Đề cao trách nhiệm giải trình

Ngày 23/9, tại phiên họp pháp luật chuyên đề tháng 9, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Kế hoạch giám sát chi tiết và đề cương các báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội về “Việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19; việc thực hiện chính sách, pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng”.

Đoàn giám sát dự kiến giám sát trực tiếp tại 14 bộ, ngành, và 12 địa phương. Cụ thể, các Bộ, ngành gồm: Tài chính, Kế hoạch- Đầu tư, Y tế, Nội vụ, Lao động-Thương binh và Xã hội, Quốc phòng, Công an, Giáo dục và Đào tạo, Thông tin-Truyền thông, Văn hóa-Thể thao-Du lịch, Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, Bảo hiểm xã hội Việt Nam.

12 tỉnh, thành phố gồm: Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Hưng Yên, Quảng Ninh, Yên Bái, Nghệ An, Huế (hoặc Đà Nẵng), Kon Tum, Phú Yên, An Giang (hoặc Đồng Tháp), Cần Thơ, Tây Ninh (hoặc Bà Rịa-Vũng tàu).

Theo Tổng thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường, trong bối cảnh vụ Việt Á đang có tác động rất lớn, do đó cần tập trung giám sát các nguồn lực, việc huy động nguồn lực chống dịch ở cả trong và ngoài nước. Theo đó, cần có các tổ đi sâu đi sát để nắm thông tin về việc huy động nguồn lực ở nhiều nơi. “Như vừa rồi các tổ giám sát về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đi địa phương cũng có rất nhiều vấn đề, đi mấy đợt mới ra được chứ đi thoảng qua thì không hiệu quả. Nên chăng thành lập các tổ như vậy, còn lãnh đạo đến chỉ để kết luận thôi. Tránh nghe một chiều báo cáo mà không có thông tin nhiều chiều”-ông Cường cho hay.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, nói đến giám sát của Quốc hội cuối cùng là nói đến trách nhiệm giải trình. Trách nhiệm giải trình đây được hiểu là đối tượng được giám sát đã thực hiện đúng chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước chưa?.

“Mặt nào tốt, mặt nào tồn tại yếu kém, và trách nhiệm của anh thế nào?, trách nhiệm ở đây là trách nhiệm chính trị, trách nhiệm theo quy định pháp luật, trách nhiệm hành chính. Kể cả sai phạm thì có đề xuất cơ quan khác biện pháp xử lý”- Chủ tịch Quốc hội nói và yêu cầu giám sát tối cao của Quốc hội phải đề cao trách nhiệm giải trình, Quốc hội sẽ kết luận bằng nghị quyết sau giám sát, để cơ quan hành pháp giải tỏa hết trách nhiệm giải trình, giám sát không làm thay cơ quan điều tra, thanh tra, kiểm toán.

Theo Chủ tịch Quốc hội thì đoàn giám sát không nên đi sâu vào kiểm đếm các con số mà tận dụng kết quả của cơ quan thanh tra, kiểm toán để xem những vấn đề gi cần làm rõ thêm, sâu hơn.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, trong huy động các nguồn lực trong nước và ngoài nước thì tập trung vào các vấn đề trong nước. Ở trong nước, thì vấn đề test, kit các cơ quan kiểm toán, thanh tra đã làm rồi do đó trong giám sát nên tập trung vào vấn đề vaccine qua cơ chế covax, việc phân phối sử dụng, mua như thế nào? có đúng không? phân phối sử dụng ra sao?.

Theo Chủ tịch Quốc hội, cần đi sâu hơn rồi đánh giá vaccine, vật tư y tế trong nước quản lý và sử dụng thế nào?.Việc tự lực, tự cường trong công tác phòng chống dịch rất quan trọng, chúng ta phải xem thực hiện đến đâu. Nhất là đây là vấn đề mà Kiểm toán Nhà nước và Thanh tra chưa làm rõ. Vì thế trong giám sát làm sao để tránh chồng chéo, trùng lắp. Như thế sẽ tránh được lãng phí nguồn lực và không cần thiết.

Bên cạnh đó cần xem xét việc quản lý, sử dụng nguồn lực Nhà nước, ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương, ngân sách dự phòng.“Trọng tâm là huy động sử dụng nguồn lực Nhà nước. Do đó cần nghiên cứu xem trọng tâm, trọng điểm của giám sát”-Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, xem xét việc tổ chức y tế xã, phường, các CDC như thế nào? phải theo tinh thần của Ngị quyết 19. Có ý kiến, phường nào có cơ sở khám chữa bệnh của Trung ương hay quận rồi thì không nhất thiết có trung tâm y tế xã, phường. Vì thế chúng ta cần đi sâu vào theo tinh thần sắp xếp của Nghị quyết 19. Chính sách, chế độ, bố trí nguồn lực triển khai thế nào? chứ hiện đang chậm vô cùng. Hiện nay tổ chức y tế phường, xã thế nào gắn với mô hình bác sĩ gia đình như thế nào? còn y té dự phòng rủi ro nhất là địa phương không đủ bố trí vốn cho y tế dư phòng. Ngân sách y tế phải dành ít nhất dành 30% cho y tế dự phòng mà coi thường, không quan tâm. Từ đó thấy hiện nay gói của Nghị quyết 43 để tăng cường cho y tế dự phòng có phải do không có nhu cầu, hay không quan tâm, bố trí? hay không chuẩn bị đầu tư kỹ. Qua giám sát phải trả lời rõ những vấn đề rằng tới đây đầu tư cho y tế cơ sở dự phòng thế nào. Các trung tâm CDC sắp xếp theo nghị quyết 19 ra sao. Trước đây có địa phương có hơn 10 trung tâm tầm soát bệnh dịch bệnh, kể cả thú y thì giờ sắp xếp sáp nhập ra sao.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, kiểm tra việc sử dụng Quỹ khám chữa bệnh ra sao, lấy Quỹ khám chữa bệnh làm y tế dự phòng là không đúng. Kiểm toán vào là ra ngay. Cứ thấy kết dư là chi cho y tế dự phòng là không đúng vì đã dùng hết ngân sách đâu. Do đó cần phân tích, đánh giá rủi ro trong từng lĩnh vực để đánh giá chính sách trong thực hiện gắn với giải trình chứ không rải đều. Tránh việc hết thanh tra nơi này, thanh tra nơi kia, rồi lại đến giám sát. "Phải điều hoà, tránh chồng chéo với các cơ quan thanh tra, kiểm tra khác"- Chủ tịch Quốc hội lưu ý.