Đại biểu Quốc hội: Người dân xin trả lại di sản cho Nhà nước vì khó khăn trong sửa chữa, cải tạo nhà ở

Thứ Năm 06/11/2025 11:39 (GMT+7)

Đại biểu Quốc hội dẫn chứng người dân có nhà trong khu vực di sản hưởng lợi từ di sản không nhiều, nhưng khi cần cấp phép xây dựng, sửa chữa cải tạo nhà rất khó khăn.

Ngày 6/11, Quốc hội thảo luận ở Tổ về: Dự án Luật Xây dựng (sửa đổi); Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản; Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường.

Liên quan đến dự án Luật Xây dựng (sửa đổi); Đại biểu Trần Việt Anh (Đoàn Hà Nội) cho biết, vấn đề cấp phép xây dựng là nỗi trăn trở của ông trong nhiều năm qua. Đặc biệt sau những lần tiếp xúc với cử tri tại các địa phương có di sản như xã Đường Lâm. 

Ông Anh chia sẻ, đó là địa điểm được các cử tri gửi gắm rất nhiều. Cụ thể, trong khu vực di sản liên quan đến cấp phép xây dựng. Nhất là các khu vực đô thị di sản có làng cổ, có khu vực di sản đô thị, phố cổ, khu vực di sản thiên nhiên nhưng có người dân sinh sống. 

Ông Anh nói: Người dân có tài sản, có nhà trong khu vực này rất khó khăn, hưởng lợi từ di sản không nhiều, nhưng trực tiếp khi cần cấp phép xây dựng, và sửa chữa cải tạo rất khó khăn. Ví như tại Đường Lâm đôi khi họ kiến nghị xin trả lại di sản cho Nhà nước.

Từ đó, theo ông Anh, về quần thể cư trú được xếp hạng là di sản. Trong di sản có nhiều khu vực nhưng khu vực có người dân sinh sống cần hết sức quan tâm vì họ tiếp tục sinh sống và sinh hoạt các công trình vẫn hỏng và cần cải tạo sửa chữa. Do đó, cần tìm điểm cân bằng giữa quản lý và bảo vệ di sản cho các thế hệ tương lai, nhưng cần có phát triển và cải tạo sửa chữa, cần thuận tiện cho người dân. 

Đối với nơi chính quyền địa phương quan tâm đôi khi lại quản lý quá chặt khiến người dân khó có thể cải tạo sửa chữa một cách thuận lợi. Nhưng có địa phương ít quan tâm và vận dụng cơ chế công trình nhà ở riêng lẻ dưới 7 tầng ở điểm dân cư nông thôn để không phải cấp phép xây dựng để tự ý xây dựng. Vô hình trung, người dân tự làm, và quá trình hậu kiểm ở mức người làm văn hoá hậu kiểm, còn người làm xây dựng thì không. Do đó cần phải tìm điểm cân bằng giữa quản lý và phát triển.

Ông Anh đề xuất một số giải pháp cụ thể để tìm điểm cân bằng. Đó là khu vực xếp hạng cần có quy hoạch. Đối với Luật xây dựng, chỉ cần quy hoạch chung là có thể miễn giấy phép xây dựng thì ở đây phải có quy hoạch chi tiết. Chi tiết ở tỷ lệ và có thể cấp phép được xây dựng. Hiện nay trong Luật xây dựng cũng chưa quy định rõ khu vực có người dân sinh sống trong khu di sản thì cần phải có quy định, hoặc phải định nghĩa rõ cho nội dung, nội hàm này. Tức là quần thể cư trú hay di sản đô thị trong khu vực di sản văn hóa. Sau đó chúng ta có thể quy định ở mức Nghị định, các chi tiết cụ thể để làm sao thuận lợi cho người dân với mục tiêu lớn nhất là tạo sự công bằng cho người dân có tài sản, có nhà trong khu vực di sản mà họ thường được hưởng lợi rất ít trong khu vực này để làm sao họ có thể sửa chữa khi công trình hư hỏng.

“Ví dụ như Ninh Bình, làng cổ Đường Lâm, hay khu vực Cổ Loa là những nơi có diện tích rất lớn khi được xếp hạng là khoảng 860 ha. Song có hàng ngàn hộ dân sinh sống trong đó, phải được cải tạo, sửa chữa. Ở Vịnh Hạ Long, Cát Bà bây giờ được mở rộng, rất nhiều người dân được sinh sống trong đó cũng phải cần tạo điều kiện cải tạo sửa chữa nhà cửa nhưng vẫn đảm bảo được giá trị toàn cầu nổi bật của khu di sản khi đã được công nhận là di sản thế giới”, ông Anh nói và cho hay như khu vực Thành nhà Hồ, hay Phong Nha - Kẻ Bàng. Khu vực Thành nhà Hồ có đến 5000 ha, trong phạm vi di sản chúng ta cũng phải tìm giải pháp làm thế nào để bảo vệ di sản, nhưng đồng thời cũng phải tạo điều kiện cho người dân xây dựng, cải tạo một cách thuận lợi.

“Chúng ta xác định mở rộng miễn giấy phép xây dựng thì phải có những điều kiện đi kèm. Khi miễn giấy phép xây dựng chúng ta phải có những quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật để có thể giám sát. Vì hiện nay luật xây dựng rất mở và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình đầu tư xây dựng nhưng đồng thời cũng phải tính đến có những khu vực đặc thù”, ông Anh kiến nghị.