Đề xuất Thanh tra Chính phủ kiểm soát tài sản từ Giám đốc Sở trở lên

Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XIV. (Ảnh: quochoi.vn).

Do vậy, báo cáo giải trình Luật phòng chống tham nhũng (sửa đổi) ngày 31/5 tại Quốc hội, Chính phủ kiến nghị, trong dự thảo Luật phòng chống tham nhũng (sửa đổi) cần phải có giải pháp để khắc phục những bất cập trên.

Mở rộng đối tượng kê khai

Một điểm mới, theo Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái, việc mở rộng đối tượng có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập đối với mọi cán bộ, công chức và với viên chức giữ chức vụ tương đương Phó trưởng phòng trở lên khi lần đầu được tuyển dụng, bổ nhiệm vào làm việc tại cơ quan, tổ chức, đơn vị trong khu vực công là một bước đi cần thiết để hình thành đồng bộ hệ thống dữ liệu quốc gia về bản kê khai.

Hơn nữa, việc mở rộng đối tượng như trên sẽ giúp kiểm soát có hiệu quả những biến động về tài sản, thu nhập của đối tượng thuộc diện phải kê khai hằng năm.

Cũng theo Tổng Thanh tra Chính phủ, để đảm bảo tính khả thi của quy định theo phương án từng bước mở rộng đối tượng có nghĩa vụ kê khai, dự thảo Luật đã có những sửa đổi, bổ sung căn bản về kê khai và kiểm soát tài sản, thu nhập như quy định mới về phương thức kê khai hay xây dựng Cơ sở dữ liệu về kiểm soát tài sản, thu nhập cũng như cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập và căn cứ xác minh tài sản, thu nhập và xử lý tài sản, thu nhập kê khai không trung thực hoặc tăng thêm mà không giải trình được một cách hợp lý về nguồn gốc...

Bên cạnh đó, dự thảo Luật đã được chỉnh lý theo hướng không tách riêng quy định về cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập của nhóm đối tượng thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý và người có nghĩa vụ kê khai khác trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị của Đảng mà quy định chung như đối với cán bộ, công chức trong cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc hệ thống chính trị.

Ngoài ra, để khắc phục những hạn chế, bất cập qua 10 năm thực hiện Luật Phòng chống tham nhũng, Chính phủ đề xuất Thanh tra Chính phủ kiểm soát tài sản, thu nhập của người giữ chức vụ từ Giám đốc Sở và tương đương trở lên, người có nghĩa vụ kê khai thuộc thẩm quyền quản lý của mình. Trong khi, Thanh tra tỉnh kiểm soát tài sản, thu nhập của người có nghĩa vụ kê khai công tác tại cơ quan, tổ chức, đơn vị cấp tỉnh, huyện, xã...

"Chính phủ đã quy định về hình thức kê khai phù hợp với mục đích quản lý và sử dụng bản kê khai tài sản, thu nhập, bao gồm: Kê khai lần đầu và kê khai phục vụ cho công tác cán bộ, kê khai hằng năm và kê khai bổ sung phục vụ cho việc kiểm soát tài sản, thu nhập," Tổng Thanh tra Chính phủ cho hay.

Có thể xử lý hình sự nếu kê khai không minh bạch

Liện quan đến vấn đề phòng, chống tham nhũng, nhiều ý kiến của đại biểu Quốc hội đề nghị bổ sung các quy định chi tiết về thu hồi, chế tài xử lý đối với tài sản không chứng minh được nguồn gốc hợp pháp như nghiên cứu thêm các biện pháp thu hồi tài sản không chứng minh được nguồn gốc hợp pháp thông qua thủ tục dân sự hoặc quy định thủ tục tư pháp một cách công khai và chặt chẽ.

Tổng Thanh tra Chính phủ cho biết, có ý kiến cho rằng cơ chế thu hồi tài sản không chứng minh được nguồn gốc hợp pháp thông qua xác định hành vi trốn thuế đã được quy định trong các luật chuyên ngành nên không cần phải quy định trong dự thảo Luật, nhưng có bổ sung quy định về việc chuyển hồ sơ vụ việc từ cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập sang cho cơ quan thuế trong trường hợp phát hiện có dấu hiệu trốn thuế để tiến hành truy thu và xử lý vi phạm hành chính và có ý kiến đề nghị xử phạt vi phạm hành chính với mức phạt tiền phù hợp.

Sau khi tiếp thu các ý kiến, báo cáo của Chính phủ đề xuất phương án, khi kết luận tài sản, thu nhập thực tế của người có nghĩa vụ kê khai lớn hơn tài sản, thu nhập đã kê khai hoặc có tài sản, thu nhập tăng thêm mà người kê khai không giải trình được một cách hợp lý về nguồn gốc của tài sản, thu nhập chênh lệch và chưa có căn cứ xác định do phạm tội mà có, thì trong thời hạn 30 ngày (kể từ ngày ban hành kết luận xác minh), cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập gửi kết luận đó đến cơ quan quản lý thuế có thẩm quyền yêu cầu thực hiện việc thu thuế thu nhập cá nhân theo quy định của pháp luật về thuế.

"Người phải nộp thuế theo quy định có quyền khiếu nại đến cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập hoặc khởi kiện kết luận xác minh tài sản, thu nhập ra Tòa án có thẩm quyền theo quy định pháp luật," Tổng Thanh tra Chính phủ Lê Minh Khái nói.

Cũng theo đại diện Chính phủ, việc thu thuế quy định trong dự thảo luật không loại trừ việc xử lý trách nhiệm hình sự và tịch thu tài sản đối với người kê khai, nếu các cơ quan tiến hành tố tụng trong quá trình giải quyết một vụ án hình sự có liên quan chứng minh được tài sản kê khai không trung thực hoặc tài sản tăng thêm không giải trình một cách hợp lý cũng như tài sản có nguồn gốc từ hành vi phạm tội.

Trong khi đó, về phía cơ quan thẩm tra dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi), bà Lê Thị Nga, Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp của Quốc hội đã nêu ra một số vấn đề còn tranh luận và góp ý.

Theo đó, dù đồng tình với quy định người có nghĩa vụ kê khai công tác tại các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, chính quyền địa phương thì thực hiện như phương án của Chính phủ đưa ra, nhưng đối với người có nghĩa vụ kê khai công tác tại Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Kiểm toán Nhà nước, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Quốc hội, Văn phòng Chính phủ... thì giao cho các cơ quan này kiểm soát và đối với người có nghĩa vụ kê khai là đại biểu Quốc hội chuyên trách thì giao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội kiểm soát.

Giải thích thêm, bà Lê Thị Nga cho rằng, phương án này đã tăng cường hơn tính tập trung, khắc phục một bước việc tổ chức dàn trải quá nhiều đầu mối cơ quan có thẩm quyền kiểm soát tài sản, thu nhập như hiện nay nhưng cũng không gây xáo trộn lớn về tổ chức, hoạt động của các cơ quan, đơn vị đang làm công tác này.

Đại diện cơ quan thẩm tra dự án luật của Quốc hội cũng đề nghị cân nhắc thận trọng đối với quy định về thanh tra, kiểm tra đối với khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước, bởi chủ trương của Đảng và Nhà nước là coi trọng, tập trung phát triển kinh tế tư nhân, khuyến khích khởi nghiệp, xây dựng Chính phủ kiến tạo.

"Hiện nay, chúng ta còn chưa làm tốt công tác thanh tra, kiểm tra về phòng chống tham nhũng trong khu vực nhà nước, trong khi nguồn lực của các cơ quan thanh tra còn hạn chế thì việc mở rộng thanh tra, kiểm tra đối với khu vực ngoài nhà nước là khó khả thi, có thể ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả hoạt động thanh tra về phòng chống tham nhũng trong khu vực nhà nước," Chủ nhiệm Ủy ban tư pháp của Quốc hội nhấn mạnh.