Đại biểu: Mở rộng không gian phát triển để quy hoạch thực sự trở thành động lực cho tăng trưởng quốc gia

Theo ông Đồng, dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) lần này có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện công cụ quản lý không gian phát triển quốc gia. Do đó, Điều 3 cần định nghĩa quy hoạch với nội hàm chính xác và ranh giới pháp lý rõ ràng. Hiện khái niệm mô tả quá rộng, dễ chồng lấn với chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế xã hội. Điều này dẫn đến hồ sơ lặp lại, thủ tục kéo dài. 

Từ đó, ông Đồng kiến nghị làm rõ quy hoạch chỉ là công cụ phân bố không gian, không lồng ghép nhiệm vụ chỉ tiêu tăng trưởng, không thay thế kế hoạch hay chiến lược. Quy định trách nhiệm về chuẩn hóa dữ liệu đầu vào để hạn chế điều chỉnh. 

Về hệ thống quy hoạch cần tinh gọn, bảo đảm liên kết thực chất, theo ông Đồng, số tầng quy hoạch còn nhiều, nguy cơ chồng chéo trong triển khai. Để tránh phân mảnh, luật cần xác định rõ thứ bậc ưu tiên khi các quy hoạch chưa đồng nhất. Vì vậy cần bổ sung ưu tiên quy hoạch cấp quốc gia; quy hoạch vùng được ưu tiên nếu có tác động liên tỉnh và hiệu quả lan tỏa; quy hoạch tỉnh được xem xét khi có lợi ích kinh tế - xã hội trực tiếp. 

Liên quan đến xử lý mâu thuẫn, ông Đồng nói cần cơ chế quyết định cuối cùng rõ ràng. Các điều khoản hiện hành mới liệt kê tình huống nhưng thiếu điểm kết thúc tranh chấp. Khi không có cơ quan phân xử cuối, quy hoạch có thể kéo dài nhiều năm. Do đó kiến nghị quy định Thủ tướng Chính phủ là cơ quan ra quyết định cuối cùng đối với các mâu thuẫn lớn, đồng thời đặt thời hạn xử lý để tránh trì hoãn. 

Đối với quy trình lập, thẩm định, phê duyệt, ông Đồng bày tỏ nên chuyển từ tuần tự sang tích hợp. Quy trình nhiều vòng lặp làm giảm tốc độ triển khai, đặc biệt với quy hoạch tỉnh. Việc rút ngắn quy trình là cần thiết nhằm tránh lỡ cơ hội đầu tư. Vì thế nên gộp nội dung lấy ý kiến – giải trình – thẩm định vào quy trình liên thông; áp dụng thẩm định song song để giảm thời gian xử lý hồ sơ. 

Về nâng tiêu chuẩn lựa chọn tư vấn, gắn trách nhiệm pháp lý, ông Đồng cho hay năng lực tư vấn quyết định chất lượng quy hoạch nhưng dự thảo chưa quy định trách nhiệm khi tư vấn gây sai lệch dữ liệu. Ông Đồng kiến nghị quy định tiêu chí năng lực tư vấn; bổ sung chế tài buộc tư vấn chịu trách nhiệm pháp lý và tài chính khi hồ sơ lập quy hoạch sai lệch, gây thiệt hại phát triển địa phương. 

“Quy hoạch tỉnh cần trao quyền điều chỉnh mạnh hơn để tăng tính chủ động. Hiện địa phương phải xin nhiều cấp khi điều chỉnh cục bộ, dù phạm vi nhỏ, gây chậm trễ và giảm tính cạnh tranh trong thu hút đầu tư. Vì vậy cần cho phép tỉnh tự điều chỉnh cục bộ trong biên độ hợp lý; được kiến nghị điều chỉnh quy hoạch ngành khi có hiệu quả kinh tế - xã hội vượt trội; khuyến khích mạnh mẽ phát triển logistics, không gian ngầm, đô thị TOD, năng lượng tái tạo”, ông Đồng nói và nhìn nhận điều chỉnh quy hoạch cần mở rộng trường hợp áp dụng để phù hợp thực tiễn biến động nhanh. Hiện chỉ điều chỉnh khi mâu thuẫn. Bởi trong thực tế, phát triển thay đổi nhanh theo công nghệ, cơ hội đầu tư và biến động thị trường. 

Bên cạnh đó, ông Đồng cũng kiến nghị bổ sung điều kiện điều chỉnh rút gọn khi xuất hiện dự án động lực, cơ hội chiến lược lớn, sai số dữ liệu đo đạc hoặc cập nhật GIS, thay đổi công nghệ. Luật sửa đổi lần này cần tạo bước chuyển thực chất, tháo gỡ điểm nghẽn, mở rộng không gian phát triển để quy hoạch thực sự trở thành động lực cho tăng trưởng quốc gia.