Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong trái tim những nhà làm phim miền Nam
Đại tướng Võ Nguyên Giáp phát biểu rất ngắn gọn, sắc sảo và đặt vào phim rất khớp. Dù là Đại tướng Tổng tư lệnh, ý kiến của ông không hề quan cách mà như tâm tình. Tôi trộm nghĩ, ông hiểu rõ bộ phim chân dung của chúng tôi cần gì.
Khoảng những năm 90 của thế kỷ trước, khi Đại tướng Võ
Nguyên Giáp nghỉ hết các vị trí lãnh đạo, chỉ làm công việc của nhà khoa học lịch
sử, có một quãng thời gian dài, ít thấy ông xuất hiện trên các phương tiện truyền
thông. Chính trong thời điểm đó, Đài Truyền hình TPHCM lại
Tôi
Đại tướng phát biểu về các vị tướng trong Nam đều rất ngắn gọn, sắc sảo và đặt vào phim rất khớp. Dù là Đại tướng Tổng tư lệnh, ý kiến của ông không hề quan cách mà như tâm tình. Tôi trộm nghĩ, ông hiểu rõ bộ phim chân dung của chúng tôi cần gì.
Sẵn có quan hệ sau vài lần làm phim như thế, đạo diễn Phạm
Khắc và tôi cùng nuôi ý định làm phim về Đại tướng. Biết rằng, làm về một nhân
cách vĩ đại như Đại tướng Võ Nguyên Giáp là khó, nhất là khi ông đã là nhân vật
của những bộ phim sử thi do các nhà điện ảnh tầm cỡ thực hiện. Lại cũng biết rằng,
trên đất Bắc, chung quanh ông có biết bao nhà làm phim chính luận
Rồi cơ duyên cũng đến. Tạo cơ hội
Bộ phim Ký ức Điện Biên ra đời không bao lâu, một hôm tôi nhận được thư Đại tướng. Lướt qua chữ viết tay ngoài phong bì, tôi hình dung mình sẽ nhận được một văn bản hành chính có đóng dấu và chữ ký của cấp trên. Nhưng không, tôi lại bị bất ngờ lần nữa. Đại tướng viết thư tay, tất cả là những dòng chữ tươi nguyên, chính xác và mạnh mẽ, lời thư thân mật như một người anh. Đặc biệt chữ ký của ông rất sắc cạnh:
“Hà Nội, ngày 10/5/1999
Thân gửi đồng chí Nguyễn Hồ
Giám đốc Hãng phim Truyền hình TP Hồ Chí Minh.
Tôi đã nhận được bộ phim tài liệu 10 tập Ký ức Điện Biên đồng
chí gửi tặng. Tôi nhiệt liệt hoan nghênh Hãng phim Truyền hình TP Hồ Chí Minh
đã xây dựng thành công bộ phim để chào mừng
Đây là một bộ phim hay, phản ánh sự thật lịch sử với ký ức trung thực của nhiều nhân chứng, với hình ảnh sinh động của những địa phương nổi tiếng, từ ATK Định Hoá đến những cảnh quan gợi cảm của Tây Bắc, của Điện Biên như ngày nay.
Với một đề tài lớn, trong hoàn cảnh dàn dựng khẩn trương, bộ phim không tránh khỏi một vài khiếm khuyết; khi có điều kiện ta sẽ bổ sung.
Xin gửi lời cám ơn chân thành đến đồng chí và nhờ đồng chí chuyển lời cám ơn của tôi đến Nghệ sĩ Nhân dân Phạm Khắc, đại biểu cựu chiến binh Cao Nguyên Dũng, các anh chị em hãng phim đã làm việc hết sức mình để bộ phim được hoàn thành và kịp phát hình trước ngày 7 tháng 5 lịch sử.
Bộ phim đã để lại cho đông đảo người xem một ấn tượng khá sâu, đặc biệt là về tấm lòng của một tập thể nghệ sĩ Nam bộ đối với một chiến dịch lịch sử vĩ đại diễn ra trên một địa phương của miền Tây Bắc xa xôi, với sự phối hợp của quân và dân cả nước, trong đó có quân và dân Nam bộ.
Một lần nữa, cám ơn các đồng chí và khen ngợi sáng kiến rất độc đáo của các đồng chí.
Với những lời chúc tốt đẹp nhất, gửi đến các đồng chí lời chào thân ái.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp”.
Sau bộ phim "Ký ức Điện Biên", chúng tôi có thêm tự tin để xin phép được làm chân dung Đại tướng - một công việc mà chúng tôi tự biết là quá sức mình. Đại tá Hoàng Minh Phương vẫn là người viết kịch bản và hướng dẫn thực hiện. Nói thật, nếu ông không gánh vác công việc này thì chúng tôi sẽ gặp nhiều khó khăn, lúng túng. Nhà văn Hà Đình Cẩn sát cánh cùng chúng tôi với tư cách là người viết lời bình. Trong quá trình quay phim, đạo diễn Nguyễn Đăng Cầu khi đang làm phim về môi trường vùng cát trắng Quảng Trị, biết thông tin Đại tướng sẽ về thăm quê Quảng Bình. Không ngại đang bị đau cột sống, Nguyễn Đăng Cầu vẫn tháp tùng chuyến đi ấy của Đại tướng và làm bộ phim ngắn rất cảm động. Đầu phim và cuối phim là cảnh Đại tướng bước xuống xe lửa để về quê và sau đó lại bước lên xe lửa để trở ra Hà Nội. Lấy nhan đề “Trở lại cố hương” tôi chạnh nghĩ tới truyện ngắn "Cố hương" của Lỗ Tấn với câu kết nổi tiếng: “Vốn dĩ trên đời này làm gì có đường, người ta đi mãi thì thành đường thôi”. Đại tướng chính là người tiếp tục sự nghiệp ông cha ta đánh giặc, đã mở ra con đường mới nhất cho nghệ thuật chiến tranh nhân dân Việt Nam.
Xong bộ phim "Đại tướng Võ Nguyên Giáp" 6 tập, 20 phút mỗi tập, TFS cử đạo diễn Cao Nguyên Dũng ra trình chiếu cho Đại tướng xem. Đạo diễn Cao Nguyên Dũng tiếp thu và báo cáo lại, đại ý, ý kiến của Đại tướng: Phim là của nghệ sĩ sáng tác, người xem sẽ phán quyết hay dở. Tôi xem phim để phát hiện giúp các đồng chí những chỗ sai sót về lịch sử. Bộ phim này cơ bản không sai sót gì.
Phim vẽ chân dung Đại tướng mà ông không khen chê, dù là một lời. Ông tôn trọng nghệ sĩ sáng tác và tôn trọng người xem. Điều này không phải người lãnh đạo nào cũng có. Nói chuyện về cách ứng xử của Đại tướng với bộ phim, đạo diễn Cao Nguyên Dũng cảm động nghẹn lời.
Bộ phim "Đại tướng Võ Nguyên Giáp" được phát nhiều lần trên sóng nhiều đài truyền hình trong Nam rồi phát hành băng, đĩa trong thời gian dài như phim "Ký ức Điện Biên" trước đó.
Phát sóng ít lâu, TFS nhận được bức thư viết tay dài 7 trang của cựu chiến binh Trần Nhật Độ - nguyên Chính uỷ Binh chủng Đặc công, nguyên Trưởng bộ môn Đường lối quân sự thuộc Học viện Quân sự cấp cao, nay là Học viện Quốc phòng. Bức thư ca ngợi Đại tướng Tổng tư lệnh. Bức thư cũng nêu rõ quan điểm của ông với bộ phim, nếu như chỉ nói về Đại tướng mà không nói rõ là Đại tướng Tổng tư lệnh, cũng như nếu chỉ kết thúc sự nghiệp của ông bằng trận Điện Biên Phủ thì hoàn toàn chưa đủ.
Phần phụ chú của bức thư có đoạn:“Bức thư chưa kịp gửi thì đọc được nội dung 6 tập của bộ phim và được anh Minh Long cho biết người viết kịch bản là anh Hoàng Minh Phương, người bạn chiến đấu mà tôi có quen biết. (Nên) bức thư thành ra thừa. Song đã trót bỏ công viết ra, xin cứ gửi các anh tham khảo, coi như đó là sự hưởng ứng của quần chúng, của một cựu chiến binh tâm huyết”.
Bức thư của Đại tá Trần Nhật Độ tôi vẫn lưu giữ, coi như một phản hồi quí giá dành cho bộ phim về Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
Đối với riêng tôi, bất ngờ vẫn chưa hết. Nhiều năm sau, trước khi Đại tướng phải nằm viện, tôi thường xuyên nhận được thiệp chúc Tết của ông. Lối ứng xử khiêm nhường, nhân hậu đó đọng mãi trong ký ức tôi và đã làm trái tim tôi thổn thức.
(Nhân kỷ niệm ngày Đại tướng Võ Nguyên Giáp qua đời 4/10/2013 - 4/10/2025)
