Đại biểu Quốc hội cảnh báo việc lạm dụng AI trong khu vực công
Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (đoàn Lạng Sơn) cho rằng, đối với khu vực công, việc cung cấp các thông tin, dữ liệu nhạy cảm vào AI, nếu không được kiểm soát chặt, có thể dẫn đến rò rỉ dữ liệu, gây tổn hại đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội với hệ lụy khó lường.
Chiều 27/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Trí tuệ nhân tạo (AI).
Nêu ý kiến về lạm dụng AI, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (đoàn Lạng Sơn) cho rằng, cùng với cơ hội, phụ thuộc quá mức vào AI làm giảm năng lực tư duy và khả năng sáng tạo. Việc lạm dụng AI tiềm ẩn nhiều bất ổn như xâm phạm chủ quyền quốc gia, giảm hiệu lực của quản trị công và ảnh hưởng tiêu cực đến mỗi cá nhân, mỗi gia đình nhất là thế hệ trẻ. Đã có ý kiến khoa học lo ngại nếu không kiểm soát tốt thì sẽ dẫn đến nguy cơ “người sẽ biến thành máy trước khi máy biến thành người”.
Đối với khu vực công, theo đại biểu, lạm dụng AI làm giảm tính khả thi, tính nhân văn và hiệu quả của chính sách, pháp luật. Việc cung cấp các thông tin, dữ liệu nhạy cảm vào AI, nếu không được kiểm soát chặt, có thể dẫn đến rò rỉ dữ liệu, gây tổn hại đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội với hệ lụy khó lường.
“AI không trung lập. AI là công cụ của người tạo ra nó. Có những việc mà người dùng không biết nhưng người phát triển hay người sở hữu công nghệ lại biết. Lạm dụng AI có thể làm cho chính sách công bị “bẻ lái” phục vụ mục đích của người phát triển, người sở hữu công nghệ - mà hiện thường ở nước ngoài” đại biểu cảnh báo.
Do đó, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa đề nghị bổ sung vào Dự thảo Luật một điều quy định hành vi bị nghiêm cấm như nêu trong Báo cáo thẩm tra, trong đó có cấm lạm dụng AI trong khu vực công. Ngoài ra, Chính phủ cần sớm ban hành quy định về trách nhiệm khi sử dụng AI trong công vụ và ban hành khung đạo đức trí tuệ nhân tạo; xây dựng cơ chế vượt trội để phát triển AI Việt và xem xét bổ sung quy định cần thiết trong Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) đang trình Kỳ họp này.
Liên quan đến trách nhiệm pháp lý của AI, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa cho rằng việc xác định địa vị và trách nhiệm pháp lý của AI là hết sức quan trọng. Tuy nhiên, Dự thảo lại chưa xác định rõ ai là “chủ sở hữu” hay ai là “người chiếm hữu” AI giữa “người phát triển”, “người cung cấp”, “người triển khai” và “người sử dụng, vận hành”.
Đại biểu, đề nghị xem xét quy định cụ thể hơn về trách nhiệm pháp lý (hình sự, hành chính, dân sự) trong việc phát triển và sử dụng AI. Đặc biệt phải quy định trách nhiệm pháp lý của 3 nhóm chủ thể gồm bên triển khai hệ thống trí tuệ nhân tạo; nhà cung cấp hệ thống trí tuệ nhân tạo và nhà phát triển hệ thống trí tuệ nhân tạo.
Đại biểu đoàn Lạng Sơn nhấn mạnh, cùng với Luật
Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Luật Dữ liệu, Luật Công nghiệp công nghệ số,
Từ thực tiễn lập pháp trong nước, đề nghị Chính phủ chỉ đạo nghiên cứu, đề xuất xây dựng Điều ước quốc tế khu vực và toàn cầu về AI để Việt Nam tích cực tham gia xây dựng các nguyên tắc, định hình khung pháp lý về AI trong môi trường quốc tế. Từ đó, bảo vệ lợi ích quốc gia từ sớm, từ xa như yêu cầu của Nghị quyết số 59 về hội nhập quốc tế.
