000 năm, tháp hư hỏng, nguy cơ sập đổ, vì thế UBND tỉnh Quảng Nam cũ quyết định trùng tu cụm di tích này (3 tháp). Tuy nhiên 2 tháp mới vừa trùng tu được 2 năm gạch đã bị mủn nát.