Dải Gaza chờ tái thiết

Nhen nhóm hy vọng mới

Ngôi nhà 2 tầng của gia đình anh Zorob ở Dải Gaza đã bị trúng bom từ máy bay chiến đấu của Israel vào năm 2019, không để lại gì ngoài đống đổ nát và sự tuyệt vọng. 4 năm sau, gia đình 10 thành viên vẫn sống trong một túp lều rộng 20m2, được che bằng tấm nylon trong thời gian chờ đợi chuyển đến một nơi ở mới.

Một dự án nhà ở quy mô lớn - một phần trong nỗ lực đổi mới trị giá 500 triệu USD do Ai Cập tài trợ ở Gaza - đã khơi dậy hy vọng cho hàng trăm gia đình nghèo khó mất nhà cửa trong cuộc xung đột với Israel, như anh Zorobs.

Nhưng vài tuần trước khi các tòa nhà trắng sạch sẽ được hoàn thành, vẫn chưa có thông tin nào về việc những ai đủ điều kiện đến ở trong 1.400 căn hộ, hay thậm chí họ không biết cách làm thế nào để đăng ký một căn hộ. Như những người Hamas ở Gaza, Chính quyền Palestine được thế giới công nhận cũng đang tranh cãi xem ai sẽ là người sở hữu những căn hộ này.

Anh Mohammed Zorob – một công dân Gaza - cho rằng, không ai quan tâm và đổ lỗi cho cả hai bên về sự chậm trễ. “Họ đang ngồi dưới máy điều hòa với con cái và không quan tâm đến chúng tôi” - anh Mohammed Zorob nói.

Theo Bộ Nhà ở Gaza, những người như anh Zorob nằm trong số khoảng 2.000 gia đình (tương đương khoảng 12.000 người) có nhà cửa bị phá hủy trong các cuộc giao tranh với Israel trong những năm gần đây. Ngoài ra, còn 90.000 người sống trong những ngôi nhà bị hư hỏng chưa được sửa chữa.

Nền kinh tế của Gaza bị suy yếu do lệnh phong tỏa của Israel - Ai Cập, sự cô lập quốc tế của Hamas và sự thiếu kinh phí từ cộng đồng quốc tế, tất cả cộng lại đã trở thành vật cản đối với nỗ lực tái thiết. Nhưng ẩn sau tất cả những vấn đề này là sự cạnh tranh đang diễn ra giữa người Hamas và Chính quyền Palestine.

Năm 2007, Hamas - một nhóm chiến binh Hồi giáo phản đối sự tồn tại của Israel, đã giành quyền kiểm soát Dải Gaza từ tay chính quyền Palestine. Israel coi Hamas là một nhóm khủng bố và ngay lập tức áp đặt lệnh phong tỏa với Ai Cập và coi đây là biện pháp nhằm ngăn chặn Hamas vũ trang. Việc đóng cửa đã tàn phá nền kinh tế của Gaza và góp phần gây ra 4 cuộc chiến tranh và nhiều đợt bạo lực nhỏ hơn. Những nỗ lực hòa giải nhiều lần của Hamas và Palestine đã thất bại.

Hai quan chức cấp cao của Ai Cập xác nhận, chính phủ Cairo đang hợp tác với các phe phái đối nghịch của Palestine trong dự án này. Họ cho biết, Ai Cập đã kêu gọi các bên thành lập một ủy ban chung để giám sát việc phân bổ nhà ở, nhưng đạt được rất ít tiến triển.

“Thật không may, mỗi bên đều muốn kiểm soát quá trình này” - một quan chức cho biết, đồng thời lưu ý rằng, vấn đề này đã được đưa ra thảo luận trong chuyến thăm Ai Cập gần đây của Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas. Theo vị quan chức, đây không phải là dự án dành cho Hamas hay Fatah mà dành cho người dân Palestine.

Ông Jawad al-Agha - Thứ trưởng Bộ Nhà ở trong chính phủ do Hamas lãnh đạo ở Gaza - nói rằng, văn phòng của ông đã đệ trình đề xuất tới Ai Cập về cách phân bổ các căn hộ. Tuy nhiên, ông không đưa ra thông tin chi tiết và cho biết, chưa có quyết định nào được đưa ra trong khi chờ cuộc họp giữa các bên.

Vẫn còn trở ngại

Sự bế tắc đã khiến hàng nghìn gia đình rơi vào tình trạng lấp lửng. Hầu hết các gia đình đã chờ đợi gần 10 năm sau khi mất nhà cửa trong cuộc chiến kéo dài 50 ngày giữa Israel và Hamas vào năm 2014.

Ngôi nhà của gia đình anh Zorob đã bị tấn công trong trận chiến năm 2019 giữa Israel và nhóm chiến binh Hồi giáo Jihad. Một lúc trước cuộc không kích, Israel đã gọi điện cho gia đình và ra lệnh cho họ sơ tán. Không ai bị thương nhưng ngôi nhà đã bị phá hủy. Gia đình cho biết, họ không có mối liên hệ gì với bất kỳ nhóm chiến binh nào và không biết tại sao nhà của họ lại bị nhắm tới.

Anh Mohammed Zorob cho biết, anh đã mất 5 năm để xây dựng 1 căn hộ trên tầng 2 của tòa nhà. “Hãy tưởng tượng bạn dành 5 năm cuộc đời để xây dựng ngôi nhà của mình và trong chớp mắt, ngôi nhà đã bị nhắm mục tiêu” – anh Zorob bày tỏ nỗi buồn.

Theo ông Moneer - cha của Mohammed Zorob, điều kiện trong ngôi nhà tạm xiêu vẹo của họ là không thể chịu đựng được. Tình trạng nóng, ẩm, mùa đông thì nước rỉ vào nhà. Ngôi nhà một phòng với bếp chật chội rất khó xoay xở.

Ông Ibrahim Abrash - cựu Bộ trưởng Nội các và nhà văn chính trị - cho biết, cuộc giao tranh đang diễn ra giữa Chính quyền Palestine và Hamas vẫn là trở ngại lớn cho việc tái thiết Gaza.

Anh Hazem Isleem - một người cha 42 tuổi của 7 đứa con - một là nhân viên bảo vệ tại Bệnh viện Shifa ở thành phố Gaza - cho biết, anh có trải nghiệm đau lòng khi chứng kiến gia đình mình đi qua cánh cổng bệnh viện. Cô con gái 11 tuổi của anh bị mất một chân trong cuộc xung đột năm 2021, chiến tranh cũng đã phá hủy ngôi nhà duy nhất của anh. Gia đình hiện đang sống trong một căn hộ đi thuê mà anh hầu như không đủ khả năng chi trả.

“Khi có thông tin về những đơn vị nhà ở mới này, tôi đã nuôi hy vọng, nhưng hy vọng đó đang biến thành tuyệt vọng” - anh Isleem nói và cho biết.

Dự án nhà ở tại Gaza đánh dấu một cơ sở hạ tầng đầu tiên do Ai Cập tài trợ tại vùng đất này sau một loạt dự án do các nước Ả Rập tài trợ nhằm giảm bớt tình trạng khủng hoảng nhà ở. Ai Cập - quốc gia thường làm trung gian hòa giải giữa Israel và Hamas cũng như giữa các phe phái đối nghịch của Palestine - đã công bố viện trợ sau cuộc chiến kéo dài 8 ngày vào năm 2021.