Để nhân viên y tế được tận tâm vì người bệnh
Vụ việc đối tượng dùng dao tấn công nhân viên y tế và người nhà bệnh nhân tại Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An khiến bảy người bị thương đã gây chấn động dư luận. Hơn bao giờ hết, việc bảo đảm an toàn cho nhân viên y tế đang trở thành yêu cầu cấp bách – để họ có thể yên tâm thực hiện sứ mệnh thiêng liêng của mình.
Khi người chữa bệnh thành nạn nhân
Buổi sáng 23/10 vừa qua, không khí tại Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An bỗng trở nên hỗn loạn khi một nam thanh niên sử dụng hung khí tấn công người nhà bệnh nhân và nhân viên y tế. Chỉ trong một thời gian ngắn ngủi, bảy người bị thương, trong đó có ba nhân viên y tế, hai trẻ sơ sinh và hai người nhà bệnh nhân. Tiếng kêu cứu, tiếng chân chạy vang lên giữa hành lang bệnh viện – nơi vốn được xem là chốn an toàn và nhân văn nhất.
Theo thông tin từ Công an tỉnh Nghệ An, đối tượng gây án là Bàn Văn Vỹ, 29 tuổi, trú tại Bắc Ninh, về Nghệ An chăm vợ sinh đôi. Khi một trong hai trẻ có biểu hiện sức khỏe yếu, Vỹ hoang mang, nghi ngờ con mình bị tráo đổi. Trong cơn mất kiểm soát, hắn đã gây ra thảm cảnh khiến cả bệnh viện rúng động. Những nhân viên y tế đang chăm sóc người bệnh bỗng trở thành nạn nhân trong chính nơi làm việc của mình.
Trước tình huống nguy cấp, các điều dưỡng thuộc khoa Sơ sinh đã không kịp nghĩ đến an nguy của bản thân. Họ lao tới, bảo vệ các bé sơ sinh khỏi nguy hiểm, đồng thời tìm cách khống chế đối tượng, bảo vệ người nhà bệnh nhân. Hành động dũng cảm ấy được Bộ Y tế ghi nhận, trao bằng khen cho tập thể và bốn cá nhân vì “đặt sinh mạng bệnh nhân lên trên sự an nguy của mình”.
Tuy nhiên, đằng sau sự quả cảm ấy là một thực tế, đây không phải một vụ việc đơn lẻ mà là hành vi mang tính hệ thống, đã diễn ra trong nhiều năm qua, bằng nhiều phương thức.
Trước đó, ngày 22/6, tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa, một thanh niên đến bệnh viện để cấp cứu. Trong khi bệnh viện đang giải quyết thủ tục để chuyển viện theo yêu cầu thì chính người thanh niên này lại bất ngờ xông đến hành hung một nhân viên điều dưỡng.
Vào tháng 4, một nhân viên Bệnh viện Đa khoa tỉnh Nam Định bất ngờ bị một nam thanh niên hành hung khi đang làm việc tại Khoa Hồi sức. Nam thanh niên này đã có hành động đấm liên tiếp vào vùng đầu và mặt của nhân viên y tế. Sau khi vụ việc xảy ra, lực lượng công an đã làm việc với những người có liên quan.
Theo thống kê từ Bộ Y tế, về những vụ mất an ninh, trật tự tại các cơ sở khám, chữa bệnh cho thấy, 70% bác sĩ là đối tượng bị tấn công chủ yếu và 15% là điều dưỡng. Có tới 90% số vụ việc xảy ra tại khuôn viên bệnh viện, trung tâm y tế, trong khi thầy thuốc đang cấp cứu, chăm sóc người bệnh (60%) và 30% số vụ việc xảy ra khi thầy thuốc đang giải thích về bệnh lý cho người bệnh, người nhà người bệnh. Các vụ hành hung nhân viên y tế chủ yếu xảy ra ở bệnh viện tuyến tỉnh (chiếm 60% số vụ việc), tiếp đến là bệnh viện tuyến Trung ương (chiếm 20%).
Bảo vệ nhân viên y tế – bảo vệ sự bình yên của bệnh viện
Bạo lực bệnh viện không chỉ là hành động cá nhân bột phát, mà là vấn đề xã hội phức tạp, bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân. Theo ông Hà Anh Đức, đặc thù ngành y khiến nhân viên y tế luôn phải chịu áp lực nặng nề. Mỗi ngày, có hàng triệu lượt người đến khám, đặc biệt ở các bệnh viện tuyến trung ương, con số có thể lên tới hàng chục nghìn người. Ở các khoa cấp cứu hay hồi sức – nơi sinh mạng bệnh nhân chỉ tính bằng phút – áp lực tâm lý đè nặng lên cả người bệnh lẫn bác sĩ. Khi cảm xúc vượt quá giới hạn, những hành động đáng tiếc có thể xảy ra.
PGS.TS Nguyễn Huy Nga - nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (nay là Cục Phòng bệnh), Bộ Y tế đánh giá: “Hiện tượng hành hung thầy thuốc đã diễn ra nhiều năm nay, với những vụ việc tương tự và lặp đi lặp lại. Rõ ràng, đây không chỉ là hành vi đe dọa tính mạng và sức khỏe người thầy thuốc, mà còn là sự thách thức lương tri, thách thức pháp luật vì nghề thầy thuốc là nghề cứu người. Dù bất cứ vì nguyên nhân gì thì việc tấn công bác sĩ trong lúc họ đang nỗ lực cứu chữa người bệnh là hành vi coi thường mạng sống người khác, đi ngược lại với truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc. Tôi cho rằng đây là những hành vi vi phạm rất nghiêm trọng đến công việc, quyền hành nghề của người thầy thuốc và cũng là những hành vi vi phạm pháp luật rất nghiêm trọng”.
Trong khi đó, TS.BS Lê Văn Cường, Đại biểu Quốc hội, Giám đốc Sở Y tế Thanh Hóa cho rằng, các hành vi bạo lực trong bệnh viện là “bề nổi của tảng băng chìm” cho thấy sự thiếu kiên nhẫn, thiếu hiểu biết về quy trình cấp cứu và, sâu xa hơn, là khoảng cách trong truyền thông giữa thầy thuốc và người bệnh.
Từ năm 2014, Bộ Y tế và Bộ Công an đã ký quy chế phối hợp nhằm bảo đảm an ninh, trật tự tại các cơ sở khám chữa bệnh. Nhiều bệnh viện lớn đã có lực lượng bảo vệ chuyên trách, hệ thống camera giám sát, nút báo động khẩn cấp, nhưng ở không ít nơi – đặc biệt tuyến tỉnh, tuyến huyện – việc này vẫn còn hạn chế. Nhân viên bảo vệ mỏng, hạ tầng chưa được đầu tư đúng mức, trong khi áp lực công việc khiến nhân viên y tế ít có thời gian trao đổi, giải thích cho người nhà bệnh nhân.
Theo các chuyên gia, giải pháp cần thực hiện song song ở hai cấp độ. Trước mắt, mỗi bệnh viện cần siết chặt an ninh nội viện, quy định khu vực hạn chế ra vào, bố trí bảo vệ trực 24/24 giờ và phối hợp chặt chẽ với công an địa phương để xử lý kịp thời khi có dấu hiệu bất ổn. Đồng thời, nhân viên y tế cần được tập huấn kỹ năng giao tiếp, ứng xử và quản lý cảm xúc trong môi trường căng thẳng, tránh để những hiểu lầm nhỏ trở thành xung đột lớn.
Về lâu dài, cần coi an toàn bệnh viện là một cấu phần của chất lượng y tế – nghĩa là không chỉ bảo đảm trang thiết bị, thuốc men, mà còn phải bảo đảm an toàn thân thể và tinh thần cho người hành nghề. Một môi trường y tế an toàn sẽ giúp bác sĩ yên tâm làm việc, người bệnh yên tâm điều trị, và toàn xã hội thêm tin tưởng vào hệ thống y tế.
