Đề phòng bệnh võng mạc đái tháo đường

TS Vương Ánh Dương - Phó Cục trưởng Cục Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết, đái tháo đường là một trong những bệnh không lây nhiễm phổ biến trên thế giới.

Năm 2021, theo báo cáo của Hiệp hội đái tháo đường thế giới (IDF Diabetes Atlas), tỷ lệ bệnh đái tháo đường ở người lớn đã tăng gấp 3 lần so với năm 2000, từ 151 triệu người lên 537 triệu người (chiếm 10,5% dân số thế giới).

Tại Việt Nam trong vòng 10 năm qua, bệnh đái tháo đường đã có mức gia tăng nhanh (từ 2,7% dân số năm 2002, lên 5,4% năm 2012, 7,06% năm 2021 trong độ tuổi điều tra 18-69), với gần 4,5 triệu người mắc bệnh.

Đái tháo đường là một nhóm các bệnh lý chuyển hóa đặc trưng bởi tăng glucose máu. Tăng glucose máu mạn tính trong đái tháo đường sẽ gây tổn thương nhiều cơ quan, đặc biệt là mắt, thận, thần kinh, tim và mạch máu. Người ta thấy rằng cứ 10 ca đái tháo đường thì đã có 6 ca biến chứng tại mắt, đặc biệt là bệnh võng mạc do đái tháo đường khoảng từ 20% - 35% người mắc đái tháo đường, đây là nguyên nhân gây bệnh lý bán phần sau phổ biến nhất hiện nay.

Bệnh võng mạc đái tháo đường là biến chứng của bệnh đái tháo đường, một trong những nguyên nhân hàng đầu gây giảm thị lực và mù lòa trên thế giới. Bệnh diễn ra âm thầm, đa số người bệnh mắc bệnh võng mạc đái tháo đường thường không biết cho đến khi tiến triển nặng, không thể hồi phục ngay cả được điều trị.

Tổn thương võng mạc do đái tháo đường biểu hiện rất đa dạng như: Tăng sinh mạch máu võng mạc, phù hoàng điểm, xuất huyết, xuất tiết, bong võng mạc... Những tổn thương này sẽ gây suy giảm thị lực hoặc mù lòa không hồi phục, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống của bệnh nhân, gia tăng gánh nặng kinh tế cho bản thân người bệnh, gia đình và xã hội. Hậu quả của tình trạng này là gần 2 triệu bệnh nhân đái tháo đường ở Việt Nam đang có nguy cơ mất thị lực.

Theo các chuyên gia, khám mắt hàng năm có thể xác định sớm bệnh võng mạc tiểu đường, từ đó điều trị kịp thời để ngăn ngừa mất thị lực và nguy cơ bị mù. Tuy nhiên, khoảng 1/2 số người mắc bệnh tiểu đường đã không đi khám mắt thường xuyên. Độ nhạy của soi đáy mắt trong việc sàng lọc để xác định bệnh võng mạc tiểu đường tăng lên khi bác sĩ được đào tạo và có kinh nghiệm trong việc khám mắt, nằm trong khoảng từ 50 - 100%. Các đánh giá kinh tế chỉ ra rằng, việc tầm soát bệnh võng mạc tiểu đường có chi phí thấp hơn chi phí cho 1 năm điều trị mù lòa của một người.

Tầm soát bệnh võng mạc tiểu đường vừa hiệu quả để ngăn ngừa mù lòa, vừa tiết kiệm chi phí. Nỗ lực phòng ngừa này đòi hỏi cải tiến sàng lọc, phát hiện kịp thời và bắt đầu chăm sóc sức khỏe. Để bắt đầu điều trị, tất cả những người mắc bệnh tiểu đường (trừ những người bị tiểu đường loại 1 dưới 5 năm) phải được khám mắt hàng năm bởi chuyên gia đã được đào tạo thực hiện và phải được chuyển tuyến để điều trị thích hợp.