Đảm bảo lưới an sinh cho người cao tuổi không có lương hưu

Phóng viên đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Duy Cường, Vụ Phó Vụ Bảo hiểm xã hội (Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội – LĐTB&XH) xung quanh vấn đề này.

Thưa ông, xin ông cho biết những điểm mới về trợ cấp hưu trí xã hội được quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi năm 2024, sẽ có hiệu lực từ 1/7/2025?

Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi năm 2024 bổ sung quy định về trợ cấp hưu trí. Đây là loại hình BHXH do ngân sách Nhà nước đảm bảo, được xây dựng trên cơ sở kế thừa và phát triển một phần từ quy định về trợ cấp xã hội hằng tháng đối với người cao tuổi.

Cụ thể, công dân Việt Nam từ đủ 75 tuổi không hưởng lương hưu hoặc trợ cấp BHXH hằng tháng; công dân Việt Nam từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi thuộc hộ nghèo, cận nghèo và đáp ứng đủ điều kiện thì được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Hiện đang quy định người cao tuổi từ 80 tuổi trở lên và từ 75 tuổi đến 80 tuổi thuộc hộ nghèo, cận nghèo được hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng.

Mức trợ cấp hưu trí xã hội hàng tháng do Chính phủ quy định, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách Nhà nước từng thời kỳ. Thông thường, định kỳ 3 năm, Chính phủ thực hiện rà soát, xem xét việc điều chỉnh mức trợ cấp hưu trí xã hội một lần….

Khi thuộc diện đối tượng được hưởng trợ cấp hưu trí sẽ được hưởng những chính sách hỗ trợ như thế nào thưa ông?.

Người dân khi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội được ngân sách Nhà nước đóng bảo hiểm y tế. Lúc qua đời, tổ chức, cá nhân lo mai táng được nhận hỗ trợ chi phí mai táng theo quy định của pháp luật về người cao tuổi.

Luật cũng giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội trên cơ sở đề nghị của Chính phủ phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách Nhà nước từng thời kỳ.

Hiện có khoảng 2 triệu người cao tuổi từ 80 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp xã hội theo Luật Người cao tuổi. Khi Luật BHXH sửa đổi năm 2024 có hiệu lực, thì sẽ chuyển sang tên gọi mới là trợ cấp hưu trí xã hội. Theo ước tính của Bộ LĐTB&XH, sẽ có thêm 1,2 triệu người cao tuổi được hưởng lợi từ chính sách lương hưu mới này.

Cùng với trợ cấp hưu trí xã hội, Luật BHXH sửa đổi lần này cũng quy định trợ cấp tháng dành cho người đến tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ năm đóng BHXH. Vậy điều kiện cụ thể hưởng trợ cấp tháng này là như thế nào, thưa ông?

Luật BHXH 2024 quy định, công dân Việt Nam đủ tuổi nghỉ hưu, nhưng không đủ thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu (15 năm) và chưa đủ điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (70-75 tuổi), nếu không hưởng BHXH một lần và không bảo lưu, mà có yêu cầu, thì được hưởng trợ cấp hằng tháng từ chính khoản đóng của mình.

Thời gian hưởng, mức hưởng trợ cấp hằng tháng được xác định căn cứ vào thời gian đóng, căn cứ đóng BHXH của người lao động. Mức trợ cấp hằng tháng thấp nhất bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội (quy định hiện này là 500.000 đồng).

Trường hợp tổng số tiền tính theo thời gian đóng, căn cứ đóng BHXH của người lao động cao hơn số tiền tính mức trợ cấp hằng tháng bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội tại thời điểm giải quyết hưởng thì người lao động được tính để hưởng trợ cấp hằng tháng với mức cao hơn.

Trường hợp tổng số tiền tính theo thời gian đóng, căn cứ đóng BHXH không đủ để người lao động hưởng trợ cấp hằng tháng cho đến khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, nếu người lao động có nguyện vọng thì được đóng một lần cho phần còn thiếu để hưởng cho đến khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (75 tuổi).

Mức trợ cấp hằng tháng sẽ được điều chỉnh khi Chính phủ thực hiện điều chỉnh lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng. Bộ LĐTBXH và các bên liên quan đang xây dựng cụ thể công thức tính về hưởng trợ cấp tháng.

Trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng, người lao động được ngân sách Nhà nước đóng BHYT. Khi chết thân nhân được hưởng trợ cấp một lần cho những tháng chưa nhận và được hưởng trợ cấp mai táng nếu đủ điều kiện theo quy định.

Xin trân trọng cám ơn ông!