'Đại phẫu' phố đi bộ

Khu vực phố đi bộ Hồ Gươm từng giống như nơi diễn ra hội chợ trong những ngày cuối tuần. Nhiều người dân sống ở đây cho biết, kể từ ngày 1/9/2016, khi khu vực đi bộ Hồ Gươm đi vào hoạt động, cư dân rất phấn khích. Nhưng rồi theo thời gian, không gian yên tĩnh biến mất, thay vào đó là sự hỗn độn suốt từ chiều hôm cho tới đêm khuya. Nhất là tiếng người hò la và tiếng ồn khó tả của những chiếc loa thùng kẹo kéo và âm thanh “vang dội” ở những điểm biểu diễn. Các dàn loa đua nhau mở hết công suất dẫn đến xung đột âm thanh khiến người già, trẻ con trong những căn nhà đinh tai nhức óc. Các cánh cửa đều đóng chặt nhưng vẫn không làm sao trốn được sự “tra tấn” âm thanh.

Chưa hết, có khi người ta còn tổ chức những cuộc chạy thể thao cả vài trăm người, rầm rập tiếng chân, ồn ào tiếng la hét vào lúc 3 giờ sáng - khoảng thời gian lẽ ra phải tĩnh lặng nhất.

Cũng khó có thể hình dung được khi cơ quan chức năng cho biết có tới 170 sự kiện được tổ chức tại phố đi bộ Hồ Gươm và phụ cận. Trong đó đáng kể nhất là 31 chương trình biểu diễn nghệ thuật; 33 sự kiện thể thao quy mô lớn... Tất cả các sự kiện này đều được cơ quan văn hóa cấp phép hoạt động.

Việc UBND quận Hoàn Kiếm và Sở Văn hóa Thể thao Hà Nội tiến hành rà soát, hạn chế các hoạt động tại khu vực này là rất cần thiết. Nhưng nhiều ý kiến cho rằng, cần hơn nữa phải là một cuộc “đại phẫu” đối với không gian văn hóa Hồ Gươm khi núp bóng phố đi bộ nhưng nó đã biến tướng.

Từ không gian đi bộ Hồ Gươm, tới nay Hà Nội đã có thêm nhiều tuyến phố đi bộ. Nó mở ra như một phong trào. Có phố đi bộ khi khai trương thì ầm ỹ, nhưng rồi chỉ một thời gian ngắn đã vắng ngơ vắng ngắt, giao thông thêm ùn tắc do nhiều đường bị chắn.

Phố đi bộ cần xuất phát từ nhu cầu thực tiễn của người dân và xu hướng văn minh, hài hòa giữa yếu tố thương mại với văn hóa cộng đồng tại đô thị. Quy hoạch phát triển tuyến phố đi bộ cần tính toán rất kỹ để phát huy giá trị lợi thế, tránh phát triển dàn trải. Việc này có thể dẫn đến tình trạng quận nào, huyện nào cũng đòi làm phố đi bộ.

Khi mở ra phố đi bộ thì nhiều lợi ích phải hy sinh, tạo áp lực lên giao thông vỗn dĩ đã quá tải. Do đó, nếu có quá nhiều phố đi bộ sẽ không đem lại lợi ích cho cộng đồng ở “vùng lõi” cũng như các khu vực lân cận.

Nói như kiến trúc sư Trần Huy Ánh (Hội Kiến trúc sư Hà Nội) thì việc biến một tuyến phố đi bộ trở thành mô hình hội chợ dẫn đến nguy cơ phá hủy sức hấp dẫn tự nhiên của nó. Nếu chỉ quan tâm đến mục đích kinh tế khi vận hành một tuyến phố đi bộ sẽ khiến mô hình này thất bại. Trong khi mục tiêu thành lập phố đi bộ không chỉ để kinh doanh tăng nguồn thu cho địa phương mà là nâng cao chất lượng đô thị và trả lại cho người dân phần không gian hàng ngày bị xe cộ xâm lấn.

Từ chuyện không gian văn hóa Hồ Gươm cho thấy đã đến lúc Hà Nội cần tiến hành một cuộc “đại phẫu” những khu vực có phố đi bộ. Cần phải xem nó đã biến tướng tới đâu, lợi ích đến đâu hay là ngược lại, người dân trong khu vực thấy thế nào. Nói tóm lại, phải xem những tuyến phố đi bộ có thực sự hoạt động hiệu quả hay không. Nếu không, cần mạnh dạn trả lại đường phố cho cộng đồng.

Với những quận/huyện cũng đang tính hình thành phố đi bộ thì cơ quan chức năng không thể dễ dãi cấp phép. Vì thực tế cho thấy có những phố đi bộ ở Hà Nội hiện đã trở nên vô duyên khi người dân không hưởng ứng.

Như đã nói, phố đi bộ là không gian dành cho cộng đồng, phải là điểm đến thú vị cho người dân và du khách. Nếu phố đi bộ sắp xếp tốt sẽ trở thành nơi phù hợp để khách bộ hành chiêm nghiệm những nét đặc trưng văn hóa, lịch sử. Phải là nơi để người dân được tản bộ đúng nghĩa thay vì phải giáp mặt với sự xô bồ.

Một đô thị cũng không cần quá nhiều phố đi bộ. Quan trọng hơn là phải làm cho nó trở thành một không gian văn hóa thú vị, thay vì bát nháo hoặc thất bại khi vắng ngơ vắng ngắt.